Bài 27. Câu trần thuật đơn có từ là

TRƯỜNG THCS PHƯƠNG PHÚ
LỚP 6A2
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Thế nào là câu trần thuật đơn?
2. Xác định câu trần thuật đơn trong các câu sau:
a) Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ nền văn hoá lâu đời.
b) Gió nâng tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
c) Tre là cánh tay của người nông dân.
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
Tiết 115
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là:
1. Ví dụ:
a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
//
b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian. tưởng tượng, kì ảo.
(Theo Ngữ văn 6, tập1)
//
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (Nguyễn Tuân)
//
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
//
là+CDT
là+CDT
là+CDT
là+TT
Vị ngữ trong các câu trên do những từ hoặc cụm từ loại nào tạo thành?
? Hãy xác định vị ngữ trong các câu sau và cho biết vị ngữ do loại cụm từ nào tạo thành?
e) Tập thể dục là bảo vệ sức khỏe.
CN VN
g) Chăm học là rất tốt.
CN VN
là + cụm động từ
là + cụm tính từ
2. Nhận xét:
Câu trần thuật đơn:
- Có 1 cụm chủ vị ( C – V).
- Cấu tạo của vị ngữ:
 là + cụm danh từ (câu a, b, c).
 là + tính từ (câu d).
 là + cụm động từ (câu e).
 là + cụm tính từ (câu g).

? Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau đây: Không, không phải, chưa, chưa phải, điền vào trước vị ngữ của các câu bên dưới:
a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
=> Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều.
b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có.... tưởng tượng, kì ảo.

c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
=>Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô chưa phải là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
=>Dế Mèn trêu chị Cốc chưa phải là dại.
=>Truyền thuyết không phải là loại truyện dân gian kể về các..
?Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định thì noự kết hợp với các cụm từ: không phải, chưa phải.
* Ghi nhớ Sgk
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là:
Ví dụ:
Thảo luận nhóm 3 phút
1. VN của câu nào trình bày cách hiểu về sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở CN?
2. VN của câu nào có tác dụng giới thiệu sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở CN?
3. VN của câu nào miêu tả đăc điểm,trạng thái của sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở CN?
4. VN của câu nào thể hiện sự đánh giá đối với sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở CN?
Đọc lại các câu vừa phân tích ở phần I và cho biết:
Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các .... có yếu tố tưởng tượng, kỳ ảo.

c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
Câu giới thiệu
Câu định nghĩa
Câu miêu tả
Câu đánh giá
* Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
+ Câu định nghĩa;
+ Câu giới thiệu;
+ Câu miêu tả;
+ Câu đánh giá.
* Ghi nhớ Sgk/115
III. Luyện tập
Bài tập 1+2
a. Xác định câu trần thuật đơn có từ là.
b. Xác định CN - VN trong các câu trần thuật đơn có từ là và cho biết chúng thuộc kiểu câu gì?
Thảo luận nhóm: 3 phút
Nhóm1 + 2 : Xác định câu a, b, c
Nhóm 3 + 4: Xác định câu d, đ, e
a) Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Bài tập 1+ 2 :
C
V
Câu định nghĩa
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm....
//
CN
ĐT
PN1
PN2
VN
b. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.
cụm động từ
 Không phải là câu trần thuật đơn có từ là.
.
c) Tre là cánh tay của người nông dân(..). Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.(.). Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.
C
V
Câu đánh giá
c2. Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.
C
V
Câu đánh giá
c3. Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.
C
V
Câu đánh giá
c1. Tre là cánh tay của người nông dân.
d) Bồ các là bác chim ri
Chim ri là dì sáo sậu
Sáo sậu là cậu sáo đen
Sáo đen là em tu hú
Tu hú là chú bồ các
C V
C
V
C
V
C
V
C
V
Đều là câu giới thiệu.
e. Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối

Và dại khờ là những lũ người câm

Trên đường đi như những bóng âm thầm

Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng. (Tố Hữu)
C
V
C
V
? Câu đánh giá
Rên, hèn. Van, yếu đuối
C
V
C
V
=> Là câu trần thuật đơn có từ là nhưng lược bỏ từ là.
Lưu ý
- Không phải bất kỳ câu nào có từ là đều gọi là câu trần thuật đơn có từ là.
- Câu trần thuật đơn có từ là phải là câu có từ “là” là một bộ phận của vị ngữ.
Hà Nội là thủ đô của nước ta
Quan sát các bức tranh và đặt câu trần thuật đơn có từ là với mỗi tranh?
Củng cố
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc ghi nhớ, nắm được đặc điểm, các kiểu câu của câu trần thuật đơn có từ là.
- Tập viết đoạn văn tả người, có sử dụng ít nhất một câu trần thuật đơn có từ là.
- Chuẩn bị: kiểm tra 1 tiết Tiếng Việt.