Bài 26. Câu trần thuật đơn

Nhiệt liệt chào Mừng
Thầy cô giáo và các em học sinh
về dự giờ Ngữ văn lớp 6A2
THCS Ninh Dương
Ki?m tra b�i cu:

- Vào đâu tre cũng sống, ở đâu tre cũng xanh tốt.

- Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.
- Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn.

? Chỉ ra thành phần chính và thành phần phụ trong những câu sau:

CN
VN
CN
VN
TN
CN
VN
TN
CN
VN
TiÕt 111: Câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1. Ví dụ:

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một câu rõ dài. Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng .
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tô Hoài )
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
1, 2, 6, 9=> Kể, tả, nêu ý kiến
4 => Hỏi
3, 5 , 8=>
7 => Ra lệnh
- Câu trần thuật: :
- Câu nghi vấn :
- Câu cảm thán:
Câu cầu khiến:
TIẾT 111: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Kể
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Ra lệnh
Bộc lộ cảm xúc
Kể
I/Câu trần thuật đơn là gì?
1/ Ví dụ.
2/ Phân tích
Các câu 1,2,6,9 dùng để kể, tả, nêu ý kiến
 Câu trần thuật.
- Các câu 3,5,8 dùng để bộc lộ cảm xúc
 câu cảm thán.
Câu 4 dùng để hỏi
 câu nghi vấn.
Câu 7 dùng để ra lệnh
 câu cầu khiến.
TIẾT 111: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1. Ví dụ:
2. Phân tích
- C©u trÇn thuËt: 1, 2, 6, 9
- C©u nghi vÊn : 4
- C©u c¶m th¸n: 3, 5, 8
- C©u cÇu khiÕn: 7
- Tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài .
- ., tôi mắng .
- Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được .
- Tôi về, không một chút bận tâm .
CN
VN
VN
CN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
3. Nhận xét:
* C©u 1, 2 , 9 do mét côm C -V t¹o thµnh.
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi tạo thành.
* Ghi nhớ. SGK/101
? Kể , tả, nêu ý kiến .
-> Câu trần thuật đơn
-> Câu trần thuật ghép.
(1)
(2)
(6)
(9)
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
Ví dụ:
2. Phõn tớch
- Tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài .
- Tôi mắng .
- Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được .
- Tôi về, không một chút bận tâm .
CN
VN
VN
CN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
3. Nh?n xột
* Câu 1, 2, 9 do một cụm C - V tạo thành. ? Câu trần thuật đơn
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi tạo thành.
? Câu trần thuật ghép
*Ghi nhớ sgk/101.
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C -V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
Ví dụ:
2. Phõn tớch
- Tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài .
VN
CN
3. Nhận xét
* C©u 1, 2, 9 do mét côm C - V t¹o thµnh.  C©u trÇn thuËt ®¬n
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi tạo thành.
? Câu trần thuật ghép
* Ghi nhớ.
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C -V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
* Lưu ý:
- Quyển sách này bìa rất đẹp.
CN
VN
CN
vN
(1)
(2)
- Mùa đông qua, mùa xuân tới.
CN
vN
CN
vN
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
Trong ví dụ sau, trường hợp nào không phải là câu trần thuật đơn ?
Bài tập trắc nghiệm. Chọn đáp án đúng.
A. Hoa cúc nở vàng vào mùa thu.
B. Chim én về theo mùa gặt.
C. Tôi đi học, còn em bộ đi nhà trẻ.
D. Tiếng sáo diều tre cao vút mãi.
đúng
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. (2) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. (3)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (4 )
(Nguyễn Tuân )
Bài tập 1
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy dùng làm gì ?
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. (2) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. (3)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (4 )
(Nguyễn Tuân )
Bài tập 1
- Câu 1 là câu trần thuật đơn dùng để tả và giới thiệu.
- Câu 2 là câu trần thuật đơn dùng để nêu ý kiến, nhận xét.
- Câu 3, 4: là câu trần thuật ghép.
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.

Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và tác dụng gì ?
Bài tập 2
a. Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ tên là Lạc Long Quân.

( Con Rồng cháu tiên )
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( ếch ngồi đáy giếng )
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
( Con hổ có nghĩa )
? Đều là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.
CN
VN
TN
PC
PC
CN
VN
CN
VN
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Bài tập 3
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2.
a.(1) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng, có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.(2) Hai ông bà ao ước có một đứa con.(3) Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. (4) Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô.

? Ba câu đầu giới thiệu nhân vật phụ và kể sự việc dẫn đến việc thụ thai kì lạ của bà lão. Câu cuối giới thiệu nhân vật chính thông qua việc kể. Như vậy, khác với cách giới thiệu nhân vật chính ngay từ đầu của các đoạn văn ở bài tập 2.
a. Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
( Con Rồng cháu Tiên)
( Thánh Gióng )
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Bài tập 3
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2.
c. Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng .

( Em bé thông minh )
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

( Con hổ có nghĩa )
? Kể việc và không giới thiệu nhân vật chính riêng biệt.
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Bài tập 4
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì ?
Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường )
b. Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên , vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
( Con hổ có nghĩa )
? Ngoài giới thiệu nhân vật còn miêu tả hành động của nhân vật.
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Bài tập 5
Chính tả ( nhớ - viết ): " Lượm" ( từ "Ngày Huế đổ máu" đến "Nhảy trên đường vàng.")
Yêu cầu:
- Viết đúng chính tả.
- Chú ý viết đúng các từ mở đầu bằng phụ âm tr, ch, s, l , như:
chú, cháu, loắt choắt, chân , ca lô, lệch, sáo.

Bài tập bổ trợ
Viết một đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu) miêu tả cảnh mùa xuân trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
Mùa xuân đã đến. Khắp không gian tràn ngập mùi hương của các loài hoa. Từng đàn chim én bay lượn trên bầu trời xanh. Chúng cất tiếng hót véo von như đón chào mùa xuân. Cây bàng đang nhú những chồi non xanh biếc. Mấy chú chim sâu nhảy nhót trên luống rau cải đang trổ bông vàng hoe. Xuân đến khiến mọi vật đều hân hoan chào đón.
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
Hướng dẫn về nhà
Học bài.
Hoàn thành bài tập còn lại.
- Tìm một số câu trần thuật đơn có tác dụng giới thiệu, kể, miêu tả trong bài " Cây tre Việt Nam".