Bài 27. Câu trần thuật đơn có từ là

CHÀO MỪNG THẦY CÔ CÙNG CÁC BẠN
Người thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết
KHỞI ĐỘNG
THẾ NÀO LÀ CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN ?
Câu trần thuật đơn là câu do một cụm chủ - vị tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật, sự việc hay để nêu một ý kiến.
Tiết 112:
C�U TR?N THU?T DON Cể T? " L�"
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn
có từ “là”
1. Ví dụ:
Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
CN
VN
“là” + cụm danh từ
(Vũ Trinh)
b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá
khứ,thường có yếu tố tưởng tượng kỳ ảo.
CN
VN
(Theo Ngữ văn 6, tập 1)
“là” + cụm danh từ
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
CN
VN
“là”+cụm danh từ
d) Dế Mền trêu chị Cốc là dại.
CN
VN
“là”+ tính từ
( Nguyễn Tuân)
2) Nhận xét
Câu trần thuật đơn:
- Có 1 cụm chủ vị ( C – V).
- Cấu tạo của vị ngữ:
 là + cụm danh từ (câu a, b, c).
 là + tính từ (câu d).
? Hãy xác định vị ngữ trong các câu sau và cho biết vị ngữ do loại cụm từ nào tạo thành?
e)Tập thể dục là bảo vệ sức khỏe.

g) Chăm học là rất tốt.

“là” + cụm động từ
“là” + cụm tính từ
CN
VN
CN
VN
2) Nhận xét
Câu trần thuật đơn:
- Có 1 cụm chủ vị ( C – V).
- Cấu tạo của vị ngữ:
 là + cụm danh từ (câu a, b, c).
 là + tính từ (câu d).
 là + cụm động từ (câu e).
 là + cụm tính từ (câu g).
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô chưa phải là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
d) Dế Mền trêu chị Cốc là dại.
Dế Mền trêu chị Cốc không phải là dại
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều
Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều
b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kỳ ảo.
Truyền thuyết không phải là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kỳ ảo.
2) Nhận xét
* Câu trần thuật đơn:
- Có 1 cụm chủ vị ( C – V).
- Cấu tạo của vị ngữ:  là + cụm danh từ (câu a, b, c).
 là + tính từ (câu d).
 là + cụm động từ (câu e).
 là + cụm tính từ (câu g).
* Khi biểu thị ý phủ định các vị ngữ của câu kết hợp với cụm từ “chưa phải” và “không phải”
3) Kết luận
Trong câu trần thuật đơn có từ “là” :
Vị ngữ thường do từ “là” kết hợp với danh từ (cụm danh từ) tạo thành ngoài ra còn kết hợp với động từ (cụm động từ), tính từ (cụm tính từ),... Cũng có thể làm vị ngữ.
Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các cụm từ không phải, chưa phải
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ “là”
1) Ví dụ:
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều
b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kỳ ảo.
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
d) Dế Mền trêu chị Cốc là dại
Câu giới thiệu
Câu định nghĩa
Câu miêu tả
Câu đánh giá
3) Kết luận
Ghi nhớ (sgk-114)
Có một số kiểu câu trần thuật đơn có từ “là” đáng chú ý như sau:
Câu định nghĩa;
Câu giới thiệu;
Câu miêu tả;
Câu đánh giá.
III. Luyện tập
Bài tập 1+2:
a. Xác định câu trần thuật đơn có từ là.
b. Xác định CN - VN trong các câu trần thuật đơn có từ là và cho biết chúng thuộc kiểu câu gì?
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của
một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ
gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho
sự diễn đạt.
CN
VN
b) Người ta gọi chàng là Sơn Tinh
CN
VN
Chú ý:Không phải bất kỳ câu nào có từ là đều gọi là câu trần thuật đơn có từ là.
- Câu trần thuật đơn có từ là phải là câu có từ “là” là một bộ phận của vị ngữ.

Đây là câu trần thuật đơn là từ “là”
Đây không phải là câu trần thuật đơn có từ “là”
(Ngữ văn 6, tập hai)
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
Đây là kiểu câu nêu định nghĩa
c) Tre là cánh tay của người nông dân [...].

Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.

[...] Nhạc của trúc, nhạc của trẻ là khúc nhạc của đồng quê.
CN
VN
CN
VN
CN
VN
Đây là câu trần thuật đơn có từ “là”
d) Bồ các là bác chim ri

Chim ri là dì sáo sậu

Sáo sậu là cậu sáo đen

Sáo đen là em tu hú

Tu hú là chú bồ các
(Thép mới)
CN
CN
CN
CN
CN
VN
VN
VN
VN
VN
Đây là câu trần thuật đơn có từ “là”
Câu đánh giá
Câu giới thiệu
đ) Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền
thờ ngay ở quê nhà.
VN
CN
Đây không phải là câu trần thuật đơn có từ “là”
(Thánh Gióng)
e) Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối

Và dại khờ là những lũ người câm

Trên đường đi như những bóng âm thầm

Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.
CN
CN
VN
VN
(Tố Hữu)
Đây là câu trần thuật đơn có từ “là”
Câu đánh giá
Hà Nội là thủ đô của nước ta
Quan sát các bức tranh và đặt câu trần thuật đơn có từ là với mỗi tranh?
Củng cố
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ”
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc ghi nhớ, nắm được đặc điểm, các kiểu câu của câu trần thuật đơn có từ là.
- Tập viết đoạn văn tả người, có sử dụng ít nhất một câu trần thuật đơn có từ là.
- Chuẩn bị: kiểm tra 1 tiết Tiếng Việt.
C?M ON TH?Y Cễ C�NG C�C EM