Bài 26. Câu trần thuật đơn

PHÒNG GIÁO DỤC- ĐÀO TẠO HỘI AN
TRƯỜNG THCS LÝ THƯỜNG KIỆT

CHÚC MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP CHÚNG TA
Kiểm tra:
Cho câu văn sau: “ Tre xung phong vào xe tăng, đại bác.”
( Cây tre Việt Nam)
1.Hãy xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu trên?
Chủ ngữ Vị ngữ

2. Vị ngữ của câu trên trả lời cho câu hỏi nào?
a.Làm gì? b. Làm sao?
c. Là gì? d. Như thế nào?

X
/
3.Chủ ngữ câu trên có cấu tạo như thế nào?
a. Danh từ ; b.Động từ ;
c. Đại từ ; d. Tính từ.
X
4. Dựa vào kiến thức đã học ở bậc Tiểu học, xét về mục đích nói câu được chia thành các kiểu câu nào? Cho biết dấu kết thúc của mỗi kiểu câu trên?
Theo mục đích nói, câu được chia thành 4 kiểu:
- Câu trần thuật ( dấu chấm (.) )
- Câu nghi vấn (dấu chấm hỏi (?) )
-Câu cảm thán ( dấu chấm than (!) )
- Câu cầu khiến ( dấu chấm than (!))
5. Câu văn:
“ Tre xung phong vào xe tăng, đại bác.” được dùng làm gì?

Câu trên dùng để kể (tả hoặc giới thiệu, nêu ý kiến nhận xét)
Chủ ngữ
Vị ngữ
Tiết 110:

Giáo viên: Võ Thị Thu Mai
I
I. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN LÀ GÌ ?
1.Các câu dưới đây được dùng để làm gì?
Chưa nghe nói hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức ! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết !
Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
I. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN LÀ GÌ ?
1.Các câu dưới đây được dùng để làm gì?
Chưa nghe nói hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức ! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết !
Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)

CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN LÀ GÌ ?
Chưa nghe nói hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức ! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết !
Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
Phân theo mục đích nói, các câu trên dùng:
a) Để kể nêu nhận xét: câu 1,





:Câu trần thuật
:Câu nghi vấn

:Câu cảm thán
: Câu cầu khiến
câu 2
b) Để tỏ thái độ, cảm xúc: câu 3
c) Để hỏi: câu 4
d) Để yêu cầu, đề nghị: câu 7
,câu 5
, câu 8
, câu 6
, câu 9

2. Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các câu trần thuật vừa tìm được?
Câu 1:
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
Câu 2:Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
Câu 6: Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
Câu 9: Tôi về, không một chút bận tâm.
c
v
c
v
c
v
c
v
c
v
3.Xếp các câu trần thuật sau đây thành hai loại:
a) Câu do một cặp chủ ngữ - vị ngữ ( một cụm C- V) tạo thành ;
b) Câu do hai hoặc nhiều cụm C –Vsóng đôi tạo thành
Câu 1:
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
c
v
Câu 2:Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
c
v
Câu 6: Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.

c
v
c
v
Câu 9: Tôi về, không một chút bận tâm
c
v
Câu trần thuật đơn
Câu trần thuật ghép
Đặt một câu trần thuật đơn. Hãy xác định chủ
ngữ và vị ngữ của câu em vừa đặt được.
II.LUYỆN TẬP:
Bài tập1:Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng để làm gì ?

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão,bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa .
Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
( Nguyễn Tuân)
c
v
c
v
Câu 1: dùng để tả hoặc giới thiệu.
Câu 2: dùng để nêu ý kiến nhận xét.
(1)
(2)
(3)
(4)
Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ
nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ,
tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng, cháu Tiên)

b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một cái giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)

c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
Câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật: Lạc Long Quân
Câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật: con ếch
Câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật: bà đỡ Trần
Bài tập 3: Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2?
a) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vơi chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô.
( Thánh Gióng)

Cách giới thiệu ở đoạn văn trên là giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ (vợ chồng ông lão) mới giới thiệu nhân vật chính ( Cậu bé Gióng)
b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con mình một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
( Sơn Tinh, Thủy Tinh)

Đoạn văn (b) giới thiệu nhân vật phụ là Hùng Vương có cô công chúa đẹp và từ việc làm của vua Hùng mới giới thiệu việc làm của hai nhân vật chính là Sơn Tinh và Thủy Tinh.
c) Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng [ ...]
(Em bé thông minh)
Giới thiệu nhân vật phụ là viên quan và từ việc làm, hành động nhân vật phụ này mới giới thiệu nhân vật chính là em bé.
Bài tập 4: Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì?
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Vũ Trinh)


Ngoài việc giới thiệu nhân vật, các câu trong bài tập này còn miêu tả hoạt động của nhân vật.
Bài tập 5: Nhớ - viết: Lượm ( từ Ngày Huế đổ máu đến Nhảy trên
đường vàng...) của Tố Hữu.
LƯỢM
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú, cháu
Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng ...
( Tố Hữu)


Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú, cháu
Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng ...
( Tố Hữu)







6
1
2
3

4
5

next
2.Hãy xác định chủ ngữ và vị ngữ trong câu sau:
Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng.
( Ngô Văn Phú)

Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng.
Back
v
c
6.Trong những ví dụ sau, trường hợp nào không phải là câu trần thuật đơn? Vì sao?
a.Hoa cúc nở vàng vào mùa thu.
b.Chim én về theo mùa gặt.
c.Tôi đi học, còn bé Hoa đi nhà trẻ.
d. Những dòng sông đỏ nặng phù sa.

Back
x
c
v
c
v
3.Câu trần thuật đơn là gì?

a. Là câu do một cụm C – V tạo thành;
b. Là câu do hai hoặc nhiều cụm C – V sóng đôi tạo thành;
c. Là câu do một cụm C – V tạo thành, dùng để kể, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến;
d. Là câu do hai hoặc nhiều cụm C – V tạo thành, dùng để kể, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến;





Back
x
5.Điểm thưởng.

Back
1.Đặt một câu trần thuật đơn. Hãy cho biết câu văn em vừa đặt dùng để làm gì?
Back
4. Điểm thưởng.
Back
Dặn dò:
- Học bài ôn lại kiến thức vừa học, thực hành lại các bài tập trong SGK.
- Đọc và soạn bài mới: Cây tre Việt Nam.
+ Đọc văn bản, xem chú thích
+ Tìm hiểu tác giả, tác phẩm.
+ Bài văn đã miêu tả cây tre với vẻ đẹp và những phẩm chất gì?
+ Sưu tầm những bài thơ, bài văn nói về cây tre.
Trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo
và tất cả các em!