Bài 26. Tình hình xã hội ở nửa đầu thế kỷ XIX và phong trào đấu tranh của nhân dân

Kiểm tra bài cũ:
Em hãy trình bày quá trình hoàn chỉnh tổ chức bộ máy Nhà nước thời Nguyễn?
BÀI 26:
TÌNH HÌNH XÃ HỘI Ở NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX
VÀ CÁC CUỘC ĐẤU TRANH
CỦA NHÂN DÂN
* Nội dung chính:
1. Tình hình xã hội và đời sống nhân dân
Phong trào đấu tranh của nhân dân
và binh lính
3. Đấu tranh của các dân tộc ít người
1.Tình hình xã hội và đời sống nhân dân
a. Xã hội
Sự phân chia giai cấp ngày càng tách biệt
Thống trị
Bị trị
Vua, quan lại,
địa chủ, cường hào
Quan
lại
tham
ô
Cường
hào
ức
hiếp
n.dân
Khổ cực
Nhân dân lao
động (nông dân)
><
Địa chủ cường hào áp bức nhân dân
“Con ơi, mẹ bảo con này,
Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan”
Giai cấp thống trị
Giai cấp bị trị


Doanh điền sứ
Nguyễn Công Trứ đã tâu với Vua rằng:
“Cái hại quan lại là một, hai phần còn cái hại cường hào đến 8, 9 phần”










Nguyễn Công Trứ
Triều Nguyễn cho xây dựng nhiều công trình kiến trúc.
Ngọ Môn Huế
Lăng Tự Đức
1.Tình hình xã hội và đời sống nhân dân
b. Đời sống nhân dân
Nhân dân phải chịu nhiều gánh nặng:
Cảnh sưu cao, thuế nặng
Chế độ lao dịch nặng nề
Thiên tai, mất mùa, đói kém xảy thường xuyên
Đời sống nhân dân cực khổ hơn
Mâu thuẫn xã hội lên cao, phong trào đấu tranh
của nhân dân phát triển mạnh.

Em có nhận xét gì về đời sống nhân dân ta dưới thời nhà Nguyễn?
So sánh với thời kỳ trước?
Ngồi xó chợ, lùm cây
Qụa kêu vang bốn phía
Xác đầy nghĩa địa
Thây thối bên cầu
Trời ảm đạm u sầu
Cảnh hoang tàn đói rét
đời sống nhân dân
Nông nghiệp: Ổn định.
Thủ công nghiệp: Các làng nghề ngày càng phát triển, đạt trình độ cao.
Buôn bán tấp nập: đô thị lớn: Hội An, Thăng Long.
Cơm thì chẳng có
Rau cháo cũng không
Đất trắng xóa ngoài đồng
Nhà giàu niêm kín cổng
Còn một bộ xương sống
Vất vơ đi ăn mày
“Đời vua Thái Tổ Thái Tông
Thóc lúa đầy đồng trâu chẳng buồn ăn”.
“Đứng mãi nào hay ngày đã tậu
Khắp đồng lúa tốt tựa mây xanh”.
2. Phong trào đấu tranh của nhân dân và binh lính:
Nửa đầu thế kỉ XIX những cuộc khởi nghĩa của nông dân nổ ra rầm rộ ở khắp nơi.
Cả nước có tới hơn 400 cuộc khởi nghĩa.
Lược đồ những nơi bùng nổ cuộc nổi dậy của nhân dân
chống vương triều Nguyễn nửa đầu TK XIX
* Khởi nghĩa Phan Bá Vành
( 1821 – 1827 )
Hiểu biết của em về Phan Bá Vành?
- Phan Bá Vành: Người làng Minh Giám (Thái Bình). Sinh ra trong một gia đình nghèo.
Năm 1827, khởi nghĩa bị đàn áp.
- Năm 1821, ông kêu gọi nhân dân nổi dậy
Căn cứ: Trà Lũ (Nam Định).
Nam Định
Tuy khởi nghĩa bị thất bại song trong lòng nhân dân, hình ảnh ông sống mãi:
“Trên trời có ông sao Tua,
Ở làng Minh Giám có vua Ba Vành”
* Khởi nghĩa Cao Bá Quát
( 1854 – 1855 )

