Bài 27. Câu trần thuật đơn có từ là

Chào mừng các
thầy cô giáo đến
dự giờ thăm lớp


Câu trần thuật đơn là
loại câu do một cụm
C - V tạo thành, dùng
để giới thiệu, tả hoặc
kể về một sự việc, sự
vật hay để nêu một ý
kiến.
Câu trần thuật đơn là gì? Cho ví dụ.
Kiểm tra bài cũ
Tiết 112. Câu trần thuật đơn có từ là

I.Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
1.Tìm hiểu ví dụ:
Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:
a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
b. Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

(Theo Ngữ văn 6, tập một)
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
(Nguyễn Tuân) d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
/
C V
b. Truyền thuyết là loại truyện dâ n gian kể về các nhâ n vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo. (Theo Ngữ văn 6, tập hai)


/
C V
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
(Nguyễn Tuân)
/
C V
d. Dế Mèn trêu chị C ốc là dại.
(Tô Hoài)
/
C V
Vị ngữ của các câu trên có cấu tạo như thế nào?
là+CDT
là+CDT
là+CDT
là+TT
Qua việc tìm hiểu và phân tích cấu trúc ngữ pháp của những ví dụ trên , con thấy chúng có đặc điểm cuả loại câu nào mà chúng ta vừa học?

là + Danh từ (Cụm danh từ)
là + Động từ (Cụm động từ)
là + Tính từ (Cụm tính từ)


I.Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Kết luận:
- Trong câu trần thuật
đơn có từ là:
+ Vị ngữ thường được
tạo thành bởi:
Bài tập nhanh: Các câu sau , vị ngữ có cấu tạo : là + từ loại nào?
1. Xem là nhìn
2. Bố tôi là bác sĩ
3.Cậu ấy là ngoan nhất lớp tôi
là+ Đ
là + D
là + cụm T
a, Bà đỡ Trần // ………………là người huyện Đông Triều.
b,Truyền thuyết// ………………………...là loại truyện dân
gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch
sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kỳ ảo.
c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô//……………. là một ngày
trong trẻo, sáng sủa.
d,Dế Mèn trêu chị Cốc //………………………. là dại.


không phải
chưa ( chưa phải )
không phải
chưa ( chưa phải)
Vị ngữ biểu thị ý phủ định,

? Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau đây điền vào trước vị ngữ của các câu trên:
không, không phải, chưa, chưa phải

nó kết hợp với các cụm
từ kh«ng ph¶i, ch­a ph¶i


Lưu ý:
Không phải bất kỳ câu nào có từ là đều gọi là câu trần thuật đơn có từ là
VD: Ng­êi ta gäi chµng lµ S¬n Tinh


Vua nhí c«ng ¬n phong lµ Phï §æng Thiªn V­¬ng vµ lËp ®Òn

thê ngay ë quª nhµ.


Câu trần thuật đơn có từ là phải là câu có VN do từ là kết hợp với các từ ngữ khác tạo thành.
C N
V N
C N
V N


II.Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
1.Ví dụ:
a.Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều
-> VN cú tỏc d?ng gi?i thi?u s? v?t núi ? CN.
b.Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của . gợi cảm cho sự diễn đạt.
->VN trỡnh b�y cỏch hi?u v? s? v?t, hi?n tu?ng, khỏi ni?m núi ? CN.
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
-> VN miờu t? d?c di?m c?a s? v?t, hi?n tu?ng, khỏi ni?m núi ? CN.
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
-> VN th? hi?n s? da?nh giỏ d?i v?i s? v?t núi ? CN.
Câu đánh giá
Câu miêu ta?
Câu định nghĩa
Câu giới thiệu
Vị ngữ của câu nào trình bày cách hiểu về sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ?
Vị ngữ của câu nào thể hiện sự đánh giá đối với sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ?
Vị ngữ của câu nào có tác dụng giới thiệu sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ?

1, Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm

bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
=> Câu định nghĩa
c) - Tre là cánh tay của người nông dân [...].

- Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.

- [... ] Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của

đồng quê.
=> Câu miêu tả


CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN1 CN2
VN

d) Bồ các là bác chim ri

Chim ri là dì sáo sậu

Sáo sậu là cậu sáo đen

Sáo đen là em tu hú

Tu hú là chú bồ các.


CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
-> Câu giới thiệu
e) Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối

Và dại khờ là những lũ người câm

Trên đường đi như những bóng âm thầm

Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.

=> Câu đánh giá (câu 2, 3 lược từ “là”)
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
Bài tập 3: Viết một đoạn văn ngắn từ năm đến bảy câu tả một người bạn của em, trong đoạn văn có ít nhất một câu trần thuật đơn có từ là. Nêu tác dụng của câu trần thuật đơn có từ là trong đoạn văn.
Nam là bạn thân của em. Bạn Nam học rất giỏi. Năm nào, bạn ấy cũng là học sinh xuất sắc, là "Cháu ngoan Bác Hồ". Em rất thán phục bạn và hứa sẽ phấn đấu học giỏi như bạn Nam.
câu trần thuật đơn có từ là
đặc điểm
phân loại
Có vị ngữ
thường do
từ là kết
hợp với
D (cụm D).
Ngoài ra,
tổ hợp
giữa từ là
với T
(cụm T),
Đ(cụmĐ)
cũng có thể
làm vị ngữ
Khi vị
ngữ của
câu biểu
thị ý
phủ
định,
nó kết
hợp
với các
cụm từ
"không
phải"
"chưa
phải"
Câu

đánh

giá
Câu

giới

thiệu
Câu

miêu

tả
Câu

định

nghĩa
Bài tập củng cố:
1. Câu sau đây có phải là câu trần thuật đơn có từ là không?
“Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam, của nhân dân Việt Nam.”
A. Đúng B. Sai

2. Câu trên có mục đích gì?
A Định nghĩa B. Giới thiệu
C. Miêu tả D. Đánh giá

3. Câu đó có thể đổi vị trí chủ ngữ, vị ngữ cho nhau được không?
A. Không B. Được

Bài 2.ẹie�n chửừ ủuựng (ẹ) hoaởc sai (S) vaứo caực caõu sau:
a. Trong c�u:"T�i l� h�c sinh", v� ng� l� m�t ��ng t� ?
b. C�u:"Ng��i ta g�i ch�ng l� S�n Tinh", l� c�u tr�n thu�t ��n c� t� l�?
c. C�c c�u sau ��y l� c�u ��nh gi�?
- Kh�c l� nhơc.
- Hà Nội là thủ đô của nước ta.
d. C�u:"S� t� l� nh�ng t� ch� s� l�ỵng v� th� t� cđa s� v�t", l� c�u ��nh ngh�a?
e. Khi mu�n biĨu th� � phđ ��nh c�n c� c�c cơm t� "kh�ng ph�i" " ch�a ph�i` ��ng tr�íc t� l�?
S
S
Đ
S
Đ
Đ





- Các phép tu từ:
+ So sánh (nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ) là gì? Cho ví dụ.
+ Các kiểu so sánh (nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ)
- Về câu:
+ Các thành phần chính của câu (chủ ngữ, vị ngữ).
+ Thế nào là câu trần thuật đơn?
+ Thế nào là câu trần thuật đơn có từ là? Các kiểu câu trần
thuật đơn có từ là.
- Bài tập: Xem lại các bài tập trong SGK, tìm, viết một số
đoạn văn (thơ) có sử dụng các phép tu từ hoặc kiểu câu ở trên.
Dặn dò
* Về nhà học ghi nhớ 1,2 trang 114,115 và làm hết bài tập vào vở.
* Ôn tập theo các nội dung sau để chuẩn bị kiểm tra:
Chúc các thầy cô giáo và các em mạnh khoẻ !
Hà Nội
Truyện cười là truyện dân gian kể về những thói hư tật xấu trong xã hội để gây cười hoặc phê phán .
Hà Nội là thủ đô của nước ta
Vịnh Hạ Long là nơi núi non trùng điệp ,nước biển xanh trong
Các bạn là những người con
ngoan trò giỏi
Bài2:Đặt câu trần thuật đơn có từ là tương ứng với nội dung từng bức tranh
Câu định nghĩa
Câu đánh giá
Câu miêu tả
Câu giới thiệu
a) Bè em lµ c«ng nh©n
b, Bµ đỡ Trần lµ người huyện Đ«ng Triều.

c) Truyền thuyết lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö qóa khø, th­êng cã yÕu tè t­ëng t­îng k× ¶o.
d ) Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña

e) DÕ MÌn trªu chÞ Cèc lµ d¹i.
h ) Thi ®ua lµ yªu n­íc
? Xác định BPCN- BPVN của các câu sau đây và cho
biết chúng có phải là câu trần thuật đơn không?

a) Bà đỡ Trần... là người huyện Đông Triều.

b)Truyền thuyết... là loại truyện dân gian kể ...

c) Ngày thứ... là một ngày trong trẻo sáng sủa.

d)Dế Mèn ... là dại.

