Bài 26. Hoạt động ngữ văn: Thi làm thơ năm chữ

chào mừng các thầy cô giáo về dự hội thi
chọn giáo viên giỏi cấp trường năm học 2010 - 2011.
môn ngữ văn - lớp 6b
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 2: Em hãy đọc thuộc khổ thơ đầu của bài thơ: " Đêm nay Bác không ngủ" ( Minh Huệ). Bài thơ này được viết theo thể thơ mấy chữ ?
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh...
( " Lượm - Tố Hữu)
Câu hỏi 1: Đọc khổ thơ sau và trình bày những hiểu biết của em về đặc điểm của thể thơ bốn chữ ?
Trả lời
-Thơ 4 chữ:
+ Mỗi dòng thơ gồm 4 chữ.
+ Nhịp thường là nhịp 2/ 2.
+ Vần chân, cách : cuối dòng thơ
+ Vần lưng: Giữa dòng thơ
I/ Đặc điểm thơ năm chữ
1/ Ví dụ:
Tuần 27- Tiết 108 Thi làm thơ năm chữ
Đoạn 1.
M?i nam hoa d�o n?
L?i th?y ụng d? gi�
B�y m?c t�u gi?y d?
Bờn ph? dụng ngu?i qua...

Bao nhiờu nguời thuờ vi?t
T?m t?c ng?i khen t�i
Hoa tay th?o nh?ng nột
Nhu phu?ng mỳa r?ng bay

Nhung m?i nam m?i v?ng
Ngu?i thuờ vi?t nay dõu?
Gi?y d? bu?n khụng th?m
M?c d?ng trong nghiờn sầu
( ễng d?- Vu Dỡnh Liờn)
Đoạn 2.
Anh d?i viờn nhỡn Bỏc
C�ng nhỡn l?i c�ng thuong
Ngu?i Cha mỏi túc b?c
D?t l?a cho anh n?m...

R?i Bỏc di dộm chan
T?ng ngu?i t?ng ngu?i m?t
S? chỏu mỡnh gi?t th?t
Bỏc nhún chõn nh? nh�ng

Anh d?i viờn mo m�ng
Nhu n?m trong gi?c m?ng
Búng Bỏc cao l?ng l?ng
?m hon ng?n l?a h?ng
( Minh Hu?)
Tuần 27- Tiết 108 Thi làm thơ năm chữ
I/ Đặc điểm thơ năm chữ
1/ Ví dụ:
Đoạn 3.
Mặt trời càng lên tỏ
Bông lúa chín thêm vàng
Sương treo đầu ngọn cỏ
Sương lại càng long lanh
Bay vút tận trời xanh
Chiền chiện cao tiếng hót.
( Trần Hữu Thung)
Đoạn 4.
Mặt trời chỉ có một
Mọc lên để làm ngày

Người có hai bàn tay
Sinh ra mà làm việc

Một sau và hai trước
Kìa, ba bánh xích lô

Giấc ngủ và giấc mơ
Bốn chân giường người đỡ...
( Vương Trọng)
Đoạn 2.
Anh d?i viờn nhỡn Bỏc
C�ng nhỡn l?i c�ng thuong
Ngu?i Cha mỏi túc b?c
D?t l?a cho anh n?m...

R?i Bỏc di dộm chan
T?ng ngu?i t?ng ngu?i m?t
S? chỏu mỡnh gi?t th?t
Bỏc nhún chõn nh? nh�ng

Anh d?i viờn mo m�ng
Nhu n?m trong gi?c m?ng
Búng Bỏc cao l?ng l?ng
?m hon ng?n l?a h?ng
( Minh Hu?)
Đoạn 1.
M?i nam hoa d�o n?
L?i th?y ụng d? gi�
B�y m?c t�u gi?y d?
Bờn ph? dụng ngu?i qua...

Bao nhiờu nguời thuờ vi?t
T?m t?c ng?i khen t�i
Hoa tay th?o nh?ng nột
Nhu phu?ng mỳa r?ng bay

Nhung m?i nam m?i v?ng
Ngu?i thuờ vi?t nay dõu?
Gi?y d? bu?n khụng th?m
M?c d?ng trong nghiờn sầu
( ễng d?- Vu Dỡnh Liờn)
Đoạn 3.
Mặt trời càng lên tỏ
Bông lúa chín thêm vàng
Sương treo đầu ngọn cỏ
Sương lại càng long lanh
Bay vút tận trời xanh
Chiền chiện cao tiếng hót.
( Trần Hữu Thung)
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
Tuần 27- Tiết 108 Thi làm thơ năm chữ
I/ Đặc điểm thơ năm chữ
1/ Ví dụ:
Đoạn 4.
Mặt trời chỉ có một
Mọc lên để làm ngày

