Bài 26. Câu trần thuật đơn

Nhiệt liệt chào mừng
Quý thầy giáo, cô giáo
Về dự giờ tham lớp
Kiểm tra bài cũ
Cõu 1: Th�nh ph?n chớnh c?a cõu l� gỡ?
L� nh?ng th�nh ph?n khụng b?t bu?c ph?i cú m?t trong cõu.
L� nh?ng th�nh ph?n du?c thờm v�o d? cõu thờm rừ nghia.
L� nh?ng th�nh ph?n b?t bu?c ph?i cú m?t d? cõu cú c?u t?o ho�n ch?nh v� di?n d?t du?c m?t ý tr?n v?n.
L� nh?ng th�nh ph?n cú th? cú ho?c khụng c?n thi?t ? trong cõu.

Cõu 2: Cho cõu van : M?t tr?i nhỳ lờn d?n d?n, r?i lờn cho kỡ h?t.
- Cõu trờn cú m?y v? ng??
1 v? ng? C. 3 v? ng?
2 v? ng? D. 4 v? ng?
- V? ng? c?a cõu trờn tr? l?i cho cõu h?i n�o?
L� gỡ? C. L�m gỡ?
L�m sao? D. Nhu th? n�o?

C
B
`D
Tiết 111 : câu trần thuật đơn
I - Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài (1). Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng (2):
- Hức(3)!Thông ngách sang nhà ta (4)? Dễ nghe nhỉ(5)! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được (6). Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi(7).Đào tổ nông thì cho chết (8)!
Tôi về, không một chút bận tâm.(9)
(Tô Hoài)

- Câu có tác dụng kể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 3; 5; 8
- Câu dùng để hỏi : câu 4
- Câu cầu khiến : câu 7


Các câu trong ví dụ
dùng để làm gì ?
Tiết 111 Câu trần thuật đơn
I. C�u tr?n thu?t don l� gì?
1. Tìm hiểu ví dụ:
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.(1) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:(2)
Hức !(3) Thông ngách sang nhà ta ?(4) Dễ nghe nhỉ !(5) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.(6) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.(7) Đào tổ nông thì cho chết !(8)
Tôi về, không một chút bận tâm.(9) (Tô Hoài)
Hãy phân loại các câu trên
theo mục đích nói ?
Câu trần thuật (câu kể): 1,2,6,9.
Câu nghi vấn (câu hỏi): 4
Câu cảm thán (câu cảm): 3,5,8.
Câu cầu khiến (câu khiến): 7.
Tiết 111 : câu trần thuật đơn
I -Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét:- Câu có tác dụng kể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 5; 3; 8
- Câu cầu khiến : câu 7
Xác định chủ ngữ, vị ngữ:
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.

-Tôi mắng.

- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được.

-Tôi về , không một chút bận tâm.

CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
Hãy xác định chủ ngữ
và vị ngữ cho các câu
sau ?
Tiết 111 : câu trần thuật đơn
I -Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.(1)
CN VN
-Tôi mắng. (2)
CN VN
- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được. (6)
CN VN CN VN
-Tôi về , không một chút bận tâm. (9)
CN VN
Cõu (1), (2), (9) cú m?t c?m ch? v?, cõu (6) cú hai c?m ch? v?.
Cỏc cõu (1), (2), (9) l� cõu tr?n thu?t don, cõu 6 l� cõu tr?n thu?t ghộp
* Ghi nhớ
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C - V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến .
Em hãy so sánh
s? lu?ng c?m ch? v?
trong các câu trên?
Em hãy cho biết câu trần
thuật đơn là gì?
Tiết 111: câu trần thuật đơn
I - Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét
* Ghi nhớ ( SGK)
II- Luyện tập
Bài tập 1
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây.Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì ?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi qu?n đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
Đáp án bài tập1

1.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
C V
->Dùng để giới thiệu, miêu tả về Cô Tô.

2.Từ khi .....bầu trời Cô Tô / cũng trong sáng như vậy.
C V
-> Dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
Cõu 3,4 l� cõu tr?n thu?t ghộp.
Bài tập 2
Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng
thuộc loại câu nào và có tác dụng gì ?

a) Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng cháu Tiên)
b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
(ếch ngồi đáy giếng)
c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Con hổ có nghĩa)
Trả lời : Cả 3 câu a, b, c đều là câu trần thuật đơn. Có tác dụng giới thiệu nhân vật .


Bài tập 3:

a, Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô. ( Thánh Gióng)
b, Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. ( Sơn Tinh, Thủy Tinh)
c, Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái ăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng. ( Em bé thông minh)
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?
Đáp án bài tập 3:
Cách giới thiệu nhân vật ở 3 ví dụ a, b, c đều là giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính.
Bài tập 4:
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì?
a, Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b, Người kiếm củi tên Mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Vũ Trinh)
Đáp án bài tập 4:
Ngoài việc giới thiệu nhân vật, các câu trong bài tập này còn miêu tả hoạt động của nhân vật.
Bài tập trắc nghiệm.
Câu 1: Câu trần thuật đơn là gì?
Là câu do hai c?m C-V sóng đôi t?o thành.
Là loai câu do một c?�m C-V ta? thành.
Là câu không có đầy đủ hai bộ ph?n chính.
Là câu chỉ có một bộ phận chính, không phân biệt được đó là ch? ng? hay vị ngữ.
Câu 2: Nhà văn Thép Mới dùng câu trần thuật đơn sau đây để làm gì?
"Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam, bạn thân của nhân dân Việt Nam".
Dùng để giới thiệu
Dùng để tả
Dùng để kể
Dùng để nêu một ý kiến.
B
D
Hướng dẫn học ở nhà
-Học thuộc ghi nhớ trong SGK
-Hoàn thiện bài tập vào vở bài tập ngữ văn.
-Viết một đoạn văn (4-6 câu) tả cảnh trường em.Trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
-ẹoùc theõm : " Lòng yêu nước ``
-Soaùn baứi: Caõu tra�n thuaọt ủụn coự tửứ " l�"ứ.
Xin chân thành cảm ơn các thầy các cô