Bài 26. Khúc xạ ánh sáng

TRƯỜNG THPT YÊN LÃNG
CHÀO MỪNG CÁC QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ HỘI THI GV GIỎI
sở giáo dục & ĐàO TạOhà nội
GV: KIỀU VIỆT HƯNG
Ở lớp 7 và lớp 9 các em đã học về một số hiện tượng truyền Ánh sáng như
Định luật truyền thẳng của Ánh sáng :
-Trong một môi trường đồng tính và trong suốt, Ánh sáng truyền đi theo đường thẳng
Đặt mắt sao cho nhìn thấy nguồn sáng
Chiếu tia sáng trong buồng tối trong mờ
- Tìm vị trí ghim đinh để tia sáng truyền qua nó
Cách nhận biết được đường truyền tia sáng bằng những cách như
* Đường truyền của tia sáng trong không khí và đường truyền của tia sáng trong nước là truyền thẳng
* Còn đường truyền của tia sáng từ không khí sang nước thì đường truyền của tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách.
*Hiện tượng tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Hình a
Hình b
Hình a khi chưa có nước trong ly
Hình b khi có nước trong ly
thìa không bị gãy khúc
thìa bị gãy khúc
Tiết 51: KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I/ SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1/ Hiện tượng khúc xạ ánh sáng:
Khúc xạ ánh sáng là hiện tượng lệch
phương (gãy) của các tia sáng khi
truyền xiên góc qua mặt phân cách
giữa hai môi trường trong suốt khác nhau.
Hãy quan sát hình ảnh và cho biết thế nào hiện tượng khúc xạ ánh sáng ?
2/ Định luật khúc xạ ánh sáng:
S
S`
R
SI: tia tới;
I: điểm tới;
NIN’: pháp tuyến với mặt phân cách tại I;
IR: tia khúc xạ;
i: góc tới;
r: góc khúc xạ.
(1)
(2)
S
R
r
i
S
S
R
R
Qua thí nghiệm biểu diễn và đồ thị minh hoạ hãy thảo luận nhóm và đưu ra nội dung định luật khúc xạ ánh sáng?
*Định luật khúc xạ ánh sáng:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới (tạo bởi tia tới và pháp tuyến) và ở bên kia pháp tuyến so với tia tới.
- Với hai môi trường trong suốt nhất định, tỉ số giữa sin góc tới (sini) và sin góc khúc xạ (sinr) luôn không đổi:
II/ CHIẾT SUẤT CỦA MÔI TRƯỜNG:
1/ Chiết suất tỉ đối:
Tỉ số không đổi trong hiện tượng khúc

xạ được gọi là chiết suất tỉ đối n21 của môi trường (2) đối với môi trường (1):
Khi đó tia khúc xạ bị lệch lại gần pháp tuyến hơn. Môi trường (2) chiết quang hơn môi trường (1).
1/ Chiết suất tỉ đối:
n21 > 1 r < i
*Chú ý
n21 < 1 r > i
Khi đó tia khúc xạ bị lệch xa pháp tuyến hơn. Môi trường (2) chiết quang kém hơn môi trường (1).
Câu hỏi.Khi một tia sáng đi từ môi trường này sang môi trường khác, chiết suất tỉ đối của hai môi trường cho ta biết gì về đường đi của tia sáng đó?
Trả lời. Chiết suất tỉ đối giữa hai môi trường càng lớn thì tia sáng đi qua mặt phân cách giữa hai môi trường bị khúc xạ càng nhiều.
2/ Chiết suất tuyệt đối:
- Chiết suất tuyệt đối (thường gọi tắt là chiết suất) của một môi trường là chiết suất tỉ đối của môi trường đó đối với chân không.
- Hệ thức liên hệ chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối:
Trong đó:
n2: chiết suất tuyệt đối của môi trường (2);
n1: chiết suất tuyệt đối của môi trường (1).
- Định luật khúc xạ ánh sáng dạng đối xứng:
n1sini = n2sinr
C1. Viết công thức của định luật khúc xạ với góc nhỏ ( < 100)
- Trả lời C2.Trường hợp i = 00 thì r = 00  tia sáng chiếu vuông góc mặt phân cách thì không xảy ra hiện tượng khúc xạ.
C2. Áp dụng định luật khúc xạ cho trường hợp
i =00.Kết luận.
Trả lời C3. Nếu tia sáng truyền qua n môi trường, khúc xạ
qua n môi trường, và các mặt phân cách song song nhau thì:
n1sini1 = n2sini2 = n3sini3 =…= nnsinin => đây là công thức của một định luật bảo toàn.
C3. Hãy áp dụng công thức của định luật khúc xạ cho sự khúc xạ liên tiếp vào nhiều môi trường có chiết suất lần lượt n1,n2…..nn và có các mặt phân cách song song với nhau. Nhận xét.
(n1n3>n1)
III. TÍNH THUẬN NGHỊCH CỦA SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG
Ánh sáng truyền theo đường nào thì cũng có thể truyền ngược lại theo đường đó

Hãy quan sát thí nghiệm mô phỏng và rút ra kết luận về sự truyền của ánh sáng?
Củng cố bài học
1. Hiểu được hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
2. Phát biểu : Định luật khúc xạ ánh sáng ?
3. Viết biểu thức định luật này ?
4. Chiết suất tỉ đối; Chiết suất tuyệt đối ?
5. Phát biểu tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng ?

24
20
Bài tập vận dụng
Câu1.Nếu chiết suất của môi trường chứa tia tới nhỏ hơn chiết suất của môi trường chứa tia khúc xạ
A. luôn nhỏ hợn góc tới.
B. luôn lớn hơn góc tới.
C .luôn bằng góc tới.
D. có thể lớn hơn hoặc nhỏ hơn góc tới.
21
Câu2. Nhận định nào sau đây về hiện tượng khúc xạ là không đúng
ATia khúc xạ nằm ở môi trường thứ hai tiếp giáp với môi trường chứa tia tới.
B. Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến
C.Góc tới bằng 0, góc khúc xạ bằng 0.
D. Góc khúc xạ luôn bằng góc tới.
A. 14,50
Câu 3:
Chiếu một chùm tia sáng hẹp song song từ không khí vào chất lỏng
có chiết suất n = 2. Khi góc tới i = 300 thì góc khúc xạ là:
B. 1,450
C. 900
D. 600
Đáp án
Trợ giúp