Vị ngữ có cấu trúc phủ định:
...không phải (chưa phải) + là + danh từ (cụm danh từ, cụm tính từ)
không phải
không phải
chưa phải
không phải
a) Bè em lµ c«ng nh©n.
b, Bà đỡ Trần // lµ người huyện Đ«ng Triều.
c) Truyền thuyết // lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö qóa khø, th­êng cã yÕu tè t­ëng t­îng k× ¶o.
d ) Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T«// lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña.

e) DÕ MÌn trªu chÞ Cèc // lµ d¹i .
h ) Thi ®ua // lµ yªu n­íc.
Xác định BPCN- BPVN của các câu sau đây:
=> Là +danh từ
.=> Là +Cụm danh từ
.=> Là +Cụm danh tõ
.=>Là +Cụm danh từ
.=> Là +Tính từ
.=> Là +Cụm động từ

a) Bà đỡ Trần... là người huyện Đông Triều.

b)Truyền thuyết... là loại truyện dân gian kể ...

c) Ngày thứ... là một ngày trong trẻo sáng sủa.

d)Dế Mèn ... là dại.

Vị ngữ có cấu trúc phủ định:
...không phải (chưa phải) + là + danh từ (cụm danh từ, cụm tính từ)
không phải
không phải
chưa phải
không phải
Bài tập 1:Tìm câu trần thuật đơn có từ "là" trong những câu dưới đây? Phân tích CN, VN ?
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật ,

hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình,

gợi cảm cho sự diễn đạt.
(Ngữ Văn 6 tập II).
b. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh.

(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh).
c. Tre là cánh tay của người nông dân {.}.

Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.

{.} Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc đồng quê.

(Thép Mới).
CN
CN
CN
CN
CN
VN
VN
VN
VN
VN
(là + cụm ĐT)
Là câu TTĐ có từ "là"
(ĐT)
Không phải là câu TTĐ có từ "là"
(là + CDT)
Là câu TTĐ có từ "là"
(là + CĐT)
Là câu TTĐ có từ "là"
Là câu TTĐ có từ "là"
(là + CDT)

a: Hoán dụ // là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.


c: Tre // là cánh tay của người nông dân.
Tre // còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.
Nhạc của trúc, nạc của tre // là khúc nhạc của đồng quê,

d: Bồ các// là bác chim ri
Chim ri // là dì sáo sậu
Sáo sậu // là cậu sáo đen
Sáo đen// là em tu hú
Tu hú // là chú bồ các.


e: Khóc // là nhục.
Rên //(,) hèn.
Van //(,) yếuđuối
Và dại khờ// là những lũ người câm
B, C©u ®Þnh nghÜa
D, C©u giíi thiÖu
A, C©u miªu t¶
C, C©u ®¸nh gi¸
a)
Bà đỡ Trần//
là người huyện Đông Triều.
b)
Truyền thuyết//
và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có
yếu tố tưởng tượng, kỳ ảo.

là loại truyện dân gian kể về các nhân vật
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô//
là một ngày trong trẻo,
sáng sủa.
Dế Mèn trêu chị Cốc//
là dại
.

c)
d)
1, Khái niệm
2, Giới thiệu sự vật
3, Miêu tả
đặc điểm
4, Đánh giá đối với sự vật
Bà đỡ Trần là người ở đâu? (Đông Triều)
 giới thiệu quê quán.
b) Truyền thuyết là loại truyện gì? (truyện DG...)
 trình bày cách hiểu (định nghĩa).
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày như thế nào? (trong trẻo, sáng sủa)
 miêu tả đặc điểm.
d) Dế Mèn trêu chị Cốc là làm sao? (dại)
 đánh giá