Người có hai bàn tay
Sinh ra mà làm việc

Một sau và hai trước
Kìa, ba bánh xích lô

Giấc ngủ và giấc mơ
Bốn chân giường người đỡ...
( Vương Trọng)
Tuần 27- Tiết 108 Hoạt động ngữ văn
Thi làm thơ năm chữ
I/ Đặc điểm thơ năm chữ
1/ Ví dụ:
2/ Nhận xét
- Mỗi dòng thơ gồm có năm chữ.
Gieo vần thơ có sự thay đổi linh hoạt:
Vần chân: Gieo cuối dòng thơ.
Vần lưng: Gieo ở các tiếng gữa dòng thơ.
Vần liền: Gieo liên tiếp ở cuối các dòng thơ.
Vần cách: Không gieo liên tiếp, thường cách ra một dòng
- Ngắt nhịp: 2/3 hoặc 3/2
- Mỗi khổ thơ thường có 4 câu, có thể hai câu hoặc không chia khổ.

Đều có nguồn gốc từ thơ ca dân gian
Có năm chữ
- Gieo vần: Vần chân, vần lưng, vần liền, vần cách.
- Ngắt nhịp: 2/3 hoặc 3/2
- Khổ thơ: 4 câu/ khổ, hai câu/ khổ hoặc không chia khổ.
Tuần 27- Tiết 108 Thi làm thơ năm chữ
Câu hỏi thảo luận
Em có nhận xét gì về đặc điểm của thơ năm chữ với thơ bốn chữ ?
Thơ bốn chữ
Thơ năm chữ
Có bốn chữ
Gieo vần cũng như thơ năm chữ
- Ngắt nhịp: 2/2
- Khổ thơ: 4 câu/ khổ, hai câu/ khổ
- Thơ năm chữ khác với thơ ngũ ngôn đời Đường ( Trung Quốc) ở chỗ: Thơ năm chữ hiện đại vần, nhịp thay đổi theo cảm xúc. Đặc biệt cách ngắt nhịp linh hoạt. Còn thơ ngũ ngôn cổ điển có niêm luật chặt chẽ.
Tuần 27- Tiết 108 Hoạt động ngữ văn
Thi làm thơ năm chữ
I/ Đặc điểm thơ năm chữ
1/ Ví dụ:
2/ Nhận xét
- Mỗi dòng thơ gồm có năm chữ.
Gieo vần thơ có sự thay đổi linh hoạt:
Vần chân: Gieo cuối dòng thơ.
Vần lưng: Gieo ở các tiếng gữa dòng thơ.
Vần liền: Gieo liên tiếp ở cuối các dòng thơ.
Vần cách: Không gieo liên tiếp, thường cách ra một dòng
- Ngắt nhịp: 2/3 hoặc 3/2
- Mỗi khổ thơ thường có 4 câu, có thể hai câu hoặc không chia khổ.
3/ Ghi nhớ: SGK trang 105.
II/ Thi làm thơ năm chữ
1/ Thi làm thơ năm chữ theo mô phỏng
II. Thi làm thơ.
1. Tập nhận diện, đánh giá.
Bài thơ: Cùng nhau đi lên
Lúc nước mắt tuôn rơi
Xin cất lên tiếng cười
Để sớm mai thức dậy
Sẽ thấy lòng dịu hơn

Sánh vai nhau tiến bước
Đi về phía mặt trời
Những con đường phía trước
Chẳng bao giờ gian nan.
(Nhãm 1)

