Bài 26. Câu trần thuật đơn

Kiểm tra bài cũ

Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu? Cho một ví dụ minh hoạ.

Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
Thành phần phụ là thành phần không bắt buộc có mặt.

Vớ d?: (Hụm nay) cỏc em /d?u di h?c d?y d?.
C V
Tiết 32:
Câu trần thuật đơn
* Ví dụ:
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tô Hoài )
(1)
(2)
(4)
(6)
(9)
(8)
(7)
(5)
(3)
Câu 1,2,6,9: dùng để kể, tả, nêu ý kiến
Câu 3,5,8: dùng bộc lộ cảm xúc.
Câu 4: dùng để hỏi.
Câu 7: dùng để cầu khiến.
VD: Tôi là học sinh lớp 6A
giới thiệu
, giới thiệu
=> Là câu trần thuật
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.

(2) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng.

(6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.

(9) Tôi về không một chút bận tâm.
CN
VN
CN
VN
VN
VN
CN
CN
VN
CN
Câu do 1 cặp chủ ngữ - vị ngữ(một cụm C - V) tạo thành:

Câu do 2 hoặc nhiều cụm C-V tạo thành:
Câu 1,2,9
6
Câu trần thuật đơn.
Câu trần thuật đơn là câu do một cụm C - V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
Bài 1. Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì.
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
Trả lời:
Câu 1: Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
-> Có cấu tạo là một cụm C-V, dùng để giới thiệu , miêu tả về vẻ đẹp Cô Tô.
Câu 2: Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của s? s?ng con người thì, sau mỗi lần d?ng bão bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.

-> Câu có cấu tạo là một cụm C-V, dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
CN
VN
CN
VN
Bài 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a) Ngày xưa, ở miền đất lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
( Con Rồng cháu Tiên)
b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( ếch ngồi đáy giếng)
c) Bà dỡ Trần là người huyện Đông Triều.
( Vũ Trinh)
=> là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.
Bài tập 3 :Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác so với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?
b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
( Sơn Tinh, Thuỷ Tinh )

* Gièng nhau: C¶ hai bµi tËp ®Òu giíi thiÖu nh©n vËt.
*Kh¸c nhau:
Bài 4. Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gỡ ?
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi răng, máu me, nước dãi trào ra.
( Vũ Trinh )
=>Ngoài giới thiệu nhân vật, những câu trên còn có tác dụng miêu tả hoạt động của các nhân vật:
Người thợ mộc: dốc vốn mua gỗ để đẽo cày
Người kiếm củi: đang bổ củi, thấy con hổ, vác búa d?n xem.

Em hãy viết một đoạn văn ng?n 4-6 câu ( nội dung tả cảnh thiên nhiên ) trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
Đoạn văn tham khảo:
Giời chớm hè. Cây cối um tùm. Cả làng thơm. Cây hoa lan nở hoa trắng xoá. Hoa giẻ từng chùm mảnh dẻ. Hoa móng rồng bụ bẫm thơm như mùi mít chín ở góc vườn ông Tuyên. Ong vàng, ong vò vẽ, ong mật đánh lộn nhau để hút mật ở hoa. Chúng đuổi cả bướm. Bướm hiền lành bỏ chỗ lao xao. Từng đàn rủ nhau lặng lẽ bay đi.
( Lao xao- Duy Khán)

Dặn dò
-Học thuộc ghi nhớ trong SGK
-Hoàn thiện bài tập vào vở bài tập ngữ văn.
-Viết một đoạn văn (4-6 câu)tả cảnh trường em.Trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
-Soạn bài : " Lòng yêu nước ``