Bài 26. Câu trần thuật đơn

Nhiệt liệt chào mừng
Các Thầy Giáo, Cô Giáo
Về dự giờ lớp 6A trường THCS Xuân Phú
Kiểm tra bài cũ
? ThÕ nµo lµ thµnh phÇn chÝnh vµ thµnh phÇn phô cña c©u ?
? VÞ ng÷ cã ®Æc ®iÓm vµ cÊu t¹o nh­ thÕ nµo ?
-> Thµnh phÇn chÝnh cña c©u lµ nh÷ng thµnh phÇn b¾t buéc ph¶i cã mÆt ®Ó c©u cã cÊu t¹o hoµn chØnh vµ diÔn ®¹t mét ý trän vÑn. Thµnh phÇn kh«ng b¾t buéc cã mÆt ®­îc gäi lµ thµnh phÇn phô.
-> VÞ ng÷ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c phã tõ chØ thêi gian vµ tr¶ lêi cho c¸c c©u hái Lµm g× ?, Lµm sao ?, Nh­ thÕ nµo ? hoÆc Lµ g× ?
- VÞ ng÷ th­êng lµ ®éng tõ hoÆc côm ®éng tõ, tÝnh tõ hoÆc côm tÝnh tõ, danh tõ hoÆc côm danh tõ .
- C©u cã thÓ cã mét hoÆc nhiÒu vÞ ng÷.
VÝ dô : Ngµy mai, t«i ®i häc.
Em hãy nối một vế trong tập hợp 1 với một vế phù hợp nhất trong tập hợp 2.

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I - Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài (1). Rồi , với bộ điệu khinh khỉnh , tôi mắng (2):
- Hức(3)!Thông ngách sang nhà ta (4)? Dễ nghe nhỉ(5)! Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được (6).Thôi , im cái điệu hát mưa rầm sùi sụt ấy đi(7).Đào tổ nông thì cho chết (8)!
Tôi về , không một chút bận tâm.(9)
(Tô Hoài)
2)Nhận xét:
- Câu có tác dụng kể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 5; 3; 8
- Câu dùng để hỏi : câu 4
- Câu cầu khiến : câu 7


? Các câu trong ví dụ
dùng để làm gì ?

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I -Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét:- Câu có tác dụng kể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 5; 3; 8
- Câu cầu khiến : câu 7
Cõu tr?n thu?t l� cõu dựng d? gi?i thi?u, miờu t? ho?c k? v? m?t s? v?t, s? vi?c hay d? nờu m?t ý ki?n.

Những câu 1, 2, 6, 9 là những câu
trần thuật. Vậy em hiểu câu trần
thuật là gì ?
Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I -Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét:- Câu có tác dụngkể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 5; 3; 8
- Câu cầu khiến : câu 7
Cõu tr?n thu?t l� cõu dựng d? gi?i thi?u, miờu t? ho?c k? v? m?t s? v?t, s? vi?c hay d? nờu m?t ý ki?n.
Xác định chủ ngữ, vị ngữ:
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.

-Tôi mắng.

- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được.

-Tôi về , không một chút bận tâm.

CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
Hãy xác định chủ ngữ
và vị ngữ cho các câu
sau ?
Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I -Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.(1)
CN VN
-Tôi mắng. (2)
CN VN
- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được. (6)
CN VN CN VN
-Tôi về , không một chút bận tâm. (9)
CN VN
Cõu (1), (2), (9) cú m?t c?m ch? v?, cõu (6) cú hai c?m ch? v?.
Cỏc cõu (1), (2), (9) l� cõu tr?n thu?t don.
* Ghi nhớ ( SGK)
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C - V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến .
Em hãy so sánh
s? lu?ng c?m ch? v?
trong các câu trên?

Em hi?u câu tr?n thu?t
don l� gì?

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I - Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét
* Ghi nhớ ( SGK)
II- Luyện tập
Bài tập 1
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây.Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì ?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo , sáng sủa.Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quân đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì , sau mỗi lần dông bão , bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt , nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa .Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão ,thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)

Đáp án bài tập1

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
C V
->Dùng để giới thiệu , miêu tả về Cô Tô.

2.Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quân đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì , sau mỗi lần dông bão ,bao giờ
bầu trời Cô Tô / cũng trong sáng như vậy
C V
-> Dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.


Bài tập 2
Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng
thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a) Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị
thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng cháu Tiên)
b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
(ếch ngồi đáy giếng)
c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều
(Con hổ có nghĩa)
Trả lời : Cả 3 câu a, b, c đều là câu trần thuật đơn. Có tác dụng giới thiệu nhân vật .


Bài tập 3
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính trong truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nhân vật nêu trong bài tập 2 ?

a)Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu , ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão
chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con.
Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân to, liền đặt chân mình lên ướm
thử xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng
sau sinh một cậu bé mặt mũi khôi ngô.
(Thánh Gióng)
b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương , người đẹp
như hoa , tính nết hiền dịu.Vua cha yêu thương nàng hết mực , muốn kén cho
con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
(Sơn Tinh , Thủy Tinh)
c) Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên
quan ấy đi nhiều nơi, đến đâu cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người . Đã rất
nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang
làm ruộng [.].
(Em bé thông minh)
Đáp án bài tập 3
*Giống nhau:
Cả hai bài tập (2, 3)đều giới thiệu nhân vật
*Khác nhau:
- ở bài tập 2 giới thiệu ngay nhân vật chính : Con ếch , Bà đỡ Trần, vị thần.

- Còn ở bài tập 3: Đều giới thiệu nhân vật phụ trước.Rồi từ những việc làm, quan hệ của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính
Giới thiệu nhân vật phụ : Hùng Vương thứ mười tám, Mị Nương.
Từ những việc làm: Kén chồng cho con.
-> Giới thiệu nhân vật chính: Hai chàng trai -Sơn Tinh, Thủy Tinh.


Bài tập 4 (Sgk /103)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật , câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì ?

a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
(Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dươid thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu vào bới đất , nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Vũ Trinh)

Trả lời : Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu văn trên còn có tác dụng miêu tả hoạt động của nhân vật.
Bài tập 5
Em hãy điền vào chỗ trống để tạo thành câu trần thuật đơn.
Bầu trời.........
Lớp em.........

trong xanh.
học rất chăm.
Bài tập 6
Em hãy quan sát lên màn hình ,viết một đoạn văn từ (3-5) câu miêu tả cảnh đó, có sử dụng câu trần thuật đơn.


Hướng dẫn học ở nhà
-Học thuộc ghi nhớ trong SGK
-Hoàn thiện bài tập vào vở bài tập ngữ văn.
-Viết một đoạn văn (4-6 câu)tả cảnh trường em.Trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
-Soạn bài : " Lòng yêu nước ``

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I - Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ (SGK)
2) Nhận xét: - Câu có tác dụng kể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 5; 3; 8
- Câu cầu khiến : câu 7
Xác định chủ ngữ, vị ngữ
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.
CN VN
-Tôi mắng.
CN VN
- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được.
CN VN CN VN
-Tôi về , không một chút bận tâm.
CN VN
Cõu (1), (2), (9) cú m?t c?m ch? v?, cõu (6) cú hai c?m ch? v?.
Cỏc cõu (1), (2), (9) l� cõu tr?n thu?t don. (Do một cụm C - V tạo thành )
*Ghi nhớ (SGK)
II - Luyện tập