Bài 26. Câu trần thuật đơn

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ HỘI GIẢNG CẤP HUYỆN
Năm học 2011-2012
PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN C?M GI�NG
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ S? T�N TRU?NG

MÔN: NGỮ VĂN 6
LỚP 6D TRƯỜNG THCS TÂN TRƯỜNG
- Thế nào là thành phần chính của câu?
Trả lời:
Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
Thành phần chính gồm có chủ ngữ và vị ngữ.
Trường THCS Tân Trường của chúng em rất đẹp.
Kiểm tra bài cũ
C V
- Xác định thành phần chính của câu sau:
Câu xét ở
Phương diện
Câu theo mục
đích nói gồm
Câu cầu khiến
( Yêu cầu, đề nghị, mong muốn)
Câu cảm thán
(Bộc lộ cảm xúc)
Câu nghi vấn
(Hỏi)
Câu trần thuật
(Kể, tả, giới thiệu, nêu ý kiến nhận xét)
Câu trần
thuật đơn
Câu theo cấu
tạo ngữ pháp
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I- Câu trần thuật đơn là gì?
1- Tìm hiểu ví dụ( sgk).
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tụ Ho�i )
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
2- Nhận xét :
- Đoạn trích có 9 câu.
Kể, tả
Bộc lộ cảm xúc
Tả, kÓ
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
- Câu trần thuật(câu kể) : Câu 1,2,6,9 - Câu nghi vấn (câu hỏi) :4
- Câu cảm thán : câu 3,5,8 - Câu cầu khiến :câu 7
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu nghi vấn
Câu cảm thán
Câu cảm thán
Câu cảm thán
Câu cầu khiến
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch rang lờn, xì

một hơi rõ dài.

(2) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng.

(6) Chỳ m�y hụi nhu cỳ mốo th? n�y, ta n�o

ch?u du?c.

(9) Tụi v?, khụng m?t chỳt b?n tõm.
CN VN
CN VN
CN VN
VN
CN
CN VN
+ Câu do 2 hoặc nhiều cụm C- V sóng đôi (C-V,C-V) tạo thành :
+ Câu do 1 cụm C-V tạo thành:
Câu 1; 2; 9
Câu 6
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
9. T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m.
//
//
//
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
Câu trần thuật đơn
1. Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài.
2. Råi, víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i m¾ng:
C
V
C
V
C
V
Câu 1, 2, 9
Xét về cấu tạo:
Là câu đơn (chỉ có một cụm C-V )
Xét về mục đích nói: (dùng để giới thiệu,kể, tả, nêu ý kiến)
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
* Ghi nhớ (SGK/101):
Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:
Ví dụ:
-Mai, Hoa, Thảo đều là học sinh chăm ngoan.
C1 C2 C3 V
-Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người
C V1 V2 V3

Câu trần thuật đơn là câu do một cụm C- V
tạo thành, dùng để giới thiệu, tả, hoặc kể về một
sự việc sự vật hay để nêu một ý kiến.
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
+ Ngoài thành phần chính làm nòng cốt, trong câu còn có thành phần phụ.
LƯU Ý:
VD: Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một

tiếng rõ dài.
+ Câu có trần thuật đơn thể có một chủ ngữ và nhiều vị ngữ hoặc ngược lại.
+ Trong câu, có thể chủ ngữ hoặc vị ngữ được cấu tạo bằng một cụm C-V nhỏ.
VD: - Mèo chạy làm đổ lọ hoa.


- Cái bàn này chân bị gẫy

Là câu trần thuật đơn.
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
C
V1
V2
TN
V
C
C
C
V
V
C
V
Dùng câu trần thuật đơn để đặt câu theo những bức tranh sau ?
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
1. Bài tập 1 (SGK 101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
(1)Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(4) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
II. Luyện tập:
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Các câu trần thuật đơn:
(1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa.


Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
 Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô
Tiết 113: câu trần thuật đơn
-> Nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1:
I. Câu trần thuật đơn là gì?
2. Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng, cháu Tiên)

b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)

c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh)


II. Luyện tập:
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính : Lạc Long Quân
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính : Bà đỡ Trần
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
3. Bài tập 3 : (SGK/102)
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện ở bài tập 3 ( phần a, b) có gì khác với cách giới thiệu nhân vật trong bài tập 2 (ph?n b,c - T102).

II. Luyện tập:
thảo luận nhóm ( 3 phỳt )
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Giới thiệu ngay nhân vật
chính
Giới thiệu nhân vật phụ
trước rồi từ những việc làm
của nhân vật phụ mới giới
thiệu nhân vật chính
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính ở 2 bài tập
b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
M?t hụm cú hai ch�ng trai d?n c?u hụn.
( Son Tinh, Th?y Tinh )
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
4. Bài tập 4 (SGK/105)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gỡ ?
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi răng, máu me, nh?t dãi trào ra.
( Vũ Trinh )
=> Cõu m? d?u ngo�i gi?i thi?u nhõn v?t cũn miêu tả hoạt động của các nhân vật.
II. Luyện tập.
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu 1: C©u trÇn thuËt ®¬n lµ :
A. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó béc lé c¶m xóc.
B. Lµ lo¹i c©u do mét cum C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó cÇu khiÕn.
C. Lµ lo¹i c©u do mét côm C - V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÕc, sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn .
D. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó hái
Bài tập Trắc nghiệm
Cõu 2: Câu "Trường của em mang tên người anh hùng Võ Thị Sáu" thuộc kiểu câu nào ?
A. Câu trần thuật đơn.
B. Câu nghi vấn.
C. Câu cầu khiến.
D. Câu cảm thán.
Câu 4: Đáp án nào đúng và đầy đủ nhất về câu trần thuật đơn ?
A. Là câu có một cụm chủ vị làm nòng cốt của câu
B. Là câu có hai cụm chủ vị trở lên
C. Là câu dùng để giới thiệu, tả, kể về một sự việc, sự vật hay nêu một ý kiến.
D. Là câu do một cụm chủ vị tạo thành, dùng để giới thiệu, tả, kể về một sự việc, sự vật hay nêu một ý kiến
Câu 3: Trong những ví dụ sau, trường hợp nào không phải là câu trần thuật đơn? Vì sao?
a.Hoa cúc nở vàng vào mùa thu.
b.Chim én về theo mùa gặt.
c.Tôi đi học, bé Hoa đi nhà trẻ.
d. Những dòng sông đỏ nặng phù sa.
v
c
c
v
Bài tập Trắc nghiệm
C
â
u
ầ
r
t
Đây là một dãy chữ bí mật gồm 15 chữ cái ?
n
t
h
u
ậ
t
đ
ơ
n
Câu trần
thuật đơn
Cấu tao: 1 cụm: C - V
Tác dụng (mục đích nói)
Giới thiệu
Kể
Tả
Nêu ý kiến
Nhận xét
Tiết 113: câu trần thuật đơn
Hướng dẫn học sinh học bài:
Hoàn thiện bài tập còn lại.
Viờ?t mụ?t doa?n van miờu ta? khung ca?nh Cụ Tụ sau con ba~o trong do? co? su? du?ng cõu trõ`n thuõ?t don.
Chuẩn bị bài : Câu trần thuật đơn có từ Là
Soạn : Lòng yêu nước


về dự tiết học ngày hôm nay
Chân thành cảm ơn quý thầy cô, các em học sinh
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
* Ghi nhớ (SGK/101):
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc sự vật hay để nêu một ý kiến.
Lưu ý: Câu trần thuật đơn phải đảm bảo 2 yếu tố:
- Mục đích nói( tác dụng): dùng để kể, tả, giới thiệu hay nêu ý kiến nhận xét.
- Cấu tạo ngữ pháp: có một cụm C-V làm nòng cốt câu.
+ Ngoài thành phần chính làm nòng cốt, trong câu còn có thành phần phụ.
+ Câu có thể có một chủ ngữ và nhiều vị ngữ hoặc ngược lại.
II. Luyện tập.
Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
5. Bài tập 5, trang103: Chính tả (Nhớ viết)
“Lượm” (Từ “Ngày Huế đổ máu” đến “Nhảy trên đường vàng. . .”)
LƯỢM
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh.
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng ...
Tiết 113: câu trần thuật đơn
II. Luyện tập.