Bài 26. Cây tre Việt Nam

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY, CÔ VỀ DỰ GIỜ
GV GD: NGUYỄN THỊ HOA
TRƯỜNG THCS TÂN BÌNH – DĨ AN
Năm học : 2012-2013
Chào các em !
KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản Cô Tô ?
Những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản Cô Tô:
Là một đoạn trích trong bài kí Cô Tô ghi lại những ấn tượng của nhà văn trước những hình ảnh về thiên nhiên và con người lao động ở vùng đảo Cô Tô. Qua bài kí, vẻ đẹp trong sáng của bức tranh thiên nhiên và cuộc sống sinh hoạt, lao động của con người vùng đảo hiện lên một cách sinh động, phong phú.
Cô Tô thể hiện những nét đặc sắc về nghệ thuật văn chương của Nguyễn Tuân: Đó là vốn hiểu biết phong phú, kĩ càng về đời sống con người, thiên nhiên đất nước, là tài năng và độc đáo trong việc sử dụng ngôn từ, là cái nhìn tinh tế và tài hoa trong việc phát hiện và sáng tạo cái đẹp. Đồng thời tác giả sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật nhân hóa, so sánh, ẩn dụ độc đáo tạo nên sức hấp dẫn cho bài văn.
Tiết 109: Văn bản
CÂY TRE VIỆT NAM
Tiết 109: Văn bản
Thép Mới
CÂY TRE VỆT NAM
I. Đọc- tìm hiểu chung
1. Đọc- tìm hiểu từ khó
BẢNG PHỤ
Tìm hiểu từ khó
Nhũn nhặn:
Một thế kỉ “văn minh”, “khai hóa”:
Tầm vông:
Thành đồng Tổ Quốc:
2. Tác giả, tác phẩm
a. Tác giả
- Thép Mới (1925 – 1991) tên khai sinh Hà Văn Lộc.
Quê quán: Quận Tây Hồ - Hà Nội nhưng lại được sinh ra ở TP Nam Định.
Ngoài báo chí, Thép Mới còn viết nhiều bút ký, thuyết minh phim.
b. Tác phẩm
Là bài tuỳ bút viết năm 1955 để làm lời bình cho bộ phim cùng tên của các nhà điện ảnh Ba Lan. Ca ngợi cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta.

Tiết 109: Văn bản
Thép Mới
CÂY TRE VỆT NAM
I. Đọc- tìm hiểu chung
1. Đọc và tìm hiểu từ khó
2. Tác giả, tác phẩm
Tác giả
Tác phẩm
3. Thể loại:
4. PTBĐ:
5. Bố cục:

BẢNG PHỤ
SGK/98
Tùy bút
Kết hợp miêu tả, thuyết minh với trữ tình và bình luận.
Hãy nối nội dung cột A với cột B để được bố cục hoàn chỉnh?
Tiết 109: Văn bản
CÂY TRE VỆT NAM
I. Đọc- tìm hiểu chung
1. Đọc
2. Tác giả, tác phẩm
Tác giả
Tác phẩm
3. Thể loại: Tùy bút
4. PTBĐ: Kết hợp miêu tả, thuyết minh với trữ tình và bình luận.
5. Bố cục: 4 phần

BẢNG PHỤ
SGK/98
- P1: Từ đầu đến “ chí khí như người”: Tre có mặt ở khắp mọi nơi và có những phẩm chất rất đáng quý => Giới thiệu chung về cây tre
- P2: Từ “Nhà thơ… chung thủy”: Tre gắn bó với con người trong cuộc sống hằng ngày và trong lao động.
- P3: Từ “tre mọc thẳng… chiến đấu”: Tre sát cánh với con người trong cuộc chiến đấu bảo vệ quê hương đất nước.
- P4: Còn lại: Tre vẫn là người bạn đồng hành của dân tộc ta trong hiện tại và trong tương lai.
Bố cục
Thép Mới
Tiết 109: Văn bản
CÂY TRE VỆT NAM
I. Đọc- tìm hiểu chung
BẢNG PHỤ
II. Tìm hiểu văn bản
Giới thiệu chung về cây tre
- Mọc thẳng, ở đâu cũng xanh tốt
- Dáng mộc mạc, màu nhũn nhặn
- Tre thanh cao, giản dị, chí khí như người.
- Măng mọc thẳng
- Dáng tre vươn mộc mạc
Màu tre tươi nhũn nhặn


- Vào đâu tre cũng sống
- Ở đâu tre cũng xanh tốt
Tre lớn lên, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc...
Tre thanh cao, giản dị, chí khí như người.

Vẻ đẹp bình dị của tre
Phẩm chất của tre: bình dị mà gan góc, thanh cao
Tính từ, nhân hóa, so sánh
 Tre có vẻ đẹp bình dị, có sức sống mãnh liệt, nhiều phẩm chất quý báu.
2. Tre gắn bó với con người Việt Nam:
a. Trong đời sống và sản xuất.
Thép Mới
Tiết 109: Văn bản
CÂY TRE VỆT NAM
I. Đọc- tìm hiểu chung
BẢNG PHỤ
II. Tìm hiểu văn bản
Giới thiệu chung về cây tre
2. Tre gắn bó với con người Việt Nam:
Trong đời sống và sản xuất.
- Bóng tre trùm lên âu yếm
- Giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.
- Tre ăn ở với người, đời đời, kiếp kiếp
Thép Mới
“Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm thôn. Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình mái chùa cổ kính. Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hoá lâu đời. Dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang. Tre ăn ở với người đời đời kiếp. Tre, nứa, trúc, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau. Tre là cánh tay của người nông dân:
Cách đồng ta năm đôi ba vụ
Tre với người vất vả quanh năm
Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ văn minh khai hoá của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn còn phải vất vả mãi với người. Cối xay tre nặng nề quay, từ ngàn đời nay, xay nắm thóc.”
Điệp ngữ
Nhân hóa

“Cối xay tre nặng nề quay, từ ngàn đời nay, xay nắm thóc.”
Hoán dụ
Tiết 109: Văn bản
CÂY TRE VỆT NAM
I. Đọc- tìm hiểu chung
BẢNG PHỤ
II. Tìm hiểu văn bản
Giới thiệu chung về cây tre
+ Giang chẻ lạt, buộc mềm, khiết chặt như mối tình quê..
+ Tuổi thơ có nguồn vui duy nhất là đánh chắt đánh chuyền
+ Tuổi già làm vui với chiếc điếu cày
+ Suốt đời người từ thuở lọt lòng trong chiếc nôi tre đến khi nhắm mắt xuôi tay nằm trên giường tre, sống chết có nhau, thủy chung son sắc.

Nhân hóa, hoán dụ, điệp ngữ
 Như một người bạn, một thành viên gắn bó trong gia đình.
2. Tre gắn bó với con người Việt Nam:
Trong đời sống và sản xuất.
- Bóng tre trùm lên âu yếm
- Giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.
- Tre ăn ở với người, đời đời, kiếp kiếp.
Người bạn thân của con người
Thép Mới
Tiết 109: Văn bản
CÂY TRE VỆT NAM
I. Đọc- tìm hiểu chung
BẢNG PHỤ
II. Tìm hiểu văn bản
Giới thiệu chung về cây tre
- “Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất”.
- “Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”
=> Phép so sánh + vận dụng thành ngữ
=> Cây tre hiên ngang, bất khuất thẳng thắn như dân tộc Việt Nam.

=>Nghệ thuật nhân hoá cho thấy tre là vũ khí thô sơ mà hiệu quả, tre mang được những giá trị cao quí như con người và tre có hành động cao cả.

=> Tre được tôn vinh bằng danh hiệu cao quý “Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu”.
2. Tre gắn bó với con người Việt Nam:
Tre là đồng chí.
Tre: + chống lại
+ xung phong
+ giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà
+ Hi sinh
Tre! anh hùng lao động.
Tre! anh hùng chiến đấu.

 Tre mang những giá trị cao quý của con người: thẳng thắn, dũng cảm, kiên cường, và được tôn vinh bằng danh hiệu cao quý .
b. Trong chiến đấu.
a. Trong đời sống và sản xuất.
=> Nhân hóa, so sánh, liệt kê, điệp ngữ
Thép Mới
Gậy Trường Sơn
THẢO LUẬN
Theo em trong xã hội ngày nay cùng với sự phát triển của khoa học kĩ thuật hiện đại thì liệu cây tre có còn gắn bó mật thiết với người nông dân như trước nữa không ? Vì sao?
Thời gian:
3 phút
-Tre không chỉ gắn bó với đời sống vật chất mà còn gắn bó với đời sống tinh thần.
- Tre là phương tiện để con người bộc lộ tình cảm, rung động cảm xúc bằng âm thanh.
- Với hình ảnh phù hiệu của đội viên thiếu niên ->Tác giả khẳng định vị trí của cây tre trong tương lai của đất nước với thế hệ “măng non” của dân tộc.

Là thế hệ “măng non” em sẽ làm gì để nối tiếp truyền thống quý báu của dân tộc?
Gậy Trường Sơn
Xe đạp bằng tre – sáng tạo gìn giữ nét đẹp văn hóa và bảo vệ môi trường.
Lê Văn Xuyên thôn Xuân Lai, xã Xuân Lai (Gia Bình, Bắc Ninh) 
Tiết 109: Văn bản
Thép Mới
CÂY TRE VỆT NAM
I. Đọc- tìm hiểu chung
III. Tổng kết
ND:
+ Cây tre là người bạn thân thiết lâu đời của người nông dân và nhân dân Việt Nam.
+ Cây tre có vẻ đẹp bình dị và nhiều phẩm chất quý báu.
+ Cây tre trở thành một biểu tượng của đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam.
NT:
+ Chi tiết hình ảnh chọn lọc mang ý nghĩa biểu tượng.
+ Sử dụng rộng rãi và thành công phép nhân hóa.
+ Lời văn giàu cảm xúc, nhịp điệu.
II. Tìm hiểu văn bản
Giới thiệu chung về cây tre
2. Tre gắn bó với con người Việt Nam:
3. Tre với dân tộc Việt Nam trong hiện tại và trong tương lai
Là khúc nhạc đồng quê
Còn mãi
Là bóng mát
Là biểu tượng cao quý của dân tộc.

Điệp ngữ
=> Khẳng định mối quan hệ khăng khít, gắn bó của cây tre với dân tộc Việt Nam.

Ghi nhớ : Sgk ( Tr. 100 )
Qua văn bản “ Cây tre Việt Nam” của Thép Mới đã miêu tả cây tre với vẻ đẹp và những phẩm chất gì?
- Phẩm chất nổi bật: ngay thẳng, cần cù, mộc mạc, tươi tắn, nhũn nhặn, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc, thanh cao, giản dị, gần gũi và thủy chung.
=> Có thể nói: Cây tre là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam vì cây tre “xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm, cây tre mang những đức tính của người hiền”. Những giá trị văn hóa và lịch sử của tre mãi là người bạn đồng hành với sự phát triển của đất nước Việt Nam.
Củng cố
Dặn dò
Học ghi nhớ Sgk/ Trang 100.
Sưu tầm thêm một số câu ca dao, tục ngữ nói về cây tre.
Chuẩn bị bài: Lòng yêu nước

Chúc các em học sinh
chăm ngoan,
học giỏi !