Bài 26. Câu trần thuật đơn

Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ thăm lớp
NGỮ VĂN LỚP 6
Giáo viên: Mai Thị Trâm
PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN hµ trung
TRƯỜNG THCS hµ giang

Kiểm tra bài cũ

Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu? Cho một ví dụ minh hoạ.


Vớ d?: (Hụm nay) cỏc em /d?u di h?c d?y d?.
C V
Thứ tư ngày 17 / 3 /2010
NGỮ VĂN 6

TIẾT 110. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
..................
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tụ Ho�i )
2. Nhận xét.
Đoạn trích có 9 câu.
+Cỏc cõu dựng để kể ,tả, nêu ý kiến:1,2,6,9.

(1)
(2)
(4)
(6)
(9)
(8)
(7)
(5)
(3)
Đọc đoạn trích sau.
Đoạn trích trên gồm mấy câu ?
Các câu trong đoạn trích được dùng l�m gì ?
Em hóy tỡm trong do?n trớch nh?ng cõu dựng d? k?, t?, nờu ý ki?n?
Các câu đó thuộc kiểu câu gì mà em đã được học ở tiểu học?
->Câu trần thuật
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
(1) Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch

rang lờn, xì một hơi rõ dài.

(2) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng.

(6)Chỳ m�y hụi nhu cỳ mốo th?

n�y, ta n�o ch?u du?c.

(9)Tụi v?, khụng m?t chỳt b?n tõm.
?Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các câu trần thuật vừa tìm được.
( )
CN VN
( )
CN VN
CN VN
VN
CN
CN VN
? Xếp các câu trần thuật vừa tìm được thành hai loại:
Câu do một cụm C-V tạo thành:
-Câu do hai hoặc nhiều cụm C-V sóng đôi tạo thành:
Câu 1, 2, 9
Câu 6

=> Là câu trần thuật đơn
=> Khụng ph?i l� cõu tr?n thu?t don.
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
* Xét về mục đích nói: Dùng để kể, tả, giới thiệu, hay nêu ý kiến.
*Xét về cấu tạo ngữ pháp: Do một côm C-V tạo thành.
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
* Ghi nhớ (SGK/101):
Em hiểu thế nào là câu trần thuật đơn ?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
GHI NHỚ( SGK/101 )
C©u trÇn thuËt ®¬n lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn.
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau: "Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con. Năm mươi xuống biển, năm mươi lên non."
Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con
Trong các câu sau, câu nào không phải là câu trần thuật đơn ? Vì sao ?
1. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình.
2. Trăng đẹp quá !
3. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
2. Trăng đẹp quá !
3. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
BÀI TẬP NHANH
Tiết 110: câu trần thuật đơn
sai
BÀI TẬP NHANH
Tiết 110: câu trần thuật đơn
sai
BÀI TẬP NHANH
Tiết 110: câu trần thuật đơn
Đúng
Hai câu:
1.Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
2.Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
Là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật. Đúng hay sai?
BÀI TẬP NHANH
Tiết 110: câu trần thuật đơn
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Ví dụ
2. Nhận xét
* Ghi nhớ (sgk/101)
Ví dụ:
Mèo chạy làm đổ lọ hoa.
C
V
V
Là câu trần thuật đơn
* Lưu ý
- Những câu có từ hai cụm C-V trở lên, nhưng chỉ có 1 cụm C-V làm nòng cốt vẫn được coi là câu trần thuật đơn.
- Tre, nứa, mai, vầu giúp người trăm
nghìn công việc khác nhau.
V
Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ

sông, ồn ào, đông vui, tấp nập.
C
V1
Là các câu trần thuật đơn
- Câu trần thuật đơn có thể có một hay nhiều chủ ngữ, vị ngữ.
C
C1 C2 C3 C4
V2 V3 V4
II. Luyện tập.
Bài tập 1: (SGK/101)
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
T×m và phân tích cấu tao ngữ pháp của các c©u trÇn thuËt ®¬n trong ®o¹n trÝch sau . Cho biÕt nh÷ng c©u trÇn thuËt ®¬n Êy ®­îc dïng lµm g×?
Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña. Tõ khi cã vÞnh B¾c Bé vµ tõ khi quÇn ®¶o C« T« mang lÊy dÊu hiÖu cña sù sèng con ng­êi th×, sau mçi lÇn động b·o, bao giê bÇu trêi C« T« còng trong s¸ng nh­ vËy. C©y trªn nói ®¶o l¹i thªm xanh m­ît, n­íc biÓn l¹i lam biÕc ®ặm ®µ h¬n hÕt c¶ mäi khi, vµ c¸t l¹i vµng gißn h¬n n÷a. Vµ nÕu c¸ cã v¾ng t¨m biÖt tÝch trong ngµy động b·o th× nay l­íi cµng thªm nÆng mÎ c¸ gi· ®«i.
( Nguyễn Tuân)
Trả lời:
Câu 1: Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
-> Có cấu tạo là một cụm C-V, dùng để giới thiệu , miêu tả về vẻ đẹp Cô Tô.
Câu 2: Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của s? s?ng con người thì, sau mỗi lần d?ng bão bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
-> Câu có cấu tạo là một cụm C-V, dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
/
/
C
V
C
V
Câu 1,2 là câu trần thuật đơn.
II. Luyện tập
Bài tập 1: (SGK/101)
Tìm v� phõn tớch c?u tao ng? phỏp c?a cỏc câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau . Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có Vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần d?ng bão bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đ?m đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày d?ng bão thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
( Nguyễn Tuân )
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Câu 3,4 không phải là câu trần thuật đơn.
Bài tập 3 (SGK/102)
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gỡ khác so với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?
b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
( Sơn Tinh, Thuỷ Tinh )

Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
II. Luyện tập.

Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
II. Luyện tập.
Bài tập 3 (SGK/102)
Trả lời:
*Gièng nhau: C¶ hai bµi tËp ®Òu giíi thiÖu nh©n vËt.
*Kh¸c nhau:
Bài tập 4(SGK/105)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gỡ ?
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi răng, máu me, nước dãi trào ra.
( Vũ Trinh )
=>Ngoài giới thiệu nhân vật, những câu trờn còn có tác dụng miêu tả hoạt động của các nhân vật:
a, Người thợ mộc: dốc vốn mua gỗ để đẽo cày
b, Người kiếm củi: đang bổ củi, thấy con hổ, vác búa d?n xem.
Tiết 110: câu trần thuật đơn
II. Luyện tập.
1
2
3
4
5
CÁNH HOA MAY MẮN
Em hóy d?t m?t cõu tr?n thu?t don núi v? cỏc ho?t d?ng ch�o m?ng ng�y 26 / 3 c?a nh� tru?ng.
Các anh chị lớp 9 thi cắm hoa.
Hãy cho bi?t cỏc câu tr?n thu?t don sau dùng để làm gì?:
- Gi?i ch?m hố.
- Cõy c?i um tựm.
- Ong v�ng, ong bũ v?, ong m?t dỏnh l?n nhau d? hỳt m?t ? hoa.
Giới thiệu
tả
kể
Có ý kiến cho rằng câu văn sau là câu trần thuật đơn em có đồng ý không ? vì sao ?

Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng

mực nên tôi chóng lớn lắm.


=> Đây không phải là câu trần thuật đơn.

C
V
C
V
( )
( )
Thế nào là câu trần thuật đơn ?
Câu trần thuật đơn do một cụm C – V tạo thành dùng để giới thiệu, tả, hoặc kể một sự vật, sự việc hay nêu ý kiến.
Chúc mừng bạn

Em hãy viết một đoạn văn ng?n 4-6 cõu ( nội dung tả cảnh thiên nhiên ) trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
Doạn văn tham khảo:
Gi?i chớm hè. Cây cối um tùm. Cả làng thơm. Cây hoa lan nở hoa trắng xoá. Hoa giẻ từng chùm mảnh dẻ. Hoa móng rồng bụ bẫm thơm như mùi mít chín ở góc vườn ông Tuyên. Ong vàng, ong vò vẽ, ong mật đánh lộn nhau để hút mật ở hoa. Chúng đuổi cả bướm. Bướm hiền lành bỏ chỗ lao xao. Từng đàn rủ nhau lặng lẽ bay đi.
( Lao xao- Duy Khán)

Bài tập 5
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
II. Luyện tập

Tiết 110: câu trần thuật đơn
câu trần thuật đơn
Do một côm c-v tạo thành.
Dùng để giới thiệu,tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
Dặn dò
-Học thuộc ghi nhớ trong SGK
-Hoàn thiện bài tập vào vở bài tập ngữ văn.
-Viết một đoạn văn (4-6 câu)tả cảnh trường em.Trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
-Soạn bài : " Lòng yêu nước ``
S
kính chúc các thầy, cô giáo mạnh khỏe, hạnh phúc.
Chúc các em học sinh học giỏi.