Bài 26. Câu trần thuật đơn

Trường THCS NguyễnTri Phương
CHÀO MỪNG THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ
Môn NGỮ VĂN 6

GV: Châu Thị Kim Hoàng
Năm học :2010-2011
KIỂM TRA MIỆNG
- Thế nào là thành phần chính của câu?
- Xác định thành phần chính của câu sau:
Trả lời:
Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
Thành phần chính gồm có chủ ngữ và vị ngữ.
Ngày mai, trên đất nước này, sắt thép có thể nhiều

hơn tre nứa.
CN
VN
Tn
Tn
Câu :
Ngày mai, trên đất nước này, sắt thép có thể
nhiều hơn tre nứa.
- Là loại câu gì ?
- Vì sao em biết?
Thứ ba, ngày 15 tháng 03 năm 2011
Tiết 110 Tiếng Việt
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1.Ví dụ : SGK/101
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tô Hoài )
2. Nhận xét :
Đoạn trích có 9 câu.
(1)
(2)
(4)
(6)
(9)
(8)
(7)
(5)
(3)
Đọc đoạn trích sau:
Đoạn trích trên gồm mấy câu ?
Các câu trong đoạn trích dùng để làm gì ?
Thảo luận theo nhóm cùng bàn
(2 phút)
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Tả
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Tả
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
Dựa vào kiến thức đã học ở tiểu học, em hãy phân loại câu theo mục đích nói?
Mục đích nói
-> Câu trần thuật(câu kể,tả, nêu ý kiến:1;2;6;9), câu nghi vấn (câu hỏi:4), câu cảm thán(câu : 3;5;8), câu cầu khiến (câu :7).
I.Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ: SGK/101
2. Nhận xét :
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các câu trần thuật vừa tìm được?

CN VN

CN VN
CN VN
VN
CN
CN VN
?X?p cỏc cõu tr?n thu?t v?a tỡm du?c th�nh hai lo?i :
Cõu do 2 ho?c nhi?u c?m C-V súng dụi(C-V,C-V) t?o th�nh.
Cõu do 1 c?m C - V t?o th�nh.


Đoạn trích có 9 câu.
Câu do 2 hoặc nhiều cụm C-V sóng đôi (C-V,C-V) tạo thành:
câu 6


-Câu do 1 cụm C-V tạo thành: câu 1; 2; 9
 câu trần thuật đơn
 câu trần thuật ghép
(1) Chua nghe h?t cõu, tụi dó h?ch

rang lờn, xỡ m?t hoi rừ d�i.

(2) R?i, v?i di?u b? khinh kh?nh,
tụi m?ng.

(6) Chỳ m�y hụi nhu cỳ mốo th?

n�y, ta n�o ch?u du?c.

(9) Tụi v?, khụng m?t chỳt b?n tõm.
?Em hiểu thế nào là câu trần thuật đơn ?
Ghi nhớ : SGK/101
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau:
“Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con. Năm mươi con xuống biển, năm mươi con lên non.”
Trong cỏc cõu sau, cõu n�o khụng ph?i l� cõu tr?n thu?t don ? Vỡ sao?
1. Tre v?n mang khỳc nh?c tõm tỡnh.
2. Trang d?p quỏ !
3. Giú dua ti?ng sỏo, giú nõng cỏnh di?u.
BÀI TẬP NHANH
“Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con.



2. Trang d?p quỏ !
3. Giú dua ti?ng sỏo, giú nõng cỏnh di?u.

- Mai, Hoa, Thảo đều là học sinh chăm ngoan.
C1 C2 C3 V
- Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người.
C V1 V2 V3
Lưu ý :
Xác định chủ ngữ-vị ngữ trong các câu sau:
Câu trần thuật đơn có thể có một hay nhiều chủ ngữ hoặc một hay nhiều vị ngữ.
/
/
II. Luyện tập:
1.Bài tập1: SGK/101
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây?
Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
Ngày thứ 5 trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(2) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(3) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (4)
(Nguyễn Tuân)
Các câu trần thuật đơn:
(1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa.
Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô
mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi
lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng
như vậy.
(dùng để tả hoặc giới thiệu)
(dùng để nêu ý kiến nhận xét)

2.Bài tập 2 : SGK/102
Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?

a)Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là
Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai
thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng, cháu Tiên)
b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)
c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
Câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.
Lạc Long Quân
con ếch
Bà đỡ Trần
Đây là dạng câu trần thuật đơn có mục đích giới thiệu có dạng đặc biệt :
- “có + cụm danh từ”: có một vị thần nòi rồng
có một con ếch
- “là + cụm danh từ” : là người huyện Đông Triều
3.Bài tập 3 : SGK/102
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?
a)Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có
hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông
thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử
để xem thua kém bao nhiêu.Không ngờ về nhà bà thụ thai và
mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô.
(Thánh Gióng)
b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa,tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
( Sơn Tinh, Thủy Tinh)
c)Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp
nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến
đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.
Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy
có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy
bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng […].

(Em bé thông minh)
Thảo luận
theo nhóm cùng bàn
(1 phút)
* Giống nhau : Cả hai bài tập đều giới thiệu nhân vật.
Bài tập 2
Bài tập 3
Giới thiệu ngay nhân vật chính : Lạc Long Quân, con ếch, bà đỡ Trần.
Giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính.
* Khác nhau :

Bài tập 4 : SGK/103
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu
sau đây còn có tác dụng gì?
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở
sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không
ngớt mới vác búa đến xem, thấy có một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Vũ Trinh)
- Giới thiệu nhân vật
- Miêu tả hoạt động của nhân vật
Bài tập 5 : Hãy viết một đoạn văn miêu tả có sử dụng câu trần thuật đơn ?
Thảo luận
theo 4 nhóm ( 3 phút )
Nhóm 1,2 : Quan sát tranh và viết đoạn văn miêu tả có sử dụng câu trần thuật đơn.
Nhóm 3,4 : Quan sát tranh và viết đoạn văn miêu tả có sử dụng câu trần thuật đơn.
sai
sai
Câu trần thuật đơn
Do một cụm c-v tạo thành.
Dùng để giới thiệu,tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
 HƯỚNG DẪN HS TỰ HỌC :
Bài học hôm nay :
+ Học thuộc Ghi nhớ
+ Làm bổ sung đủ các bài tập
+ Viết chính tả : Lượm
-Chuẩn bị bài tiết 112 :
Câu trần thuật đơn có từ là (SGK/114-116)
+ Tìm hiểu đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là.
+ Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO !