Bài 27. Câu trần thuật đơn có từ là

Trường TRung học cơ sở Ho?ng Tr?ch
Chào mừng các thầy cô đến dự giờ môn Ngữ văn lớp 6A.
Kiểm tra bài cũ
* Th? n�o l� c�u tr?n thu?t don? L?y ví d? .
Câu trần thuật đơn là câu do một cụm C- V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu ý kiến.
Ví dụ: Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
C
V
Tiết 112. Tiếng Việt: Câu trần thuật đơn có từ “ là”.
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “ là ”
1. Tìm hiểu ví dụ:
Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:
a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh)
b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kỳ ảo.. (Theo Ngữ văn 6, tập một)
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. ( Nguy?n Tuõn)
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
//
C V
b.Truyền thuyết là loại truyện dân gian.tưởng tượng,kì ảo.
(Theo Ngữ văn 6, tập1)
//
C V
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
(Nguyễn Tuân)
//
C V
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
//
C V
là+c?m danh t?.
là+c?m danh t?
là+c?m danh t?
là+tớnh t?.
C
V
Hãy xác định chủ ngữ và vị ngữ trong những câu sau và cho biết vị ngữ của chúng do từ "là`` kết hợp với từ và cụm từ loại nào?
Thành tích cao nhất của Tuấn là chạy.

Đào đẹp nhất là lỳc đang nở.


Chăm tập thể dục là rất tốt cho sức khỏe.
Là+d?ng t?
Là +c?m d?ng t?
Là + c?m tớnh t?.
C
V
C
V
C
V

Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là:

- Trong câu trần thuật đơn có từ là:
+ Vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ (cụm danh từ) tạo thành.Ngoài ra, tổ hợp giữa từ là với động từ( cụm động từ) hoặc tính từ ( cụm tính từ)...cũng có thể làm vị ngữ.
Bài tập 1 b, đ: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu dưới đây và cho biết đó có phải là câu trần thuật đơn có từ Là không? Vì sao?
b) Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.( Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
đ) Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền

thờ ngay ở quê nhà.
( Thánh Gióng)
ĐT
PN 1
PN 2
C
V
ĐT1
ĐT2
PN1
PN2
C
V
Nhận xét:
Câu a) tõ lµ nèi ®éng tõ (gäi ) víi phô ngữ cña ®éng tõ . Do ®ã tõ lµ kh«ng nèi kÕt chñ ngữ với vÞ ngữ vµ kh«ng lµm 1 bé phËn cña vÞ ngữ.
Cõu b) từ là nối 2 động từ ( nhớ, phong) với phụ ng? của chúng chứ không nối kết chủ ng? và vị ng?.
=> Cả 2 câu đều không phải là câu trần thuật đơn có từ Là.
Lưu ý:
* Không phải bất kì câu nào có từ "là``đều được coi là câu trần thuật đơn có từ là.
*Gọi là câu trần thuật đơn có từ là khi từ là phải làm 1 bộ phận của vị ngữ và nối kết chủ ngữ v?i vị ngữ.
?Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau
đây:Không, không phải, chưa, chưa phải, điền vào trước vị
ngữ của các câu bên dưới:


a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
=> Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều.

b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liờn quan d?n l?ch s? th?i quỏ kh?,thu?ng cú y?u t? tưởng tượng, kì ảo.

=>Truyền thuyết không phải là loại truyện dân gian kể về các . . . .

c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
=>Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô chưa phải là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
=>Dế Mèn trêu chị Cốc chưa phải là dại.
Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định thì kết hợp với từ nào?
_ Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định , nó kết hợp với các cụm từ
Không phải, chưa phải, ch?ng ph?i.
2.Ghi nhớ:
Trong câu trần thuật đơn có từ là:
+ Vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ( cụm danh từ)tạo thành.Ngoài ra, tổ hợp giữa từ là với động từ( cụm động từ) hoặc tính từ ( cụm tính từ)...cũng có thể làm vị ngữ.
+Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định , nó kết hợp với các cụm từ
Không phải, chưa phải.
-

CN/không phải(chưa phải) -là-VN
-Mô hỡnh cấu tạo câu trần thuật đơn có từ là ở dạng khẳng định:

CN / là-VN

-Mô hỡnh cấu tạo câu trần thuật đơn có từ là ở dạng phủ định:


a. Bà đỡ Trần là người huyện Dông Triều. (Vũ Trinh)

b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhõn v?t v� s? ki?n cú liờn quan d?n l?ch s? th?i quỏ kh?,thu?ng có yếu tố tưởng tượng, kỳ ảo.
(Theo Ng? van 6, tập một)

c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.( Nguyễn Tuân )

d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.

II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là:
1.Đặt câu hỏi để tìm vị ngữ và cho biết ý nghĩa của các vị ngữ trong các ví dụ sau?

a. Bà đỡ Trần là
người huyện Dông Triều.
b. Truyền thuyết là
loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kỳ ảo.
c.Ngày thứ nam trên đảo Cô Tô là
một ngày trong trẻo, sáng sủa.
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là
dại.
người ở đâu?
loại truyện gì?
một ngày như thế nào?
làm sao?
=> Giới thiệu quê quán.
=>Trình bày cách hiểu( Nêu định nghĩa)
=>Miêu tả đặc điểm.
=> Đưa ý kiến đánh giá.
2.Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là:
Có 4 kiểu câu trần thuật đơn có từ là :
+ Câu định nghĩa;
+ Câu giới thiệu;
+ Câu miêu tả;
+ Câu đánh giá.
* Ghi nhớ: SGK trang 119

Bài tập nhanh :Nối thông tin ở cột A với mỗi thông tin ở cột B sao cho phù hợp :
a)Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng , khái niệm này bằng

tên của một sự vật , hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ

gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn

đạt.
Bài tập 1+2:Em hãy xác định chủ ng?, vị ng? trong nh?ng câu sau và cho biết chúng thuộc kiểu câu trần thuật đơn có từ là nào ?
Câu định nghĩa
III. Luyện tập:
CN
VN
.
c) Tre là cánh tay của người nông dân(..) Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.(.).Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.

c) Tre là cánh tay của người nông dân.
C
V
Câu đánh giá
c) Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.
C
V
Câu đánh giá
c) Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.
C
V
Câu đánh giá
d) Bồ các là bác chim ri

Chim ri là dì sáo sậu

Sáo sậu là cậu sáo đen

Sáo đen là em tu hú

Tu hú là chú bồ các
C V
C
V
C
V
C
V
C
V
Đều là câu giới thiệu.
Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối

Và dại khờ là những lũ người câm

Trên đường đi như những bóng âm thầm

Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng. (Tố Hữu)
Câu e)
C
V
C
V
Câu đánh giá
Rên,hèn.Van, yếu đuối
C
V
C
V
=>Là câu trần thuật đơn có từ là nhưng lược bỏ từ là để phù hợp với luật thơ
Quan sát bức tranh , em hãy viết 3 câu trần thuật đơn có từ là, trong đó có 1 câu miêu tả, 1 câu giới thiệu, 1 câu đánh giá (viết về hình dáng, tính cách, công việc của chú bé Lượm)
Thảo luận nhóm
Đáp án :
Lượm là chú bé làm nhiệm vụ liên lạc.
( Câu giới thiệu)
Lượm là chú bé có hình dáng nhỏ nhắn.
( Câu miêu tả )
Lượm là chú bé dũng cảm.( Câu đánh giá )
Bảng so sánh câu trần thuật đơn và câu trần thuật đơn có từ là:
Hướng dẫn HS học bài.
* Về nhà học ghi nhớ 1,2 trang 114,115 và làm hết bài tập vào vở.
* Ôn tập theo các nội dung để chuẩn bị kiểm tra:
kính chúc sức khoẻ
Các thầy cô giáo và các em học sinh