Bài 26. Cây tre Việt Nam

Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô Cùng các em học sinh
Đến tham dự tiết học
Môn: Ngữ văn-Lớp 7B
Trường THCS Thị Trấn
GV: Lã Thị Thắm- Trường THCS Dương Hưu
Cây tre Việt Nam
Thép Mới
Tiết 109
Văn bản
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
1. Đọc văn bản
2. Tìm hiểu chú thích
a. Tác giả, tác phẩm
Yêu cầu: Giọng đọc khi trầm lắng dịu dàng, lúc sôi nổi khẩn trương, khi thủ thỉ tâm tình, lúc hân hoan phấn chấn...
? Căn cứ vào chú thích * và sự chuẩn bị bài, em hãy nêu những nét chính về tác giả, tác phẩm?
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
- Ca ngợi nhân dân Việt Nam anh hùng vừa kháng chiến chống Pháp thắng lợi. Đạo diễn điện ảnh người Ba Lan cùng các nhà làm phim Việt Nam dựa vào bài tuỳ bút "cây tre bạn đường" của nhà văn Nguyễn Tuân để xây dựng bộ phim tài liệu: Cây tre Việt Nam- 1956. Nhà báo lừng danh Thép Mới đã viết bài kí "Cây tre Việt Nam" để thuyết minh cho bộ phim này.
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
1. Đọc văn bản
2. Tìm hiểu chú thích
a. Tác giả, tác phẩm
- Thép Mới tên thật là Hà Văn Lộc (1925- 1991) quê ở Hà Nội.
- Bài "Cây tre Việt Nam" là lời bình cho bộ phim cùng tên của các nhà điện ảnh Ba Lan.
b. Giải nghĩa từ khó: sgk/98,99


? Em hãy đọc phần giải nghĩa từ khó?
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
1. Đọc văn bản
2. Tìm hiểu chú thích
3. Bố cục: 3 phần
4. Thể loại: bút kí

? Em hãy nêu bố cục của văn bản và nêu nội dung chính của mỗi phần?
Bố cục: 3 phần
- P1: Từ đầu đến "chí khí như người" (giới thiệu chung về cây tre Việt Nam).
- P2:Tiếp phần 1 đến "Tre, anh hùng chiến đấu" (cây tre Việt Nam gắn bó với con người Việt Nam).
P3: Còn lại (cây tre mãi là người bạn đồng hành của dân tộc Việt Nam.
? Văn bản được viết theo thể loại nào?
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
? Phần mở đầu văn bản tác giả đã nêu mối quan hệ của cây tre với người nông dân Việt Nam, nhân dân Việt Nam như thế nào?
? Câu văn nào chứng tỏ rằng tre là người bạn thân của nhân dân Việt Nam?
- Tre gần gũi với nhân dân vì tre có mặt khắp nơi trên đất nước Việt Nam: Tre Đồng Nai, nứa Việt Bắc, Tre ngút ngàn Điện Biên Phủ, luỹ tre thân thuộc làng tôi...
? Câu văn in đậm tác giả đã sử dụng phép tu từ gì? Tác dụng?
- Sử dụng phép liệt kê, khái quát chiều dài đất nước Từ Nam ra Bắc đâu đâu cũng có tre-> Tạo sự nhịp nhàng cân đối, đọc lên như có chất thơ, chất nhạc.
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
? Tre, nứa, trúc, mai, vầu...mấy chục loại khác nhau nhưng chúng có chung đặc diểm gì? (hình thức)
- Cùng một mầm non mọc thẳng
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
? Tre, nứa, trúc, mai, vầu...mấy chục loại khác nhau nhưng chúng có chung đặc diểm gì? (hình thức)
- Cùng một mầm non mọc thẳng
? Hình dáng của cây tre được miêu tả qua chi tiết nào ?
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam

? Các từ: mộc mạc, nhũn nhặn, cứng cáp, thuộc từ loại gì? Tác dụng?
- Đó là những tính từ (từ láy) -> tác dụng: tạo nên sự hài hoà về mặt âm thanh, tạo chất nhạc cho câu văn.
? Nhũn nhặn chỉ thái độ khiêm tốn, nhún nhường của con người để nói màu xanh của tre. Biện pháp nghệ thuật nào đã được sử dụng trong câu văn?
- Nhân hóa
? Phẩm chất của cây tre được miêu tả qua chi tiết nào? Nghệ thuật sử dụng trong câu?
- Sử dụng phép so sánh, nhân hoá
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
- Tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam và nhân dân Việt Nam.
- Nghệ thuật: liệt kê, so sánh, nhân hoá để làm nổi bật lên đặc điểm của cây tre: mộc mạc, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc, thanh cao, giản dị, chí khí
? Em hãy chỉ ra trình tự miêu tả trong đoạn văn trên?
- Miêu tả Theo trình tự không gian từ ngoài vào trong.
? Qua những chi tiết trên, em thấy hình ảnh cây tre hiện lên như thế nào?
? Những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng trong đoạn văn?
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
2. Cây tre Việt Nam gắn bó với con người Việt Nam
a. Trong cuộc sống lao động, sản xuất
Mở đầu đoạn 2, tác giả trích dẫn một câu thơ:
"Bóng tre trùm mát rượi"
? Câu thơ trên được rút ra từ bài thơ nào? Của tác giả nào?
? Ngoài câu thơ trên, em còn biết những câu thơ nào, bài thơ nào viết về hình ảnh cây tre?
? Đoạn văn đầu sgk/96. Từ ngữ nào được nhắc đi, nhắc lại nhiều lần? Đó là biện pháp nghệ thuật gì?
- Điệp ngữ: Dưới bóng tre
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
2. Cây tre Việt nam gắn bó với con người Việt nam
? Điệp ngữ "Dưới bóng tre" có ý nghĩa như thế nào trong đoạn văn?
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
- Điệp ngữ " dưới bóng tre" không chỉ mang ý nghĩa tả thực mà trở thành hình ảnh hoán dụ, bóng tre xanh mát rượi phủ lên, trùm lên những xóm làng, những dòng sông, những mái chùa cổ kính, bao bọc những cánh đồng...là sự biểu trưng cho nền văn hoá lâu đời của dân tộc Việt Nam.
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
Cây tre Việt Nam gắn bó với con người Việt Nam
a. Trong đời sống lao động và sản xuất



