Bài 27. Câu trần thuật đơn có từ là

NGỮ VĂN 6

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Câu trần thuật đơn là gì?
Câu 2: Trong sè c¸c c©u trÇn thuËt ®¬n ®· häc sau ®©y . Em h·y chØ ra ®©u lµ c©u miªu t¶, ®©u lµ c©u giíi thiÖu, ®©u lµ c©u kÓ, ®©u lµ c©u ®¸nh gi¸?
Hoa cóc në vµng vµo mïa thu.
Nh÷ng lóc ngåi bªn bµn häc , t«i chØ muèn gôc xuèng khãc.
Håi Êy, ë Thanh Hãa cã mét ng­êi lµm nghÒ ®¸nh c¸ tªn lµ Lª ThËn.
KiÒu Ph­¬ng lµ c« bÐ rÊt th«ng minh.

TIẾT 112 CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
TIẾNG VIỆT
Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
1. X¸c ®Þnh chñ ng÷, vÞ ng÷ trong c¸c c©u sau:

Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)

b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự
kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kỳ ảo.
(Theo Ngữ văn 6, tập một)
c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
(Nguyễn Tuân)
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
//
C V
b.Truyền thuyết là loại truyện dân gian.tưởng tượng,kì ảo.
(Theo Ngữ văn 6, tập1)
//
C V
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
(Nguyễn Tuân)
//
C V
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
//
C V
là+CDT
là+CDT
là+CDT
là+TT
C
V
Hãy xác định chủ ngữ và vị ngữ trong những câu sau và cho biết vị ngữ của chúng do từ "là`` kết hợp với từ và cụm từ loại nào?
Thành tích cao nhất của Tuấn là chạy.

Đào đẹp nhất là đang nở.


Chăm tập thể dục là rất tốt cho sức khỏe.
Là+ĐT
Là + CĐT
Là + CTT
C
V
C
V
C
V

I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là:

- Trong câu trần thuật đơn có từ là:
+ Vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ (cụm danh từ) tạo thành. Ngoài ra, tổ hợp giữa từ là với động từ( cụm động từ) hoặc tính từ ( cụm tính từ)... cũng có thể làm vị ngữ.
Lưu ý:
Không phải bất kì câu nào có từ "là``đều được coi là câu trần thuật đơn có từ là. Vấn đề quan trọng là ở chỗ từ là phải làm 1 bộ phận của vị ngữ .
Vớ d?:
Người ta gọi chàng là Sơn Tinh .
C
V
ĐT
PN1
PN2
Trong câu này từ là nối động từ (gọi ) với phụ ngữ của động từ . Do đó từ là không nối kết chủ ngữ và vị ngữ và không làm 1 bộ phận của vị ngữ nên câu này không được coi là câu trần thuật đơn có từ là.
Lưu ý:
Không phải bất kì câu nào có từ "là``đều được coi là câu trần thuật đơn có từ là. Vấn đề quan trọng là ở chỗ từ là phải làm 1 bộ phận của vị ngữ và nối kết chủ ngữ và vị ngữ.Nếu không thì không đuợc gọi là câu trần thuật đơn có từ là .
Ví dụ :
C
V
PN1

Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vươngvà

lập đền thờ ở quê nhà.
PN2
ĐT2
ĐT1
Trong câu này từ là nối 2 động từ ( nhớ, phong) với phụ ngữ của chúng chứ không nối kết chủ ngữ và vị ngữ nên không được coi là câu trần thuật đơn có từ là
? Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau
đây: không, không phải, chưa, chưa phải điền vào trước vị
ngữ của các câu bên dưới:


a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
=> Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều.

b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có.... tưởng tượng, kì ảo.

=>Truyền thuyết không phải là loại truyện dân gian kể về các . . .

c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
=>Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô chưa phải là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
=>Dế Mèn trêu chị Cốc chưa phải là dại.


? Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định thì kết hợp với từ nào
- Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các cụm từ :
không phải, chưa phải.
Ghi nhớ:
Trong câu trần thuật đơn có từ là:
+ Vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ (cụm danh từ) tạo thành. Ngoài ra, tổ hợp giữa từ là với động từ( cụm động từ) hoặc tính từ ( cụm tính từ)... cũng có thể làm vị ngữ.
+ Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các cụm từ : không phải, chưa phải.
-
-Mô hình cấu tạo câu trần thuật đơn có từ là ở dạng khẳng định:
CN / là-VN

-Mô hình cấu tạo câu trần thuật đơn có từ là ở dạng phủ định:


