Bài 26. Câu trần thuật đơn

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
Các quý thầy cô về dự chuyên đề!
Môn: Ng÷ V¨n 6
Chúc các em có một giờ học thật lý thú và bổ ích!
Giáo Viên: Mai Thị Hường
Trường THCS Vũ Ninh - Thành Phố Bắc Ninh
KIỂM TRA BÀI CŨ
Ngày mai, trên đất nước này, sắt, thép có

thể nhiều hơn tre, nứa.
1-Thế nào là thành phần chính của câu?
2-Xác định thành phần chính của câu sau:
Trả lời:
Thành phần chính của câu là những thành
phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo
hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
Thành phần chính gồm có chủ ngữ và vị ngữ.
CN1
VN
TN1
TN2
CN2
Tiết 110
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Đọc đoạn văn sau:
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
Ví dụ:
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Tả
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Tả
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Mục đích nói
CÂU TRẦN THUẬT
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. (kể)
(6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. (tả)
(2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng. (tả)
(9) Tôi về, không một chút bận tâm. (nêu ý kiến)
CN
VN2
VN2
CN
VN1
VN1
CN
VN
CN
VN
VN
CN
Em là học sinh lớp 6.
VN
CN
(giíi thiÖu)
- Câu do 2 cụm CN - VN tạo thành: câu 6

- Câu do 1 côm CN - VN tạo thành: câu 1,2,9
* GHI NHỚ: SGK/101:
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
II. LuyÖn tËp:
Bài tập 1/ 101: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây?
Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Ngày thứ n¨m trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đÆm đà hơn hÕt cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mÎ cá giã đôi. (Nguyễn Tuân)
Trả lời: Các câu trần thuật đơn lµ:
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa. (dùng để tả hoÆc giíi thiÖu vÎ ®Ñp cña C« T«)
b) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy
dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi lần dông bão, bao
giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
(dùng để nêu ý kiến nhận xét vÒ vÎ ®Ñp cña bÇu trêi C« T« sau trËn b·o)

Bài tập 2/ 102: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có t¸c dụng gì?

a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng, cháu Tiên)

b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)

c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)

Trả lời: - Câu trần thuật đơn.
- Giíi thiÖu trùc tiÕp nh©n vËt: L¹c long Qu©n ; Con Õch ; Bµ ®ì TrÇn.

Bài tập 3/ 102: Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nhân vật nêu ở bài tập 2?
a) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ­íc có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một dấu chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô.
(Thánh Gióng)
b) Hùng Vương thứ m­êi t¸m có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
Trả lời:
Giới thiệu nhân vật phụ trước.
-Miêu tả việc làm, quan hệ của các nhân vật phụ rồi mới
giới thiệunhân vật chính.
Bài 4/103: Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì?
b) Người kiếm cñi tên Mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy có một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Vũ Trinh)
Trả lời:
Giới thiệu nhân vật: Mç
+ NghÒ nghiÖp: lµm nghÒ kiÕm cñi
+ Ho¹t ®éng: bæ cñi.

Giíi thiÖu con hæ tr¸n tr¾ng vµ ho¹t ®éng cña nã.
Bài 5/103: Chính tả (nhớ - viết):
"Lượm" (từ Ngày Huế đổ máu đến nhảy trên
đường vàng).
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng...
Bài tập củng cố
Em hãy khoanh tròn vào cõu trả lời đúng nh?t.
Câu trần thuật đơn là:
Câu do một cụm C-V tạo thành để giới thiệu sự vật, sự việc.
Câu dùng để nêu một ý kiến do một cụm C-V tạo thành .
Câu do một cụm C-V tạo thành dùng để giới thiệu, tả, kể về một sự vật sự việc hay để nêu một ý kiến.
Câu dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật, sự việc.
C
Hướng dẫn về nhà
- Về nhà học thuộc ghi nhớ/ 101SGK.
- Làm bµi tËp 3(c), 4(a).
- Viết một đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu) trong ®ã có tõ 1 ®Õn 2 câu trần thuật đơn.
- Xem trước bài: Câu trần thuật đơn có từ “là”.
KíNH CHúC CáC THầY CÔ MạNH KHOẻ.
Chúc các em học giỏi !