Bài 27. Cảm ứng ở động vật (tiếp theo)

Chọn câu trả lời đúng nhất:
Câu 1 : Cung phản xạ diễn ra theo trật tự nào?
Cơ, tuyến Thụ thể hoặc cơ quan thụ cảmHệ thần kinh
Thụ thể hoặc cơ quan thụ cảmCơ, tuyếnHệ thần kinh
Hệ thần kinhThụ thể hoặc cơ quan thụ cảmCơ, tuyến
Thụ thể hoặc cơ quan thu cảmHệ thần kinhCơ,tuyến
Câu 2: Ý nào không đúng đối với cảm ứng ở động vật đơn bào?
A. Tiêu tốn năng lượng. C. Co rút chất nguyên sinh.
B. Chuyển động cả cơ thể D. Thông quan phản xạ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 3: Ở động vật, cảm ứng là:
Các phản xạ có điều kiện, giúp cơ thể thích nghi với môi trường
Các phản xạ không điều kiện, giúp bảo vệ cơ thể.
Là khả năng tiếp nhận và đáp ứng các kích thích của môi trường, giúp cơ thể tồn tại và phát triển.
Là sự thích nghi của cơ thể, do các hoocmon điều khiển
Câu 4: Cơ thể động vật đã xuất hiện tổ chức thần kinh, nhưng đáp ứng không hoàn toàn chính xác bằng cách co rút toàn thân, xảy ra ở:
Ruột khoang
Thân mềm
Giáp xác
Cá
KTBC: Bài 26.
Câu 5: Kể tên bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích tổng hợp thông tin và bộ phận thực hiện của cung phản xạ ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch?
1)Bộ phận tiếp nhận kích thích:
 Các giác quan: mắt, da…
2)Bộ phận phân tích và tổng hợp:
 chuỗi hạch thần kinh
3) Bộ phận thực hiện:
 cơ, các nội quan,…
KTBC: Bài 26.
TIẾT 29 - BÀI 27:
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT(tt)
NỘI DUNG:
III-Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh
.3- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống.
a- Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
b- Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống



Cảm ứng ở động vật (tt)
Tại sao hệ thần kinh ở người được gọi là hệ thần kinh dạng ống?
Cảm ứng ở động vật (tt)
3. Cảm ứng ở hệ thần kinh dạng ống
a. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
SINH VẬT ĐẠI DIỆN
Cảm ứng ở động vật (tt)
Điền tên các bộ phận của hệ thần kinh dạng ống vào các ô hình chữ nhật :
Não
Tủy sống
Hạch thần kinh
Dây thần kinh
Bộ phận trung ương
Bộ phận ngoại biên
Cảm ứng ở động vật (tt)
Não
Tủy sống
Gồm 5 phần:
Bán cầu đại não
Não trung gian
Não giữa
Tiểu não
Hành não
+ Thần kinh ngoại biên
Bao gồm:
Dây TK não
Dây TK tủy
Các hạch TK
Nối giữa trung ương thần kinh với cơ quan thụ cảm và cơ quan phản ứng
Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
Hệ thần kinh dạng ống gặp ở các động vật có xương sống như cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú.
Hệ thần kinh dạng ống được hình thành nhờ số lượng lớn các tế bào thần kinh tập hợp lại thành ống thần kinh nằm dọc theo vùng lưng của cơ thể.
Cấu tạo gồm 2 phần: thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
* Nhận xét: Hiện tượng tổ chức thần kinh dạng ống chia thành nhiều bộ phận, mỗi bộ phận thực hiện những chức năng khác nhau nhờ đó các hoạt động của động vật ngày càng hoàn thiện , đa dạng, chính xác hơn
Hãy lấy các ví dụ về phản xạ?
Hệ thần kinh dạng ống hoạt động theo nguyên tắc phản xạ
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Có mấy loại phản xạ, đó là những phản xạ nào?
- Phản xạ không điều kiện:
+ Số lượng hạn chế, mang tính bẩm sinh, di truyền,
+ Do một số tế bào TK nhất định tham gia không qua học tập.
- Phản xạ có điều kiện (phản xạ học được):
+ Số lượng không hạn chế, được hình thành trong quá trình sống, mang tính mềm dẻo, đảm bảo cho cơ thể thích nghi được với điều kiện sống mới,
+ Do một số lượng lớn tế bào TK tham gia, đặc biệt có sự tham gia tế bào vỏ não.
Căn cứ vào nguồn gốc phản xạ chia thành 2 loại : phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện
?
?
?
?
?
?
Bài 27 Cảm ứng ở động vật
Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện
Một vài
ví dụ khác:
Vaäy qua caùc ví duï treân haõy cho bieát theá naøo laø
phaûn xaï khoâng ñieàu kieän vaø phaûn xaï coù ñieàu kieän?
Phản xạ không điều kiện
Phản xạ có điều kiện
Bài 27 Cảm ứng ở động vật
So sánh tính chất của PXCĐK và PXKĐK
Được hình thành trong đời sống cá thể qua học tập, rèn luyện
Bền vững
Số lượng hạn chế
Không di truyền, có tính chất cá thể
Trung ương thần kinh nằm ở vỏ não
Bài 27 Cảm ứng ở động vật
Hãy nêu 3 ví dụ cho mỗi loại phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện?
:
ý nghĩa của phản xạ có điều kiện?
ý nghĩa: Phản xạ có điều kiện còn gọi là phản xạ học đưuợc, có tính mềm dẻo, thích nghi với điều kiện sống giúp cơ thể tồn tại và phát triển đưuợc
 Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại.
Cung phản xạ gồm những bộ phận nào?
Phản xạ co ngón tay khi bị kích thích là phản xạ có hay không có điều kiện? Tại sao?
Bộ phận tiếp nhận kích thích
Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin
Bộ phận thực hiện phản ứng
Giả sử bạn đang đi chơi, bất ngờ gặp một con chó dại ngay trước mặt.
Bạn sẽ có phản ứng (hành động) gì?
Hãy cho biết bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận xử lí thông tin và quyết định hành động, bộ phận thực hiển của phản xạ tự vệ khi gặp chó dại
Hãy ghi lại tất cả những suy nghĩ diễn ra trong đầu của bạn khi đối phó với chó dại
Đây là phản xạ không điều kiện hay là phản xạ có điều kiện? Tại sao?
+ Có thể có các hành động như: bỏ chạy, đứng im, tìm gậy để đánh đuổi, nhặt gạch hoặc đá để ném...
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích là mắt, bộ phận điều khiển hành động là não, bộ phận thực hiện là cơ chân, tay.
+ Các suy nghĩ diễn ra trong đầu như: nên làm thế nào bây giờ, chó dại có vi trùng gây bệnh dại, nếu bị cắn có thể chết, nên bỏ chạy hay nên chống lại, nếu bỏ chạy chó sẽ đuổi...
+ Đây là phản xạ có điều kiện vì phải qua học tập rút kinh nghiệm mới biết được chó dại có biểu hiện như thế nào, dựa vào kinh nghiệm đã có mà mỗi người có cách xử lí khác nhau.
CỦNG CỐ
HỆ TK LƯỚI
TIẾN HOÁ TRONG HỆ THẦN KINH
HỆ TK HẠCH
HỆ TK CHUỖI
HỆ TK ỐNG
Phân biệt đặc điểm của hệ TK dạng lưới, hệ TK dạng chuỗi hạch và hệ TK dạng ống
Ngành ruột khoang: Thủy tức, Sao biển….
Các tế bào TK nằm rãi rác trong cơ thể liên hệ với nhau và liên hệ tế bào biểu mô cơ qua các dây TK mạng lưới tế bào thần kinh.
- Phản xạ
- Co toàn bộ cơ thể
Nhiều
Chưa thật chính xác
Ngành giun dẹp, giun tròn, chân khớp.
Các tế bào TK tập trung lại  hạch TK.
- Các hạch thần kinh nối với nhau bởi các dây TK chuỗi TK nằm dọc theo chiều dài cơ thể.
*Mỗi hạch điều khiển 1 vùng xác đinh trên cơ thể.
Phản xạ
-Co rút 1 phần cơ thể
- Phản ứng cục bộ tại các hạch TK nhưng chưa hoàn toàn chính xác.
Ít hơn so với hệ TK dạng lưới
Ngành ĐV có xương sống: cá, chim , thú……
Số lượng lớn TBTK tập trung lại  TK trung ương (não bộ và tủy sống)
và TK ngoại biên: hạch TK và dây TK