CN/không phải(chưa phải) -là-VN
BÀI TẬP NHANH
Hãy xác định các câu sau thuộc kiểu câu nào?
a. Bµ ®ì TrÇn lµ ng­êi huyÖn §«ng TriÒu. (Vò Trinh)

b. TruyÒn thuyÕt lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c
....cã yÕu tè t­ëng t­îng, kú ¶o.. ( Theo Ng÷ v¨n 6, tËp mét )

c. Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña. ( NguyÔn Tu©n )

d. DÕ MÌn trªu chÞ Cèc lµ d¹i.
Câu giới thiệu
Câu định nghĩa
Câu miêu tả
Câu đánh giá
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là:
Vớ d?: SGK/15
Có 4 kiểu câu trần thuật đơn có từ là đáng chú ý:
+ Câu định nghĩa.
+ Câu giới thiệu.
+ Câu miêu tả.
+ Câu đánh giá.
* Ghi nhớ: SGK trang 115
Bài1,2: Em h·y x¸c ®Þnh chñ ng÷, vÞ ng÷ trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt chóng thuéc kiÓu c©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ nµo ?

a) Ho¸n dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng , kh¸i niÖm nµy b»ng tªn cña mét sù vËt , hiÖn t­îng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
III. Luy?n t?p:
C
V
Câu định nghĩa
+ Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm....
.
c) Tre là cánh tay của người nông dân(..) Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.(.).Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.

+ Tre là cánh tay của người nông dân.
C
V
Câu đánh giá
+ Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.
C
V
Câu đánh giá
+ Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.
C
V
Câu đánh giá
d) + Bồ các là bác chim ri

+ Chim ri là dì sáo sậu

+ Sáo sậu là cậu sáo đen

+ Sáo đen là em tu hú

+ Tu hú là chú bồ các
C V
C
V
C
V
C
V
C
V
Đều là câu giới thiệu.
Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối

Và dại khờ là những lũ người câm

Trên đường đi như những bóng âm thầm

Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng. (Tố Hữu)
Câu e)
C
V
C
V
Câu đánh giá
Rên,hèn.Van, yếu đuối
C
V
C
V
=> Là câu trần thuật đơn có từ là nhưng lược bỏ từ là để phù hợp với luật thơ
Quan sát bức tranh em hãy viết 3 câu trần thuật đơn có từ là, trong đó có 1 câu miêu tả, 1 câu giới thiệu, 1 câu đánh giá (viết về hình dáng, tính cách, công việc của chú bé Lượm)
Thảo luận nhóm
Đáp án :
1) Lượm là chú bé làm nhiệm vụ liên lạc. ( Câu giới thiệu)
Lượm là chú bé có hình dáng nhỏ nhắn. ( Câu miêu tả )
Lượm là chú bé dũng cảm. ( Câu đánh giá )
Bài tập 3: Viết một đoạn văn ngắn từ năm đến bảy câu
tả một người bạn của em, trong đoạn văn có ít nhất một
câu trần thuật đơn có từ là. Nêu tác dụng của câu trần
thuật đơn có từ là trong đoạn văn.
Chủ đề: Tả một người bạn:+ Về hình dáng
+ Về tính cách
Kiểu câu trần thuật đơn có từ là: + Câu miêu tả
+ Câu giới thiệu
+Câu đánh giá
FDNX

? Hãy so sánh câu trần thuật đơn và câu trần thuật đơn có từ là
Bảng so sánh câu trần thuật đơn và câu trần thuật đơn có từ là:
Bài tập : Tìm câu trần thuật đơn có từ là trong đoạn trích dưới
đây. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu trần thuật đơn có từ là vừa
tìm được. Cho biết các câu ấy thuộc kiểu câu nào?

Người xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất! Ta kháng chiến, tre lại là đồng chí chiến đấu của ta. Tre vốn cùng ta làm ăn, lại vì ta mà cùng ta đánh giặc.
Buổi đầu, không một tấc sắt trong tay, tre là tất cả, tre là vũ khí. Muôn ngàn đời biết ơn chiếc gậy tầm vông đã dựng nên thành đồng Tổ quốc! Và sông Hồng bất khuất có cái chông tre.
(Thép Mới)
//
-> Câu đánh giá





- Các phép tu từ:
+ So sánh (nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ) là gì? Cho ví dụ.
+ Các kiểu so sánh (nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ)
- Câu:
+ Các thành phần chính của câu (chủ ngữ, vị ngữ).
+ Thế nào là câu trần thuật đơn?
+ Thế nào là câu trần thuật đơn có từ là? Các kiểu câu trần
thuật đơn có từ là.
- Bài tập: Xem lại các bài tập trong SGK, tìm, viết một số
đoạn văn (thơ) có sử dụng các phép tu từ hoặc kiểu câu ở trên.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
* Về nhà học ghi nhớ 1,2 trang 114,115 và làm hết bài tập vào vở.
* Ôn tập theo các nội dung sau để chuẩn bị kiểm tra: