Bài 26. Câu trần thuật đơn

Môn: Ngữ văn
LỚP 6A1
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Em hãy cho biết thế nào là thành phần chính của câu?
Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn
KIỂM TRA BÀI CŨ
2.Xác định thành phần chính của câu trong những câu sau đây? Cho biết chủ ngữ trả lời cho câu hỏi gì? Vị ngữ trả lời cho câu hỏi gì?
a .Ngày mai, tôi đi Nha Trang.


b. Trên cánh đồng, đàn bò đang ăn cỏ.


TN
CN
VN
VN
TN
CN
TIẾNG VIỆT: TIẾT 110
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ
2.Nhận xét
Nghe chưa hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi,im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Kể
Kể
Kể
BLCX
Hỏi
Nhận xét
Yêu cầu
Trần thuật
Nghi vấn
Cảm thán
Cầu khiến
Trần thuật
Trần thuật
Trần thuật
Cảm thán
Cảm thán
BLCX
BLCX
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ
2.Nhận xét
VN
CN
VN
Nghe chưa hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
Tôi về, không một chút bận tâm.

CN
CN
CN
CN
VN
VN
VN
1
2
6
9
Câu 1, 2, 9 có cấu tạo là một cụm C – V:
> Câu trần thuật đơn.
3. Ghi nhớ.
SGK / 101
= > Câu trần thuật đơn là câu:
+ Xét về mục đích nói: câu dùng để giới thiệu, tả hoặc kể, nêu ý kiến về một sự việc, sự vật.
+ Xét về cấu tạo: câu do một cụm C- V tạo thành.
Câu 1,2, 6, 9: Kể,tả, nêu ý kiến.
-> Câu trần thuật.
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ
2.Nhận xét
3. Ghi nhớ.
Lưu ý:
+ Câu trần thuật đơn có thể có một hay nhiều chủ ngữ hoặc vị ngữ.
+ Những câu có từ hai cụm C-V trở lên, nhưng nếu chỉ có một cum C-V nòng cốt vẫn được coi là câu trần thuật đơn.
Sáo tre, sáo trúc vang lưng trời.


Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người
V1
V
V3
V2
C
C2
C1

Mèo chạy làm đổ lọ hoa
V
C
C
V
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ
2.Nhận xét
3. Ghi nhớ.
BÀI TẬP NHANH
Em hãy xác định các câu trần thuật đơn trong các câu sau?
- Tre hi sinh để bảo vệ con người.

- Tre anh hùng lao động !

- Gió nâng tiếng sáo, gió nâng cánh diều.

- Này, em không để chúng nó yên được à?


-> Câu trần thuật đơn
-> Câu cảm thán
-> Câu trần thuật ghép.
-> Câu nghi vấn.
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu trần đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc, đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
1
2
3
4
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu trần đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
-> Câu trần thuật đơn dùng để tả, hoặc giới thiệu.
CN
VN
1
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu trần đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
-> Câu trần thuật đơn dùng để nêu ý kiến nhận xét.
VN
CN
2
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu trần đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc, đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.
-> Câu trần thuật ghép dùng để tả.
VN
CN
CN
VN
CN
VN
3
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu trần đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.

-> Câu trần thuật ghép dùng để tả, kể.
VN
CN
CN
VN
4
2.Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long nữ, tên là Lạc Long Quân . (Con Rồng, cháu Tiên)



b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)



c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh).







Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : Lạc Long Quân
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh :bà đỡ Trần
Có + cụm danh từ
Là + cụm danh từ
Có + cụm danh từ
3.Bài tập 3: Viết đoạn văn miêu tả có sử dụng câu trần thuật đơn.


Nam là bạn thân nhất của em. Bạn Nam học rất giỏi.
Năm nào bạn ấy cũng là học sinh xuất sắc. Em rất thán
phục bạn và hứa sẽ học giỏi như bạn.
Giới thiệu ngay
nhân vật chính
Giới thiệu nhân vật
phụ trước rồi từ
những việc làm
của nhân vật
phụ mới giới thiệu
nhân vật chính
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính ở 2 bài tập
B�i t?p 3 : SGK.
b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn
( Son Tinh, Th?y Tinh )
4. Bài tập 4 (SGK/105)
Ngo�i tỏc d?ng gi?i thi?u nhõn v?t, nh?ng cõu m? d?u cũn cú tỏc d?ng gỡ?
Xua cú m?t ngu?i th? m?c d?c h?t v?n trong nh� ra mua g? d? l�m ngh? d?o c�y.
(D?o c�y gi?a du?ng)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi răng, máu me, nh?t dãi trào ra.
( Vu Trinh )
=> Cõu m? d?u ngo�i gi?i thi?u nhõn v?t cũn miêu tả hoạt động của các nhân vật

Hướng dẫn học sinh tự học:
- Học thuộc ghi nhớ, nhớ được khái niệm câu trần thuật đơn.
- Xem lại bài tập SGK. Nhận diện được câu trần thuật đơn và biết tác dụng của câu trần thuật đơn.
-Vận dụng kiến thức, đặt câu trần thuật đơn.
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu trần đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng, cháu Tiên)
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
(Ếch ngồi đáy giếng)
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu trần đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.

b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.

c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

-> Câu TTĐ dùng để giới thiệu nhân vật Lạc Long Quân
-> Câu TTĐ dùng để giới thiệu nhân vật con ếch
-> Câu TTĐ dùng để giới thiệu nhân vật bà đỡ Trần.
Câu 1: C©u trÇn thuËt ®¬n lµ :
A. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó béc lé c¶m xóc.
B. Lµ lo¹i c©u do mét cum C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó cÇu khiÕn.
C. Lµ lo¹i c©u do mét côm C - V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu , t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÕc, sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn .
D. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó hái
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 2: C©u :Em học trường trung học cơ sở Châu Văn Liêm thuéc kiÓu c©u nµo ?
A. C©u trÇn thuËt ®¬n.
B. C©u nghi vÊn.
C. C©u cÇu khiÕn.
D. C©u c¶m th¸n.
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
BÀI TẬP CỦNG CỐ
- Về nhà học và làm bài .
Soạn bài: “ Câu trần thuật đơn có từ là ”
DẶN DÒ
Chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh