Bài 26. Câu trần thuật đơn

1

Đặng Hữu Hoàng
Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo về dự giờ ngữ văn
tại lớp 6D2
2
Tiết: 110

Câu trần thuật đơn



Người thực hiện: NGÔ VĂN LỆ
Trường THCS Tiên Du – Tiên Du
3
I. Câu trần thuật
1.Ví dụ: Các câu dưới đây được dùng để làm gì ?
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
Kể - tả
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Nghi vấn ( hỏi )
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Yêu cầu
Bộc lộ cảm xúc
Kể
2. Nhận xét
a. Mục đích
4
b. Kiểu câu chia theo mục đích
Câu trần thuật (kể) : 1, 2, 6, 9
Câu nghi vấn ( hỏi ) : 4
Câu cầu khiến : 7
Câu cảm thán : 3, 5, 8
5
1.Ví dụ
2.Nhận xét
3. Kết luận
Câu trần thuật là câu dùng để kể, tả, giới thiệu…hoặc nêu ý kiến nhận xét,đánh giá về sự vật, sự việc…

Sau trận bão, chân trời, ngấn bể
sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi.
6
Bài tập: Điền chữ Đ vào ô trống là câu trần thuật, chữ S vào ô trống là những kiểu câu khác.
a. Sơn Tinh không hề nao núng.
b. Cậu làm bài tập chưa ?
c. Bạn hãy mở cửa ra !
d. Một cơn gió nhẹ thoảng qua, mặt hồ
lăn tăn gợn sóng.
Đ
S
S
Đ
7
I. Câu trần thuật
II. Câu trần thuật đơn
1. Ví dụ :
a. Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
b. Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng
c. Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được
d. Tôi về, không một chút bận tâm.
8
1. Ví dụ
2. Nhận xét
a. Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
CN VN1 VN2

b. Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng.
CN VN

c. Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
CN1 VN1 CN2 VN2

d. Tôi về, không một chút bận tâm.
CN VN1 VN2
9
1. Ví dụ
2. Nhận xét
3. Kết luận
a.Đặc điểm :
- Cấu tạo: do một cụm C – V tạo thành
- Nội dung:
+ Giới thiệu người, vật.
+ Miêu tả đặc điểm sự vật.
+ Kể người, việc…
+ Nêu một ý kiến
10
Những câu sau đây câu nào là câu trần thuật đơn?
a. Mẹ tôi là giáo viên.
CN VN
b. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
CN1 VN1 CN2 VN2
c. Tre, nứa, mai ,vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.
CN1, CN2,CN3,CN4 VN
d. Lá mía dài, sắc, vươn lên như những lưỡi gươm.
CN VN1,VN2 VN3
e. Anh Nam là sinh viên trường CĐSP Bắc Ninh.
CN VN
a
c
e
d
11
a. Đặc điểm
b. Các kiểu câu trần thuật đơn:
- Câu trần thuật đơn có từ “là”



- Câu trần thuật đơn không có từ “là”
Bố tôi là bác sĩ
Gia đình tôi có bốn người.
12
I.Câu trần thuật
II.Câu trần thuật đơn
III.Luyện tập
Bài tập 1
Bài tập 2
Đáp án 3
Bài tập
Bài tập 5
4
13
1. Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây.Cho biết những câu trần thuật đơn ấy dùng để làm gì ?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
ĐA
14
2. Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã đọc. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là
Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng cháu Tiên)
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
(Ếch ngồi đáy giếng)
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Con hổ có nghĩa – Vũ Trinh)
ĐA
15
4. Bài tập 4: Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì?
a. Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
(Đẽo cày giữa đường)
b. Người kiếm củi tên Mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu đào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Con hổ có nghĩa – Vũ Trinh)
ĐA
16
5. Bài tập 5:
Viết một đoạn văn tả cảnh biển vào một ngày đẹp trời. Chỉ rõ các câu trần thuật đơn em sử dụng trong đoạn văn.
ĐA
17
Đáp án 1
- Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
Dùng để miêu tả và giới thiệu
- Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
Dùng để nêu ý kiến nhận xét
18
Đáp án 2
Chúng đều là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.
(Nhân vật chính được giới thiệu trực tiếp)
19
Đáp án 3
Cách giới thiệu nhân vật ở cả ba ví dụ này là giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mà giới thiệu nhân vật chính.
(Nhân vậtchính được giới thiệu gián tiếp)
20
Đáp án 4:
Ngoài việc giới thiệu nhân vật, các câu trong bài tập này còn miêu tả hoạt động của nhân vật.
21
Đáp án 5
Bình minh trên biển thật đẹp. Mặt trời to, tròn, đỏ rực từ từ nhô lên phía chân trời. Những con sóng nối đuôi nhau, miệt mài vỗ vào bờ cát. Xa xa, một vài cánh chim chao đi chao lại trên mặt biển. Một ngày mới lại bắt đầu.
22
Câu chia theo mục đích nói
23
Thực hiện tháng 3 năm 2008
Bài học đã kết thúc
Thân ái chào các em