Bài 26. Câu trần thuật đơn

Nhiệt liệt chào Mừng
Thầy cô giáo và các em học sinh
về dự giờ Ngữ văn lớp 6A2
THCS Ninh Dương
Người thực hiện: Dương Thị Thu
Ki?m tra b�i cu:
- Vào đâu tre cũng sống, ở đâu tre cũng xanh tốt.

- Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.
- Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn.

Phõn bi?t th�nh ph?n chớnh v� th�nh ph?n ph? c?a cõu?Cho vớ d??
? Chỉ ra thành phần chính và thành phần phụ trong những câu sau:
CN
VN
CN
VN
TN
CN
VN
TN
CN
VN
Thứ 7 ngày 17 tháng 3 năm 2012
NGỮ VĂN 6

TIẾT 111. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
..................
Tiết 111: Câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1. Ví dụ:

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một câu rõ dài. Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng .
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tô Hoài )
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
TIẾT 111: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Kể
Kể, tả
Bộc lộ cảm xúc
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Ra lệnh
Bộc lộ cảm xúc
Kể
I/Câu trần thuật đơn là gì?
1/ Ví dụ.
2/ Phân tích
- Dùng để kể, tả, nêu ý kiến: Câu 1,2,6,9
 Câu trần thuật.
- Dùng để bộc lộ cảm xúc: Câu 3,5,8 :
 Câu cảm thán.
Dùng để hỏi: Câu 4 :
 Câu nghi vấn.
Dùng để ra lệnh: Câu 7
 Câu cầu khiến.
TIẾT 111: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một câu rõ dài.(1) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng.(2) Hức!(3) Thông ngách sang nhà ta?(4) Dễ nghe nhỉ!(5)Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.(6) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.(7) Đào tổ nông thì cho chết!(8)
Tôi về, không một chút bận tâm.(9)
( Tô Hoài
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1. Ví dụ:
2. Phân tích
- Tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài .
- ., tôi mắng .
- Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
- Tôi về, không một chút bận tâm .
CN
VN
VN
CN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
* Câu 1, 2 , 9 do một cụm C -V tạo thành.
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi tạo thành.
? Kể, tả, nêu ý kiến .
-> Câu trần thuật đơn
-> Câu trần thuật ghép.
(1)
(2)
(6)
(9)
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
Ví dụ:
2. Phõn tớch
- Tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài .
- Tôi mắng .
Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta
nào chịu được .
- Tôi về, không một chút bận tâm .
CN
VN
VN
CN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
* Câu 1, 2, 9 do một cụm C - V tạo thành. ? Câu trần thuật đơn
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi tạo thành.
? Câu trần thuật ghép
3. Nhận xét.
- Cấu tạo: do một cụm C- V tạo thành.
- Tác dụng: Dùng để kể, tả, giới thiệu, về một sự vật, sự việc hay để nêu một ý kiến.
=> Câu trần thuật đơn
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
Ví dụ:
2. Phõn tớch
- Tôi đã hếch răng lên/ xì một hơi rõ dài .
VN
CN
* Câu 1, 2, 9 do một cụm C - V tạo thành. ? Câu trần thuật đơn
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi tạo thành.
? Câu trần thuật ghép
3. Nhận xét
- C?u t?o: do một cụm C -V tạo thành.
T/d: Dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.
* Lưu ý:
- Quyển sách này bìa rất đẹp.
CN
VN
CN
vN
(1)
(2)
- Mùa đông qua, mùa xuân tới.
CN
vN
CN
vN
* Ghi nhớ sgk/101
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau:
“Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con. Năm mươi xuống biển, năm mươi lên non.”
Trong các câu sau, câu nào không phải là câu trần thuật đơn ? Vì sao ?
1. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình.
2. Trăng đẹp quá !
3. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
BÀI TẬP NHANH
Tiết 111: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
“Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con.



2. Trăng đẹp quá !
3. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.
Câu trần thuật đơn
Do một cụm c-v tạo thành.
Dùng để giới thiệu,tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.

Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. (2) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. (3)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (4 )
(Nguyễn Tuân )
Bài tập 1
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy dùng làm gì ?
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. (2) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. (3)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (4 )
(Nguyễn Tuân)
Bài tập 1
- Câu 1 là câu trần thuật đơn dùng để tả và giới thiệu.
- Câu 2 là câu trần thuật đơn dùng để nêu ý kiến, nhận xét.
- Câu 3, 4: là câu trần thuật ghép.
TiÕt 111. Câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.

Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và tác dụng gì ?
Bài tập 2
a. Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ tên là Lạc Long Quân.
( Con Rồng cháu tiên )
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng )
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
( Con hổ có nghĩa )
 Đều là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.
CN
VN
TN
PC
PC
CN
VN
CN
VN
Bài tập 3:
Cỏch gi?i thi?u nhõn v?t chớnh trong nh?ng truy?n sau
cú gỡ khỏc v?i cỏch gi?i thi?u nờu trong b�i t?p 2.
Nhóm 1
Câu a
Nhóm 2
Câu b
Nhóm 3
Câu c
hoạt động nhóm
Thời gian: 3 phút

TIẾT 111: Câu trần thuật đơn
Bài 3(102)
a ) Tục truyền , đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô .
( Thánh Gióng )
b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương , người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn .
( Sơn Tinh , Thủy Tinh )
c ) Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con người nọ đang làm ruộng.
( Em bé thông minh )
Trả lời:
*Giống nhau: Cả hai bài tập đều giới thiệu nhân vật.
Bài tập 2
Bài tập 3
Giới thiệu ngay nhân vật chính : Lạc Long Quân, Con ếch , Bà đỡ Trần...
Giới thiệu nhân vật phụ trước.
Từ những việc làm, quan hệ của nhân vật phụ rồi mới giới thiệu nhân vật chính.
*Khác nhau:
Ti�t 111. C�u tr?n thu?t don
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Bài tập 5
Chính tả ( nhớ - viết ): " Lượm" ( từ "Ngày Huế đổ máu" đến "Nhảy trên đường vàng.")
Yêu cầu:
- Viết đúng chính tả.
- Chú ý viết đúng các từ mở đầu bằng phụ âm tr, ch, s, l , như:
chú, cháu, loắt choắt, chân , ca lô, lệch, sáo.

Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé loắt choắt Ca lô đội lệch
Cái xắc xinh xinh Mồm huýt sáo vang
Cái chân thoăn thoắt Như con chim chích
Cái đầu nghênh nghênh Nhảy trên đường vàng ...
Bài tập 5: Chính tả nhớ viết :
Chép lại ba khổ thơ đầu của bài thơ " Lượm "(Tố Hữu )
Bài tập bổ trợ
Viết một đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu) miêu tả cảnh trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
“Mùa xuân đã đến. Khắp không gian tràn ngập mùi hương của các loài hoa. Từng đàn chim én bay lượn trên bầu trời xanh. Chúng cất tiếng hót véo von như đón chào mùa xuân. Cây bàng đang nhú những chồi non xanh biếc. Mấy chú chim sâu nhảy nhót trên luống rau cải đang trổ bông vàng hoe. Xuân đến khiến mọi vật đều hân hoan chào đón.”
Đoạn văn:
“Mặt trời đã lên cao. Những tia nắng cũng rực rỡ hơn.Trên trời, từng đám mây nhè nhẹ trôi bồng bềnh, mềm mại như bông. Đường phố ngày càng tấp nập. Xe cộ đi lại như mắc cửi. Tiếng nói, tiếng cười vang lên rộn rã. Một ngày mới bắt đầu.”
( Đoạn văn miêu tả buổi sáng , Hoàng Liên 6T2)
Tiết 111. Câu trần thuật đơn
Hướng dẫn về nhà
Học bài.
Hoàn thành bài tập còn lại.
Tìm một số câu trần thuật đơn có tác dụng giới thiệu, kể, miêu tả trong bài “ Cây tre Việt Nam”.
Chuẩn bị bài: Tập làm thơ năm chữ