Bài 27. Câu trần thuật đơn có từ là

Chào mừng quý thầy cô đến
dự giờ thăm lớp
Câu 2: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau - Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng để làm gì?
a) Hoa cúc nở vàng vào mùa thu.
b) Những lúc ngồi bên bàn học, tôi chỉ muốn gục xuống khóc.
c) Kiều Phương là cô bé rất thông minh.
Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Câu trần thuật đơn là gì?
=> Câu miêu tả
=> Câu đánh giá
=> Câu kể
Câu 2: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau - Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng để làm gì?
a) Hoa cúc nở vàng vào mùa thu.
b) Những lúc ngồi bên bàn học, tôi chỉ muốn gục xuống khóc.
c) Kiều Phương là cô bé rất thông minh.
Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Câu trần thuật đơn là gì?
=> Câu miêu tả
=> Câu đánh giá
=> Câu kể
Tiết 112
Câu trần thuật đơn có từ “là”
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân
vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
(Theo Ngữ văn 6, tập một)
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
(Nguyễn Tuân)

d) Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất.

e) Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau?
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và

sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
(Theo Ngữ văn 6, tập một)
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
(Nguyễn Tuân)
e) Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
d) Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất.
CN
VN
CN
CN
CN
CN
VN
VN
VN
VN
? Vị ngữ của các câu sau do những từ hoặc cụm từ loại nào
tạo thành?
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và

sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
e) Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
d) Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất.
CN
VN
CN
CN
CN
CN
VN
VN
VN
VN
(Cụm danh từ)
(Cụm danh từ)
(Cụm danh từ)
(Cụm động từ)
(Tính từ)
? Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau đây: Không, không phải, chưa, chưa phải, điền vào trước vị ngữ của câu bên dưới:
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và
sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
d) Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất.
=> Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều.
=> Truyền thuyết không phải là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
=> Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô không phải (chưa phải) là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
=> Mục tiêu của đội bóng lớp em không phải là giành giải nhất.
Ghi nhớ:
Trong câu trần thuật đơn có từ là:
- Vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ (cụm danh từ) tạo thành. Ngoài ra, tổ hợp từ là với động từ (cụm động từ) hoặc tính từ (cụm tính từ),…cũng có thể làm vị ngữ.
- Khi biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các cụm từ không phải, chưa phải.
Bài tập nhanh:
Câu dưới đây có được xem là câu trần thuật đơn có từ là hay không?
Tôi gọi Kiều Phương là Mèo.
Khi xác định kiểu câu trần thuật đơn có từ là cần lưu ý:
CN
VN
P1
P2
Không phải bất kỳ câu nào có từ là đều gọi là câu trần thuật đơn có từ là. Vấn đề quan trọng là ở chỗ từ là phải làm một bộ phận của vị ngữ.
=> Không phải là câu trần thuật đơn có từ là
ĐT
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.


b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.


c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.


d) Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
là người huyện Đông Triều
là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo
là một ngày trong trẻo, sáng sủa
là dại
=> VN có tác dụng giới thiệu sự vật nói ở CN.
=> VN trình bày cách hiểu về sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở CN.
=> VN thể hiện sự đánh giá đối với sự vật nói ở CN.
=> VN miêu tả đặc điểm của sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở CN.
Câu giới thiệu
Câu miêu tả
Câu đánh giá
Câu định nghĩa
Ghi nhớ:
Có một số kiểu câu trần thuật đơn có từ là đáng chú ý như sau:
Câu định nghĩa;
Câu gới thiệu;
Câu miêu tả;
Câu đánh giá.
PHÂN LOẠI
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
ĐẶC ĐIỂM
Có vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ (cụm danh từ). Ngoài ra, tổ hợp giữa từ là với động từ (cụm động từ) tính từ (cụm tính từ)…cũng có thể làm vị ngữ

Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các cụm từ “không phải”, “chưa phải”




Câu định nghĩa





Câu miêu tả





Câu giới thiệu





Câu đánh giá


Đặt câu trần thuật đơn có từ là tương ứng với nội dung của từng bức tranh
Truyện cười là truyện dân gian kể về những thói hư tật xấu trong xã hội để gây cười hoặc phê phán.
Lượm là chú bé làm nhiệm vụ liên lạc.
Lượm là chú bé có hình dáng nhỏ nhắn.
Lượm là chú bé dũng cảm.
=> Câu định nghĩa
=> Câu giới thiệu
=> Câu đánh giá
=> Câu miêu tả
Tranh 1: Đặt câu trần thuật đơn có từ là dùng để định nghĩa.
Tranh 2: - Đặt câu trần thuật đơn có từ là dùng để giới thiệu.
- Đặt câu trần thuật đơn có từ là dùng để miêu tả.
- Đặt câu trần thuật đơn có từ là dùng để đánh giá.
a) Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
(Ngữ văn 6, tập hai)
b) Người ta gọi chàng là Sơn Tinh
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
d) Bồ các là bác chim ri
Chim ri là dì sáo sậu
Sáo sậu là cậu sáo đen
Sáo đen là em tu hú
Tu hú là chú bồ các.
(Đồng dao)

Bài tập 1+2: Tìm câu trần thuật đơn có từ “là” trong những câu dưới đây - Xác định chủ ngữ, vị ngữ - Cho biết các câu ấy thuộc những kiểu nào.
e) Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối
Và dại khờ là những lũ người câm
Trên đường đi những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.
(Tố Hữu)
a) Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một

sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

b) Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.




d. Bồ các là bác chim ri

Chim ri là dì sáo sậu

Sáo sậu là cậu sáo đen
CN
VN
Câu định nghĩa
CN
VN
CN
VN
CN
VN
Câu giới thiệu
CN
VN
P1
P2
Không phải là câu trần thuật đơn có từ là
ĐT
e) Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối

Và dại khờ là những lũ người câm

Trên đường đi như những bóng âm thầm

Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.
Rên, hèn. Van, yếu đuối
CN
VN
CN
VN
=> Câu đánh giá
CN
VN
CN
VN
=> Là câu trần thuật đơn có từ là nhưng lược bỏ từ là để phù hợp với luật thơ.
Bài tập 3: Viết một đoạn văn từ bốn đến sáu câu tả một người bạn của em, trong đoạn văn có ít nhất một câu trần thuật đơn có từ là. Nêu tác dụng của câu trần thuật đơn có từ là trong đoạn văn.
Lan là bạn thân nhất của em. Bạn Lan học rất giỏi. Năm nào, bạn ấy cũng là học sinh xuất sắc, là “Cháu ngoan Bác Hồ”. Em rất thán phục bạn và hứa sẽ phấn đấu học giỏi như bạn Lan.



Hướng dẫn về nhà
Nhớ được đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là và các kiểu của loại câu này.
Hoàn thành bài tập: Viết một đoạn văn miêu tả có sử dụng câu trần thuật đơn có từ là và cho biết tác dụng của câu trần thuật đơn có từ là.
Soạn bài: Lao xao (Duy Khán): Đọc văn bản và tìm hiểu về tác giả, tác phẩm. Đọc kĩ câu hỏi: Đọc - hiểu văn bản và trả lời vào vở soạn.