Bài 26. Câu trần thuật đơn

ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy
Gv: §µo ThÞ TuyÒn
Ngữ văn 6
Kiểm tra bài cũ.
Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu? Cho ví dụ?
* Trả lời:
Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn. Thành phần không bắt buộc có mặt được gọi là thành phần phụ.
* VD:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
TN C V
Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
//
//
-> Khi bỏ trạng ngữ, vẫn là câu hoàn chỉnh vì có đủ thành phần chính; chủ ngữ_vị ngữ
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm. ( Tô Hoài)
2. Nhận xét
1
9
8
7
6
4
3
2
5
-Đoạn văn có 9 câu.
-Các câu dùng để kể tả, nêu ý kiến: Câu 1, 2, 6, 9
-Câu dùng để hỏi: câu 4.
-Câu bộc lộ cảm xúc: câu 3; 5; 8
- Câu yêu cầu ra lệnh: câu 7
Đoạn văn có mấy câu ? Mỗi câu được dùng để làm gì ?
Hãy phân loại câu theo mục đích nói ?
->Câu trần thuật
->câu nghi vấn
-> Câu cảm
-> Câu cầu khiến
?2/ Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các câu trần thuật vừa tìm được.
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo như thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tô Hoài)
//
//
//
//
//
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
?3/ Xếp các câu trần thuật vừa tìm được thành hai loại:
Câu do một cặp chủ ngữ- vị
ngữ (một cụm C-V) tạo thành:
Câu 1, 2, 9
Câu do hai hoặc nhiều cụm C-V sóng đôi tạo thành:
Câu 6

=> Là câu trần thuật đơn
=> Là câu trần thuật ghép
3
1
6
4
5
8
7
9
2
?/4: Căn cứ vào mục đích nói thì câu trần thuật đơn dùng để làm gì ?

- Câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu, để tả hoặc kể về một sự vật, sự việc, hay nêu một ý kiến.

?/5: Em hiểu thế nào là câu trần thuật đơn ?
Là loại câu do một cụm C-V tạo thành.
Dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc sự vật hay để nêu một ý kiến
- Câu có nội dung kể, tả, nêu ý kiến. có cấu tạo một cụm C-V=> Câu trần thuật đơn
3. Ghi nhớ ( SGK/101 ):
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc sự vật hay để nêu một ý kiến
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ:
2. Nhận xét

II. Luyện tập:
II. Luyện tập
Bài tập 1: (SGK/101)
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có Vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày dông bão thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
( Nguyễn Tuân )
Trả lời:
Câu 1: Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

-> Có cấu tạo là một cụm C-V, nội dung tả cảnh Cô Tô.

Câu 2: Từ khi có Vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của con người thì, sau mỗi lần dông bão bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.

-> Câu có cấu tạo là một cụm C-V, nội dung nêu ý kiến nhận xét về quần đảo, bầu trời Cô Tô.
//
//
Bài tập 2(SGK/102):
Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. chúng thuộc các loại câu nào và có tác dụng gi`?
a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
( Con Rồng cháu Tiên )
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( ếch ngồi đáy giếng )
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
( Vũ Trinh )

=> Cả ba câu đều có cấu tạo là một cụm C-V-> là câu trần thuật đơn, dùng để giới thiệu nhân vật.

//
//
//
Bài tập 3 (SGK/102)
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gi` khác so với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?

b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
( Sơn Tinh, Thuỷ Tinh )
*Trả lời:
+ BT2: Các câu giới thiệu thẳng trực tiếp vào nhân vật chính.
+ BT3:
- Giới thiệu nhân vật phụ trước: vua Hùng, Mị Nương
- Miêu tả việc làm, quan hệ của nhân vật phụ.
- Thông qua việc làm, quan hệ của nhân vật phụ rồi mới giới thiệu nhân vật chính: Hai chàng trai.

Bài tập 4(SGK/105)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gi`:
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe răng, máu me, nước dãi trào ra.
( Vũ Trinh )
=>Ngoài giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau còn có tác dụng miêu tả hoạt động của các nhân vật:
Người thợ mộc: dốc vốn mua gỗ để đẽo cày
Người kiếm củi: đang bổ củi.. vác búa, thấy con hổ..
* Bài tập thêm: Tham khảo đoạn văn sau:
Giời chớm hè. Cây cối um tùm. Cả làng thơm. Cây hoa lan nở hoa trắng xoá. Hoa giẻ từng chùm mảnh dẻ. Hoa móng rồng bụ bẫm thơm như mùi mít chín ở góc vườn ông Tuyên. Ong vàng, ong vò vẽ, ong mật đánh lộn nhau để hút mật ở hoa. Chúng đuổi cả bướm. Bướm hiền lành bỏ chỗ lao xao. Từng đàn rủ nhau lặng lẽ bay đi.
( Lao xao- Duy Khán)

Em hãy viết một đoạn văn ( nội dung tả cảnh thiên nhiên ) trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
III. Cñng cè:
ThÕ nµo lµ c©u trÇn thuËt ®¬n ?
IV.H­íng dÈn vÒ nhµ:
-Häc lý thuyÕt: Kh¸i niÖm vÒ c©u trÇn thuËt ®¬n.
- Hoµn chØnh bµi tËp 3(SGK/102) phÇn a,c
-Bµi tËp 5(SGK/103): Nhí vµ viÕt l¹i bµi th¬ L­îm ( tõ “Ngµy HuÕ ®æ m¸u...Nh¶y trªn ®­êng vµng”.)
T×m hiÓu tr­íc bµi: “C©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ”.
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
3. Ghi nhớ ( SGK/101 )
II. Luyện tập:
Bài học kết thúc tại đây.
Cám ơn các em!