8 cõu, chia 2 kh?.
ớt v?n, ớt hỡnh ?nh.
* Nhận xét:
II. Thi làm thơ.
1. Tập nhận diện, đánh giá.
Bài thơ: Mùa xuân đến.
Mùa xuân hoa đua nở
Các em vui hớn hở
Đi chúc Tết mọi người
Ai ai cũng vui cười
Đón chào một năm mới
Mùa xuân vui phơi phới
Mọi người đều phấn khởi
Vui đón mùa xuân sang.
(Nhãm 2)
* Nhận xét:
8 câu, không chia khổ.
Từ láy: hớn hở, phơi phới.
Vần chân liền, nhiều vần.
II. Thi làm thơ.
1. Tập nhận diện, đánh giá.
Bài thơ: Mùa xuân đến.
Mùa xuân hoa đua nở
Các em vui hớn hở
Đi chúc Tết mọi người
Ai ai cũng vui cười
Đón chào một năm mới
Mùa xuân vui phơi phới
Mọi người đều phấn khởi
Vui đón mùa xuân sang.
(Nhãm 2)
* Nhận xét:
8 câu, không chia khổ.
Từ láy: hớn hở, phơi phới.
Vần chân liền, nhiều vần.
II. Thi làm thơ.
1. Tập nhận diện, đánh giá.
Bài thơ: Mùa thu.
Tháng tám trời trong veo
đám mây lơ lửng treo
Một con chim chèo bẻo
Ngất nghẻo trên cành cây
Má em đỏ hây hây
Các bạn em xum vầy
Vui đón mùa thu tới
Và biết bao mong đợi
Trong mùa thu mới này.
(Nhóm 4)
- 9 câu, không tách khổ.
- Vần lưng, nhiều vần chân liền.
II. Thi làm thơ.
1. Tập nhận diện, đánh giá.
Bài thơ: Mùa thu.
Tháng tám trời trong veo
đám mây lơ lửng treo
Một con chim chèo bẻo
Ngất nghẻo trên cành cây
Má em đỏ hây hây
Các bạn em xum vầy
Vui đón mùa thu tới
Và biết bao mong đợi
Trong mùa thu mới này.
(Nhóm 4)
- 9 câu, không tách khổ.
- Vần lưng, nhiều vần chân liền.
- Từ láy: lơ lửng, ngất nghẻo, hây hây.
II. Thi làm thơ.
1. Tập nhận diện, đánh giá.
Bài thơ: Cún con đi hội.
Cỳn con cựng ch? T?m
D?y s?m di h?i Lim
Suong mai cũn d?ng gi?t
N? h?ng nhung bờn th?m
Cỳn con vui thớch thỳ
Thuy?n xuụi dũng sụng xanh
Li?n anh li?n ch? hỏt
Cõu hỏt m?i dua duyờn
Ti?ng hũ reo, tr?ng gi?c
Thi d?u v?t, ch?i g�
Kìa ông già tóc bạc
Ngồi nặn giống tò he
Bột màu khoe sắc thắm
Miền đất nghề tài hoa
Cún con nhìn mê mải
Chị Tấm đang thử hài
Lòng ước ao hạnh phúc
Cùng hoàng tử sánh vai
Xuân năm nay đi hội
Bỗng thấy lòng vui sao!
(Nhãm 3)
II. Thi làm thơ.
1. Tập nhận diện, đánh giá.
Bài thơ: Cún con đi hội.
Cỳn con cựng ch? T?m
D?y s?m di h?i Lim
Suong mai cũn d?ng gi?t
N? h?ng nhung bờn th?m
Cỳn con vui thớch thỳ
Thuy?n xuụi dũng sụng xanh
Li?n anh li?n ch? hỏt
Cõu hỏt m?i dua duyờn
Ti?ng hũ reo, tr?ng gi?c
Thi d?u v?t, ch?i g�
Kìa ông già tóc bạc
Ngồi nặn giống tò he
Bột màu khoe sắc thắm
Miền đất nghề tài hoa
Cún con nhìn mê mải
Chị Tấm đang thử hài
Lòng ước ao hạnh phúc
Cùng hoàng tử sánh vai
Xuân năm nay đi hội
Bỗng thấy lòng vui sao!
(Nhãm 3)
* Nhận xét:
- 20 câu, không chia khổ.
- ít vần: + Vần chân: mải - hài - vai.
+ Vần lưng: xanh - anh, gà - già, he - khoe.
- Từ láy: mê mải, thích thú.
- Biện pháp tu từ: Nhân hoá.
Tuần 27- Tiết 108 Hoạt động ngữ văn
Thi làm thơ năm chữ
I/ Đặc điểm thơ năm chữ
II/ Thi làm thơ năm chữ
1/ Thi làm thơ năm chữ theo mô phỏng
Mặt trời /càng lên tỏ
Bông lúa chín/ thêm vàng
Sương treo /đầu ngọn cỏ
Sương lại càng /long lanh
Bay vút/ tận trời xanh
Chiền chiện /cao tiếng hót.
( Trần Hữu Thung)
và hoàn thành tiếp những từ còn thiếu cho phù hợp với nh?p v� v?n theo mẫu sau, chủ đề tự chọn:
.. .../ .... ỏ ( nh?p tho 2/3)
......./.... àng (3/2)
..../.....ngõ (2/3)
.../c�ng... anh (2/3)
.... /.... anh (2/3)
..../.... (2/3)
Hoa hồng
khoe sắc
đ
Cúc nở rộ thêm
v
Thu giăng đầu cửa
Thu lại
trong
x
Mang theo không khí

l
Dể người buồn se lạnh.
a/ Em hãy dựa vào những hiểu biết về thơ 5 chữ và hãy mô phỏng tập làm thơ 5 chữ theo đoạn thơ sau:
Tuần 27- Tiết 108 Hoạt động ngữ văn
Thi làm thơ năm chữ
I/ Đặc điểm thơ năm chữ
II/ Thi làm thơ năm chữ
1/ Thi làm thơ năm chữ theo mô phỏng
b/ Em hãy dựa vào những hiểu biết về thơ 5 chữ và hãy mô phỏng tập làm thơ 5 chữ theo đoạn thơ (a) và hoàn thành tiếp những từ còn thiếu để hoàn thành đoạn thơ 5 chữ ở (b) dưới đây .
a/Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường v�ng.
b/........chú bé loắt choắt
.........cái xắc xinh xinh
Cái chân........thoăn thoắt
.......cái đầu nghênh nghênh
.......ca lô đội lệch
Mồm ..........huýt sáo vang
........như con chim chích
Nhảy ........trên đường v�ng.
Có
Mang
đi
Với
Mũ
chú
Chú
nhót
Tuần 27- Tiết 108 Hoạt động ngữ văn
Thi làm thơ năm chữ
I/ Đặc điểm thơ năm chữ
1/ Ví dụ:
2/ Nhận xét
- Mỗi dòng thơ gồm có năm chữ.
Gieo vần thơ có sự thay đổi linh hoạt:
Vần chân: Gieo cuối dòng thơ.
Vần lưng: Gieo ở các tiếng gữa dòng thơ.
Vần liền: Gieo liên tiếp ở cuối các dòng thơ.
Vần cách: Không gieo liên tiếp, thường cách ra một dòng
- Ngắt nhịp: 2/3 hoặc 3/2
- Mỗi khổ thơ thường có 4 câu, có thể hai câu hoặc không chia khổ.
3/ Ghi nhớ: SGK trang 105.
II/ Thi làm thơ năm chữ
1/ Thi làm thơ năm chữ theo mô phỏng
2/ Tập làm thơ theo chủ đề
Tiết 108- THI LÀM THƠ NĂM CHỮ
I- Đặc điểm thể thơ 5 chữ
II. Thi làm thơ năm chữ.
Các em trao đổi theo nhóm (3 phút) về các bài thơ năm chữ làm ở nhà để xác định bài sẽ giới thiệu trước lớp của nhóm.
Mỗi nhóm cử đại diện đọc và bình bài thơ của nhóm mình trước lớp.
Lớp cùng cô giáo nhận xét, đánh giá và xếp loại.
dắt
Hôm
qua
em
đến
trường
Mẹ
tay
từng
bước
Hãy sắp xếp lại từng câu sao cho phù hợp?
nay
lên
nương
CỦNG CỐ
Một mình
lớp
Hôm qua em đến trường
Mẹ dắt tay từng bước
Hôm nay mẹ lên nương
Một mình em đến lớp…
( Nguyễn Văn Tý)
Tiết 108- THI LÀM THƠ NĂM CHỮ
Củng cố.
Tiết học hôm nay các em cần nắm những nội dung sau:
Đặc điểm thể thơ năm chữ.
-Mỗi dòng có năm chữ.
-Nhịp : 3/2 hoặc 2/3.
-Vần thơ :chân, liền hoặc chân, cách.
Mỗi khổ thường bốn câu, có khi hai câu hoặc không chia khổ.
Hướng dẫn học ở nhà
- Tập làm thơ theo chủ đề
+ Mùa xuân.
+ Mùa thu.
+ Làng quê...




Chuẩn bị bài: Câu trần thuật đơn có từ là.
( Đọc trước bài, trả lời câu hỏi)
Hướng dẫn học.
S?a l?i, ho�n thi?n b�i tho c?a mỡnh.
Rốn nang khi?u tho: cham d?c tham kh?o, h?c thu?c, ghi nh?, t?p sỏng tỏc.
Chộp cỏc b�i tho tiờu bi?u c?a cỏc nhúm.
Chu?n b?: Cõy tre Vi?t Nam.

Hướng dẫn học ở nhà
- Tập làm thơ theo chủ đề
+ Mùa xuân.
+ Mùa thu.
+ Làng quê...




Chuẩn bị bài: Câu trần thuật đơn có từ là.
( Đọc trước bài, trả lời câu hỏi)
hoa vàng nở rực rỡ