Bài 26. Tình hình xã hội ở nửa đầu thế kỷ XIX và phong trào đấu tranh của nhân dân

Bài 26
TÌNH HÌNH XÃ HỘI Ở NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX VÀ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN
1- Tình hình xã hội và đời sống nhân dân
a- Xã hội
Nửa đầu thế kỉ XIX xã hội VN
gồm những tầng lớp nào ?
- Do cuộc khủng hoảng xã hội, nhà Nguyễn phải ra tăng tính chuyên chế.
- Xã hội chia thành 2 giai cấp:
+ Giai cấp thống trị: gồm vua, quan, địa chủ, cường hào
+ Giai cấp bị trị: gồm các tầng lớp nhân dân lao động, đại đa số là nông dân
- Nhà Nguyễn tìm mọi cách để ổn định tình hình xã hội nhưng tệ tham qua ô lại vẫn tiếp diễn.
- Ở nông thôn, địa chủ cường hào ức hiếp nhân dân.
Nguyễn Công Trứ
Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ đã tâu với Vua : “Cái hại của quan lại là một , hai phần , còn cái hại cường hào đến 8 , 9 phần”
“ Quan coi dân như kẻ thù, dân sợ quan như sợ cọp, ngày đục tháng khoét của dân cho đầy túi riêng”
“ Năm 1842 trong một lần tuần du ra Bắc Kì của vua Thiệu Trị, số quân lính đi theo hầu lên đến 17.500 người với 44 con voi, 172 con ngựa. Nhân dân dọc đường phải xây dựng 44 hành cung cho vua nghỉ”
b- Đời sống nhân dân

Dưới ách thống trị của triều Nguyễn, đời sống nhân dân ra sao ?
- Chế độ lao dịch nặng nề
- Chịu cảnh sưu cao, thuế nặng
- Thiên tai, mất mùa đói kém thường xuyên xảy ra
1- Tình hình xã hội và đời sống nhân dân
a- Xã hội
Những nguyên nhân trên dẫn đến phong trào đấu tranh của mọi tầng lớp nhân dân chống lại triều Nguyễn.
Năm 1833, theo lời tâu của Nguyễn Công Trứ, dân đói các tỉnh đến kiếm ăn ở Hải Dương hơn 27.000 người
- Trận bão năm 1842 làm tỉnh Nghệ An đổ sập 40.753 ngôi nhà, chết 54.000 người
- Năm 1840, dịch tả phát sinh ở Bắc Kì làm chết 67.000 người
- Năm 1849- 1850, dịch tả lại hoành hành từ Bắc chí Nam làm chết 598.406 người
Bài vè nói về cảnh khổ của nhân dân dưới triều Nguyễn:
Cơm thì chẳng có
Rau cháo cũng không
Đất trắng xóa ngoài đồng
Nhà giàu niêm kín cổng
Còn một bộ xương sống
Vất vơ đi ăn mày
Ngồi xó chợ lùm cây
Qua kêu vang bốn phía
Xác đầy nghĩa địa
Thây thối bên cầu
Trời ảm đạm u sầu
Cảnh hoang tàn đói rét...
Em có suy nghĩ gì về cuộc sống của nhân dân dưới triều Nguyễn ? So sánh với các thế kỉ trước ?
1- Tình hình xã hội và đời sống nhân dân
2- Phong trào đấu tranh của nhânh dân và binh lính
- Từ đầu thế kỉ XIX, nhiều cuộc khởi nghĩa đã nổ ra và liên tục phát triển đến giữa thế kỉ XIX
- Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu:
Phan BáVành
Lê Văn Khôi
Cao Bá Quát
Em có nhận xét gì về phong trào đấu
tranh của nhân dân và binh lính
ở nửa đầu thế kì XIX ?
- Nhận xét
+ Phong trào bùng nổ từ đầu thế kỉ XIX khi nhà Nguyễn lên cần quyền
+ Nổ ra liên tục, số lượng lớn, thời gian kéo dài, thu hút đông đảo nhân dân tham gia.
+ Các cuộc khởi nghĩa đa số đều thất bại
1- Tình hình xã hội và đời sống nhân dân
2- Phong trào đấu tranh của nhânh dân và binh lính
3- Đấu tranh của các dân tộc ít người

Vì sao các dân tộc thiểu số
lại đứng lên đấu tranh ?
Nông Văn Vân
Họ Quách
Người Khơ-me
- Phong trào đấu tranh của các dân tộc ít người cũng diễn ra sôi nổi từ Bắc đến Nam
- Tiêu biểu
Qua bài học này các em cần nắm:
Nhà Nguyễn không giải quyết được cuộc khủng hoảng, bảo thủ, làm cho mâu thuẫn giai cấp tiếp tục sâu sắc và bùng lên thành một phong trào đấu tranh lớn.
- Cuộc đấu tranh chông chế độ phong kiến dưới thời Nguyễn không chỉ giới hạn ở nông dân mà lôi cuốn cả các dân tộc thiểu số và đặc biệt có sự tham gia của binh lính.