? Sự gắn bó của tre với người nông dân, một lần nữ được tác giả miêu tả qua câu văn nào?
Tre ăn ở với người đời đời, kiếp kiếp.
? Vì sao tác giả nói: tre là cánh tay của người nông dân?
Bởi vì: Tre giúp người nông dân vỡ ruộng, khai hoang và trăm nghìn công việc khác nhau.
+ Cối xay tre nặng nề quay, từ nghìn đời nay, xay nắm thóc
+ Lạt tre dùng để gói bánh
+ Tre là nguồn vui của trẻ em và người già
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
Cây tre Việt Nam gắn bó với con người Việt Nam
a. Trong đời sống lao động và sản xuất



? Câu văn: "Cối xay tre nặng nề quay, từ nghìn đời nay, xay nắm thóc". Có cấu trúc đặc biệt như thế nào? Phân tích?
- Cách ngắt nhịp đều đặn:3/3/4/3. cây tre là một hoán dụ để chỉ con người Việt Nam.
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Điếu cày
Đàn Tơ rưng
Sáo Mông
Sáo diều
Sáo trúc
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
2. Cây tre Việt nam gắn bó với con người Việt nam
a. Trong đời sống lao động và sản xuất
- Tre đã hoá thân thành trăm nghìn đồ vật khác nhau: cối xay tre, giường tre, sáo, đàn...Bởi vậy tre được tôn vinh danh hiệu: "Tre, anh hùng lao động"

? Như vây ta thấy tre gắn bó với cuộc sống lao động sản xuất của người nông dân như thế nào?
? Trong lao động tre được tôn vinh danh hiệu cao quý nào?
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
1. Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
2. Cây tre Việt nam gắn bó với con người Việt nam
a. Trong đời sống lao động và sản xuất
b. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp
? Câu : "Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất" đóng vai trò ngữ pháp gì trong đoạn văn?
Đóng vai trò chuyển đoạn, chuyển ý
? Em hiểu câu tục ngữ: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng" như thế nào?
- Trải qua bom đạn vẫn giữ được phẩm chất cao quý giống như con người Việt Nam
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
2. Cây tre Việt nam gắn bó với con người Việt nam
a. Trong đời sống lao động và sản xuất
b. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp


? Tác giả ca ngợi cây tre trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp như thế nào?
- Tre là vũ khí lợi hại: chông tre, gậy tầm vông...
- Tre là đồng chí, đồng đội, vì tre cùng DTVN chia ngọt, sẻ bùi lập bao chiến công.
? Em hãy nhớ lại trong dân gian có một nhân vật khi đánh giặc roi sắt gãy đã nhổ tre làm vũ khí. Đó là nhân vật nào?
- Thánh Gióng
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Tiết 109
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
II. Đọc, hiểu văn bản.
Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam
2. Cây tre Việt Nam gắn bó với con người Việt nam
a. Trong đời sống lao động và sản xuất
b. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp
- Trong chiến đấu tre trở nên bất khuất, kiên gan đến lạ lùng. Tre luôn sát cánh cùng nhân dân chống giặc ngoại xâm không nề hà bom đạn, lửa đỏ.


? Tre còn được phong danh hiệu cao quý nào trong chiến đấu?


- Như vậy tre không chỉ là anh hùng trong lao động. Mà tre còn được phong danh hiệu: Anh hùng trong chiến đấu.
Văn bản
Cây tre việt nam
-Thép Mới-
Xe tăng
Đại bác
Luyện tập- Củng cố
1. Bài "Cây tre Việt Nam" thuộc thể loại nào?
A- Tuỳ bút
B- Bút kí
C- Nhật kí
D- Phóng sự
2. Từ nào không thể thay thế cho từ "nhũn nhặn" trong câu: Màu tre tười nhũn nhặn
A- Giản dị
B- Bình dị
C- Bình thường
D- Khiêm nhường
3. Loài cây nào sau đây không cùng họ với tre?
A- Trúc
B- Vầu
C- Giang
D- Mây

Về nhà
? Học bài, nắm chắc nội dung bài
?Chuẩn bị phần còn lại.
? Đọc trước bài: hướng dẫn đọc thêm "Lòng yêu nước"
Tiết 103: Hoán dụ
Bài học của chúng ta đến đây là kết thúc. Xin kính chúc các thầy giáo, cô giáo mạnh khoẻ, công tác tốt. Chúc các em học sinh học giỏi, chăm ngoan !