Sơn Tây
Hiểu biết của em về Cao Bá Quát?
Một nhà thơ lỗi lạc, một nhà Nho yêu nước.
- Dõy l� cu?c kh?i nghia nụng dõn cú s? tham gia tớch c?c c?a nhi?u nho s?.
Năm 1855, Cao Bá Quát hy sinh
Năm 1856, khởi nghĩa bị dập tắt.
Cao Bá Quát
* Khởi nghĩa Lê Văn Khôi
(1833 – 1835)
Gia Định
- Lờ Van Khụi l� th? h�o ? Cao B?ng sau v�o Nam (con nuụi t?ng tr?n Lờ Van Duy?t)
Tháng 6.1833, ông khởi nghĩa chiếm thành Phiên An (Gia Định), Tự xưng Bình Nam Đại nguyên soái.
Năm 1834, Lê Văn Khôi qua đời, con trai lên thay.
Năm 1835, khởi nghĩa bị dập tắt.
Giới thiệu đôi nét về Lê Văn Khôi.?
3. Đấu tranh của các dân tộc ít người.
Ở Phía Bắc:
+ Khởi nghĩa Nông Văn Vân - người Tày ở Cao Bằng (1833-1835)

+ Khởi nghĩa do tù trưởng họ Quách - người Mường ở Hòa Bình- tây Thanh Hóa (1832-1838).

- Ở phía Nam: Khởi nghĩa người Khơme ở Tây Nam Kì (1840-1848).

* Đặc điểm:
- Phong trào bùng nổ
rầm rộ từ đầu triều đại.
- Quy mô rộng lớn
- Thành phần lãnh đạo:
trí thức nho học, địa chủ,
dân nghèo, và có thêm
yếu tố mới là quan lại
nhà Nguyễn.
- Thành phần tham gia:
chủ yếu nông dân nghèo,
binh lính và dân tộc ít người
Đặc điểm phong trào đấu tranh chống phong kiến nửa đầu thế kỉ XIX? So sánh với các triều đại trước? Ý nghĩa của phong trào?
Dưới thời Nguyễn có hơn 400 cuộc khởi nghĩa lớn nhỏ.
Gia Long: 90 cuộc
Minh Mạng: 250 cuộc
Thiệu Trị: 50 cuộc.
* Ý nghĩa:

- Thể hiện tinh thần đấu tranh
anh dũng của các tầng lớp
nhân dân chống lại
nhà Nguyễn.

- Báo trước sự sụp đổ
của triều đình phong kiến
nhà Nguyễn.
1821-1827
Nông dân
Nam Định, Thái Bình, Hải Dương, An Quảng
Thất bại
1854-1855
Nhà nho
Nông dân
Hà Nội
Thất bại
1833-1835
Quan lại
Binh lính
Gia Định
Thất bại
1833-1835
Tù trưởng
Người Tày
Cao Bằng
Thất bại
1832-1838
Tù trưởng
Người Mường
Thanh Hoá, Hòa Bình
Thất bại
1840-1848
Người Khơ me
Tây Nam Kì
Thất bại
 Một học giả phương Tây nhận định về xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX thời nhà Nguyễn:
“Xã hội Việt Nam đang lên cơn sốt trầm trọng”
* Kết luận: Tình hình Việt Nam thời Nguyễn:
+ Kinh tế : khủng hoảng
+ Chính trị: hà khắc
+ Xã hội: không ổn định
?
c1
6
1
Thế lực có quyền hành ở nông thôn?
Từ chỉ số lượng lớn?
c2
2
4
Một hình thức bóc lột của giai cấp phong kiến?
c3
3
6
Tình thế của người nông dân trong xã hội thời Nguyễn?
c4
4
7
Mong muốn muôn đời của người nông dân là gì?
c5
5
8
Là một trong hai giai cấp dưới triều Nguyễn?
c6
6
5
Đây là ai?
đáp án
Nông dân
Chân thành cảm ơn
thầy cô và các em học sinh!