Bài 26. Câu trần thuật đơn

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo về dự tiết học !
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Thành phần chính của câu là gì? Cho ví dụ và chỉ ra thành phần cấu tạo của câu?
? Chủ ngữ là gì? Chủ ngữ thường là những từ nào? Trong câu thường có mấy chủ ngữ?
? Vị ngữ là gì? Vị ngữ thường là những từ nào? Trong câu thường có mấy vị ngữ?
Hỏi
Câu
Mục đích nói
Cấu tạo ngữ pháp
Câu nghi vấn
Câu cảm thán
Câu cầu khiến
Câu trần thuật
Câu đơn
Câu phức
Câu trần thuật đơn
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Tiết: 111
Tiếng Việt
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Chào mừng quý thầy cô
và các em học sinh lớp 6c !
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Ví dụ:
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên,
xì một hơi rõ dài. Rồi ,với điệu bộ khinh khỉnh,
tôi mắng:
-Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe
nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào
chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt
ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
Chưa nghe hết câu tôi đã hếch răng lên, xì một hơi

rõ dài.(2) Rồi ,với điệu bộ khinh khỉnh,tôi mắng:

(3)-Hức!(4)Thông ngách sang nhà ta? (5)Dễ nghe

nhỉ! (6)Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào

chịu được. (7)Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt

ấy đi. (8)Đào tổ nông thì cho chết!

(9)Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
Kể,tả
Kể,tả
Bộc lộ cảm xúc
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể
Nếu phân loại theo mục
đích nói: thì câu nào là câu trần thuật, câu nào là câu nghi vấn, câu cảm thán, câu cầu khiến?
Thảo luận nhóm
Chưa nghe hết câu tôi đã hếch răng lên, xì một hơi

rõ dài.(2) Rồi ,với điệu bộ khinh khỉnh,tôi mắng:

(3)-Hức!(4)Thông ngách sang nhà ta? (5)Dễ nghe

nhỉ! (6)Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào

chịu được. (7)Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt

ấy đi. (8)Đào tổ nông thì cho chết!

(9)Tôi về, không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
Kể,tả
Kể,tả
Bộc lộ cảm xúc
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể
Nếu phân loại theo mục
đích nói thì:
Câu trần thuật (kể, tả, nêu ý kiến): 1,2,6,9
Câu nghi vấn (hỏi): 4
Câu cảm thán (bộc lộ cảm xúc): 3,5,8
Câu cầu khiến (cầu khiến): 7
(1) Chưa nghe hết câu tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.

(2) Rồi với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng :

(6) Chú mày hôi như cú mèo thế này ta nào chịu được.

(9) Tôi về, không một chút bận tâm.
?Xác định chủ ngữ, vị ngữ của những câu trần thuật vừa tìm được?
Chú mày/ hôi như cú mèo thế này, ta/ nào chịu được.
C V C V
Tôi/ về, không một chút bận tâm.
C V
?Xếp các câu trần thuật nói trên thành hai loại:
-Nhóm1:Câu do một cặp chủ ngữ-vị ngữ( một cụm c-v) tạo thành:
-Nhóm 2:Câu do hai hoặc nhiều cụm c-v sóng đôi tạo thành.
tôi/mắng:
C V
tôi/ đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
C V
Câu 1,2,9
Câu trần thuật đơn
Câu 6
Câu trần thuật ghép
kể,tả
kể,tả
kể,tả
Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình.

Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

C
V
V
C
Nêu ý kiến
Giới thiệu
? Hai câu này được dùng để kể, tả hay nêu ý kiến, giới thiệu?
Nhận xét chung:
Ví dụ a) Câu1,2,9:- mục đích nói : kể,tả
- cấu tạo ngữ pháp: 1 cụm C-V
Ví dụ b) -mục đích nói : nêu ý kiến
- cấu tạo ngữ pháp: 1 cụm C-V
Ví dụ c)-mục đích nói: giới thiệu
- cấu tạo ngữ pháp: 1 cụm C-V
? Câu trần thuật đơn là loại câu như thế nào?
Ghi nhớ sgk/101
Câu trần thuật đơn
Do một cụm
C - V
tạo thành
Dùng để giới thiệu,
tả hoặc kể về một
sự việc,sự vật hay
để nêu một ý kiến
Một số mô hình cấu tạo thường gặp
của câu trần thuật đơn:
1) C,C…/V (Tre , nứa , mai , vầu / giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.)
C V
2)C/V,V… (Tôi / về, không một chút bận tâm)
C V
3)C,C…/V,V….( Nhưng nứa ,tre / sẽ còn mãi với các em còn mãi với dân tộc Việt
C V
Nam, chia bùi sẻ ngọt của những ngày mai tươi hát, còn mãi với chúng ta, vui hạnh phúc,hoà bình.)
4 ) C – V
- C / V (Dế Mèn trêu chị Cốc / là dại)
C V
- V / C (Có / một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ)
V C
Giới thiệu
II. Luyện tập:
1. Tìm câu trần thuật đơn và công dụng của nó:
(1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô /là một ngày trong
trẻo, sáng sủa.
C
V
(2) Từ khi…, bao giờ bầu trời Cô Tô /cũng trong sáng như vậy.
C
V
C
C
V
V
C
V
C
(3) Cây trên núi đảo /lại thêm xanh mượt, nước biển /

lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát /lại

vàng giòn hơn nữa.
=> dùng để tả cảnh.
=> dùng để nêu ý kiến.
=> câu trần thuật kép.
Và nếu cá /có vắng tăm biệt tích trong ngày giông

bão, thì nay lưới /càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
C
C
V
V
=> câu trần thuật kép.
a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng,
con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con rồng cháu tiên)

b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
(Ếch ngồi đáy giếng)
2. Xác định kiểu câu và nêu tác dụng:

c) Bà đỡ Trần /là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
 Các câu (a), (b), (c) đều là các câu trần thuật đơn, dùng để giới thiệu nhân vật
3. Nhận xét cách giới thiệu nhân vật:
Cả 3 câu đều:
- Giới thiệu nhân vật phụ trước.
- Miêu tả việc làm, quan hệ của các nhân vật phụ.
- Thông qua việc làm, quan hệ của các nhân vật phụ rồi mới giới thiệu nhân vật chính.
? Câu trần thuật dùng để làm gì?
? Có mấy loại câu trần thuật?
Hướng dẫn về nhà:
- Học bài và thuộc ghi nhớ sgk/101
- Làm bài tập 4, 5 còn lại.
- Xem trước 2 dạng của câu trần thuật đơn: Câu trần thuật đơn có từ là và Câu trần thuật đơn không có từ là.
Xin chân thành cảm ơn !