Bài 26. Câu trần thuật đơn

Chào mừng quý thầy cô về dự giờ thăm lớp!
Môn Ngữ văn - Lớp 6C
.Gv thực hiện: Kiều Thị Khuyên
Kiểm tra bài cũ:
Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu? Cho ví dụ minh hoạ?
Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn. Thành phần không bắt buộc có mặt được gọi là thành phần phụ.
* VD:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
TN C V
( TP phụ) ( TP chính)
/
//
Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng
C V
-> Khi bỏ trạng ngữ, vẫn là câu hoàn chỉnh ( có đủ thành phần chính; chủ ngữ_vị ngữ) , diễn đạt được một ý trọn vẹn

//
Tiết 110:
câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ: SGK
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm. ( Tô Hoài)
Đoạn văn có mấy câu ? Mỗi câu được dùng để làm gì ?
Hãy phân loại câu theo mục đích nói ?

2. Nhận xét
Tiết 110:
câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ: SGK
1 Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. / 2 Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: /
3 Hức! / 4 Thông ngách sang nhà ta? /
5 Dễ nghe nhỉ! / 6 Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. / 7 Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. /
8 Đào tổ nông thì cho chết! /
9 Tôi về, không một chút bận tâm. / ( Tô Hoài)
Đoạn văn có mấy câu ? Mỗi câu được dùng để làm gì ?
Hãy phân loại câu theo mục đích nói ?

2. Nhận xét
Đoạn văn có 9 câu.
- C¸c c©u dïng ®Ó kÓ t¶, nªu ý kiÕn: C©u 1, 2, 6, 9
-> C©u trÇn thuËt
-C©u dïng ®Ó hái: c©u 4.
-> C©u nghi vÊn
-C©u béc lé c¶m xóc: c©u 3; 5; 8
-> C©u c¶m th¸n
- C©u yªu cÇu ra lÖnh: c©u 7
-> C©u cÇu khiÕn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ: SGK

Chưa nghe hết câu,
tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài.


2 Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh,
tôi mắng:

Chú mày hôi như cú mèo thế

này, ta nào chịu được.
9 T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m.

Các câu dùng để kể tả, nêu ý kiến:
Câu 1, 2, 6, 9
-> Câu trần thuật
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các câu trần thuật vừa tìm được?
? Xếp các câu trần thuật nói trên thành hai loại:
Câu do một cặp C- V tạo thành;
Câu do hai hoặc nhiều cụm C-V sóng đôi tạo thành.
//
C
V
//
C
V
//
V
//
C
V
//
C
V
C
Do một cặp C-V tạo thành: 1, 2, 9;
>Câu trần thuật đơn.
- Do 2 hoặc nhiều cặp C-V sóng đôi tạo thành: 6
-> Câu trần thuật ghép.
Vậy em hiểu câu trần thuật đơn là gì?
2. Kết luận:
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu,tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
II. Luyện tập

Bài tập 1: (SGK/101)
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có Vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày dông bão thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
( Nguyễn Tuân )

Câu trần thuật đơn có trong đoạn trích là:
Câu 1: Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô // là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
C V
-> Tả cảnh Cô Tô.
Câu 2:
Từ khi có Vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô // cũng trong sáng như vậy.
C V
-> Nêu ý kiến nhận xét về bầu trời Cô Tô.

Bài tập 2(SGK/102):

Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. chúng thuộc các loại câu nào và có tác dụng gi`?
a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
( Con Rồng cháu Tiên )
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( ếch ngồi đáy giếng )
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
( Vũ Trinh )

Bài tập 2(SGK/102):

a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc bộ nước ta, có một vị thần // thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
( Con Rồng cháu Tiên )
b. Có một con ếch // sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( ếch ngồi đáy giếng )
c. Bà đỡ Trần // là người huyện Đông Triều.
( Vũ Trinh )

=> Cả ba câu đều có cấu tạo là một cụm C-V, để giới thiệu nhân vật-> là câu trần thuật đơn, dùng để giới thiệu nhân vật.



BT 2
a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
( Con Rồng cháu Tiên )
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( ếch ngồi đáy giếng )
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều . ( Vũ Trinh )


Bài tập 3 (SGK/102)
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gi` khác so với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?
b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
( Sơn Tinh, Thuỷ Tinh )

*Trả lời:
+ BT2: Các câu giới thiệu thẳng trực tiếp vào nhân vật chính.
+ BT3:
- Giới thiệu nhân vật phụ trước: vua Hùng, Mị Nương
- Miêu tả việc làm, quan hệ của nhân vật phụ.
- Thông qua việc làm, quan hệ của nhân vật phụ rồi mới giới thiệu nhân vật chính: Hai chàng trai.

Bài tập 4(SGK/105
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gi`:
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe răng, máu me, nước dãi trào ra.
( Vũ Trinh )

=>Ngoài giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu trên còn có tác dụng miêu tả hoạt động của các nhân vật:
Người thợ mộc: dốc vốn mua gỗ để đẽo cày
Người kiếm củi: đang bổ củi.. vác búa, thấy con hổ..

Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?

II. Luyện tập
III. Củng cố:
Thế nào là câu trần thuật đơn ? Cho ví dụ?
IV.Hướng dẩn về nhà:
-Học và nắm được Khái niệm về câu trần thuật đơn.
- Hoàn chỉnh bài tập 3(SGK/102) phần a,c
- Bài tập 5(SGK/103): Nhớ và viết lại bài thơ Lượm ( từ "Ngày Huế đổ máu...Nhảy trên đường vàng".)
Tìm hiểu trước bài: "Câu trần thuật đơn có từ là".

Chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ- hạnh phúc và thành đạt