Bài 27. Câu trần thuật đơn có từ là

Chào mừng các em đến học tại phòng chức năng.
Tiết 112:

Câu trần thuật đơn

có từ "là"
Đặc điểm câu trần thuật đơn có từ "là":
1. Ví dụ:
Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

(Vũ Trinh).
Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có

liên quan đến lịch sử thời qua khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.

(Theo Ngữ Văn 6 , tập một).
c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.


(Nguyễn Tuân).
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.

(Tô Hoài).



CN
VN
CN
VN
cn
vn
cn
vn
là người huyện Đông Triều
(là + cụm danh từ)
là loại truyện dân gian
(là + CDT)
là một ngày
(là + CDT)
là dại
(là + tính từ)
Là + DT (CDT, TT.).
Thử chọn và điền những từ hoặc cụm từ phủ định sau đây vào
trước VN của 4 câu trên: "không, không phải, chưa, chưa phải"?



a. Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều.
b. Truyền thuyết không phải loại truyện dân gian kể về các nhân vật có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tưởng tượng, kì ảo.
c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô chưa phải là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
D. Dế Mèn trêu chị Cốc không phải là dại.

Nhận xét về cấu trúc phủ định của các câu trên?
Cấu trúc:
Không (chưa phải)+ là + DT (hoặc CDT)
2. Nhận xét:
Câu trần thuật đơn có từ "là" :
- VN thường do từ "là" + DT (CDT, tính từ.) tạo thành.
- VN + từ phủ định (không, không phải, chưa, chưa phải) để biểu thị ý phủ định.
Ghi nhớ 1.
Trong câu trần thuật đơn có từ "là" :
VN thường do từ là kết hợp với DT (CDT) tạo thành.
Ngoài ra,tổ hợp giữa từ là với ĐT (CĐT) hoặc TT (CTT),
. cũng có thể làm VN.
Khi VN biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các cụm từ
không phải, chưa phải.
Bài tập 1:
Tìm câu trần thuật đơn có từ "là" trong những câu dưới đây? Phân tích CN, VN ?
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật ,

hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình,

gợi cảm cho sự diễn đạt.
(Ngữ Văn 6 tập II).
b. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh.

(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh).
c. Tre là cánh tay của người nông dân {.}.

Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.

{.} Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc đồng quê.

(Thép Mới).
CN
CN
CN
CN
CN
VN
VN
VN
VN
VN
(là + cụm ĐT)
Là câu TTĐ có từ "là"
(ĐT)
Không phải là câu TTĐ có từ "là"
(là + CDT)
Là câu TTĐ có từ "là"
(là + CĐT)
Là câu TTĐ có từ "là"
Là câu TTĐ có từ "là"
(là + CDT)
Qua bài tập 1 phần b em có nhận xét gì về câu TTĐ có từ "là" ?
Không phải bất kì câu nào có từ "là" đều là câu TTĐ có từ "là". Từ "là" phải là một bộ phận của VN. VN ở câu b là ĐT.
Chú ý
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ "là" :
1. Ví dụ:
Thử đặt câu hỏi cho các vị ngữ trong 4 ví dụ trên ?
Là người ở đâu ?

Là loại truyện gì ?

Là một ngày như thế nào ?

Là làm sao ?
Với ý nghĩa giới thiệu quê quán
Với ý nghĩa trình bày cách hiểu
Với ý nghĩa miêu tả đặc điểm
Với ý nghĩa đánh giá
Có một số kiểu câu TTĐ có từ "là" đáng lưu ý như sau:
- Câu định nghĩa.
- Câu giới thiệu.
- Câu miêu tả.
- Câu đánh giá.
4 kiểu câu trần thuật đơn có từ "là" đáng lưu ý :
Câu giới thiệu : Bà đỡ Trần / là người ở đâu ?
Câu miêu tả: Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là một ngày như thế nào ?
Câu đánh giá: Dế Mèn trêu chị Cốc / là làm sao ?
Câu định nghĩa: Truyền thuyết / là loại truyện gì ?
Bài tập 2:
Xác định CN, VN trong các câu TTĐ có từ "là" vừa tìm được ? Cho biết các câu ấy thuộc những kiểu nào ?
a. Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng,khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

c. Tre là cánh tay của người nông dân.
Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.
Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.
Câu định nghĩa
Câu miêu tả.
Viết một đoạn văn từ 5 đến 7 câu tả một người bạn của em, trong đó có sử dụng ít nhất một câu TTĐ có từ "là". Nêu tác dụng cuả câu TTĐ có từ "là" trong đoạn văn đó.
Bài tập 3:
Học thuộc ghi nhớ và hoàn thiện bài tập.
Chuẩn bị bài sau: "Lao xao".

Dặn dò:
Cảm ơn sự ủng hộ của các con.
Chúc các con học tốt.