Bài 27. Cảm ứng ở động vật (tiếp theo)

BÀI 27:
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (TT)
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
a. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
* Có ở toàn bộ nhóm động vật có xương sống.
* Cấu tạo: tập trung chủ yếu ở phía lưng, có nguồn gốc từ lá phôi ngoài. Gồm 2 phần: thần kinh trung ương (não, tuỷ sống) và thần kinh ngoại biên (dây thần kinh não, dây thần kinh tuỷ, các hạch thần kinh).
Hệ thần kinh dạng ống ở động vật có những thành phần cấu tạo nào?
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
a. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
Thần kinh trung ương
Não
Tuỷ sống
Thần kinh ngoại biên
Bao gồm:
Dây thần kinh não
Dây thần kinh tuỷ
Các hạch thần kinh
Nối giữa trung ương thần kinh với cơ quan thụ cảm và cơ quan phản ứng
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
a. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
Bộ phận giao cảm và đối giao cảm có hoạt động đối lập, giúp điều hòa hoạt động của các nội quan, là những hoạt động tự động, không theo ý muốn.
Hệ thần kinh vận động:
Hệ thần kinh sinh dưỡng
Điều khiển hoạt động của cơ vân trong hệ vận động, là những hoạt động có ý thức.
b. Chức năng của hệ thần kinh dạng ống
Trung ương phụ trách: Vỏ não, chất xám tuỷ sống
Trung ương phụ trách nằm trong trụ não và đoạn cùng tuỷ

Các bộ phận
Trung ương
Ngoại biên
Đối Giao cảm

- Trụ não
- Đoạn cùng
tuỷ sống
Hệ thần kinh
Sinh dưỡng
Vận động
Giao cảm

Chất xám tuỷ
sống
Vỏ não
Chất xám tuỷ sống
Dây thần kinh não
Dây thần kinh tuỷ
- Dây thần kinh
Hạch thần kinh
Hoàn thiện sơ đồ sau:
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
Hãy lấy các ví dụ về phản xạ?
Mọi hoạt động của động vật có hệ thần kinh đều được thực hiện nhờ cơ chế phản xạ. Phản xạ là thuộc tính cơ bản của mọi cơ thể có hệ thần kinh.
Chạm phải vật nóng
Rụt tay lại
Chim, thú thời tiết lạnh
Xù lông
Gõ xoong và cho gà ăn nhiều lần
Gõ xoong
Gà về
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Trong các ví dụ trên, có mấy thành phần tham gia vào việc thực hiện phản xạ?
Các thành phần tham gia thực hiện phản xạ:
Bộ phận tiếp nhận kích thích
(thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm)
- Bộ phận phân tích và tổng hợp kích thích (Hệ thần kinh)
- Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến ...).
Cung phản xạ
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Cấu tạo của hệ thần kinh có liên quan như thế nào đến việc thực hiện phản xạ ở động vật?
Động vật có hệ thần kinh càng phức tạp thì số lượng phản xạ càng nhiều, phản ứng càng chính xác, tiêu phí càng ít năng lượng, hình thức phản ứng càng phong phú, đa dạng và số lượng nơron tham gia vào cung phản xạ càng nhiều.
Có mấy loại phản xạ, đó là những phản xạ nào?
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
Có 2 loại phản xạ: phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện
+ Phản xạ không điều kiện: số lượng hạn chế, mang tính bẩm sinh, di truyền, một số tế bào TK tham gia
+ Phản xạ có điều kiện (phản xạ học được): số lượng không hạn chế, được hình thành trong quá trình sống, mang tính mềm dẻo, đảm bảo cho cơ thể thích nghi được với điều kiện sống mới, một số lượng lớn tế bào TK tham gia, đặc biệt có sự tham gia tế bào vỏ não.
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Ý nghĩa của phản xạ có điều kiện?
Phản xạ có điều kiện (phản xạ học được) có tính mềm dẻo, thích nghi với điều kiện sống giúp cơ thể tồn tại và phát triển được.
Giả sử bạn đang đi chơi, bất ngờ gặp một con chó dại ngay trước mặt.
Bạn sẽ có phản ứng (hành động) gì?
Hãy cho biết bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận xử lí thông tin và quyết định hành động, bộ phận thực hiển của phản xạ tự vệ khi gặp chó dại
Hãy ghi lại tất cả những suy nghĩ diễn ra trong đầu của bạn khi đối phó với chó dại
Đây là phản xạ không điều kiện hay là phản xạ có điều kiện? Tại sao?
CỦNG CỐ
HỆ TK LƯỚI
TIẾN HOÁ TRONG HỆ THẦN KINH
HỆ TK HẠCH
HỆ TK CHUỖI
HỆ TK ỐNG
Phản ứng chính xác, mau lẹ, phức tạp.
Cảm ứng bằng sự co rút của chất nguyên sinh
Phản ứng toàn thân, thiếu chính xác.
Phản ứng định khu, thiếu chính xác.
Phản ứng định khu, chính xác hơn.
HỆ THẦN KINH CÓ SỰ TẬP TRUNG DẦN
Chưa có hệ thần kinh ở động vật nguyên sinh
Thần kinh dạng lưới ở ruột khoang
Thần kinh dạng chuỗi hạch ở giun
Hệ thần kinh tập trung thành 3 khối: hạch não, hạch ngực, hạch bụng(sâu bọ)
Thần kinh dạng ống
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Trình bày hướng tiến hoá trong hệ thần kinh và cảm ứng của động vật?
- Đọc trước bài 28 “Điện thế nghỉ”.