Phản xạ: không ĐK và có ĐK ngày càng tăng  phản ứng đa dạng và phong phú thích nghi tốt với mt sống.

Cao
Ít
Phản ứng chính xác, mau lẹ, phức tạp.
Cảm ứng bằng sự co rút của chất nguyên sinh
Phản ứng toàn thân, thiếu chính xác.
Phản ứng định khu, thiếu chính xác.
Phản ứng định khu, chính xác hơn.
Hệ thần kinh có sự tập trung dần:
Chưa có hệ thần kinh ở động vật nguyên sinh
Thần kinh dạng lưới ở ruột khoang
Thần kinh dạng chuỗi hạch ở giun
Hệ thần kinh tập trung thành 3 khối: hạch não, hạch ngực,hạch bụng(sâu bọ)
Thần kinh dạng ống
Sự tiến hóa của các tổ chức thần kinh từ thấp tới cao là theo xu hướng tập trung và đầu hóa thể hiện rõ ở cá, lưỡng cư, bò sát, chim, thú và cao nhất đó chính là con người chúng ta.
Sự tập trung và đầu hóa càng cao, số lượng các TBTK ngày càng phức tạp và hoàn thiện nhờ đó mà các hoạt động ngày càng đa dạng, chính xác và hiệu quả.
Cảm ứng ở động vật (tt)
1- Trong các nhóm động vật sau nhóm nào có hệ thần kinh dạng ống
Cá, đĩa phiến, giun dẹt, côn trùng
Lưỡng cư, côn trùng, chim, thú
Cá, lưỡng cư, bò sát, chim, thú
Lưỡng cư, bò sát, thuỷ tức, chim, thú.
c
Câu hỏi trắc nghiệm
2. Hệ thần kinh dạng ống gồm
a. thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên
b. não bộ và dây thần kinh não
c. tuỷ sống và dây thần kinh tuỷ
d. não bộ và tuỷ sống
a






Củng cố
3. Phản xạ là cảm ứng có ở?
A: Tất cả các động vật.
B: Động vật có hệ thần kinh.
C: Động vật đơn bào.
D: Động vật không xương sống.
B
Củng cố
4. Những thành phần nào sau đây là thành phần của một cung phản xạ?
A: Tế bào thần kinh, tủy sống và cơ quan vận động.
B: Tế bào tần kinh, cơ quan vận động và cơ quan thụ cảm.
C: Tế bào thần kinh, trung ương thần kinh và cơ quan thụ cảm.
D: Trung ương thần kinh, cơ quan thụ cảm và cơ quan vận động.
B
Củng cố
5. Đặc điểm nào sau đây đúng với đặc điểm của phản xạ không điều kiện?
A: Phức tạp vì là hoạt động thần kinh bậc cao
B: Đơn giản vì là hoạt động thần kinh bậc thấp
C: Phức tạp do có lượng lớn tế bào thần kinh tham gia
D: Đơn giản vì hình thành các đặc điểm thích nghi cho sinh vật.
B
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Trình bày hướng tiến hoá trong hệ thần kinh và cảm ứng của động vật?
- Đọc trước bài 28 “Điện thế nghỉ”.