Bài 26. Câu trần thuật đơn

PHÒNG GD &DT HUYỆN DAKGLEI
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ S? TH? TR?N
H? Thế nào là thành phần chính, thành phần phụ của câu?

Trả lời:
- Thành phần chính của câu là thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
- Thành phần phụ là thành phần không bắt buộc có mặt.
Ngày mai, lớp 6A đi lao động.
Kiểm tra bài cũ
TN CN VN
H? Xác định thành phần chính, thành phần phụ của câu sau:
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I- Câu trần thuật đơn là gì?
1- Tìm hiểu ví dụ (SGK/tr101)
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tụ Ho�i )
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
- Đoạn trích có 9 câu.
Kể, tả
Bộc lộ cảm xúc
Tả, kÓ
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
- Câu trần thuật(câu kể, tả…) : Câu 1,2,6,9 - Câu nghi vấn (câu hỏi) :4
- Câu cảm thán : câu 3,5,8 - Câu cầu khiến :câu 7
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu nghi vấn
Câu cảm thán
Câu cảm thán
Câu cảm thán
Câu cầu khiến
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Tìm hiểu vÝ dô: ( SGK/101)
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch rang lờn, xì

một hơi rõ dài.

(2) Rồi, với bộ di?u khinh khỉnh, tôi mắng.

(6) Chỳ m�y hụi nhu cỳ mốo th? n�y, ta n�o

ch?u du?c.

(9) Tụi v?, khụng m?t chỳt b?n tõm.
CN VN
CN VN
CN VN
VN
CN
CN VN
+ Câu do 2 hoặc nhiều cụm C- V sóng đôi (C-V,C-V) tạo thành :
+ Câu do 1 cụm C-V tạo thành:
Câu 1; 2; 9
Câu 6
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
9. T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m.
//
//
//
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Tỡm hi?u ví dụ (SGK/101)
Câu trần thuật đơn
1. Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài.
2. Råi, víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i m¾ng:
C
V
C
V
C
V
Câu 1, 2, 9
Xét về cấu tạo:
Là câu đơn (chỉ có một cụm C-V )
Xét về mục đích nói: (dùng để giới thiệu,kể, tả, nêu ý kiến)
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Tìm hiểu vÝ dô( SGK/101)
2. B�i h?c:
Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:
Ví dụ:
-Mai, Hoa, Thảo đều là học sinh chăm ngoan.
C1 C2 C3 V
-Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người
C V1 V2 V3

Về ý nghĩa câu trần thuật đơn thường được dùng để
giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật, sự việc hay để
nêu một ý kiến.
Về cấu tạo, câu trần thuật đơn do 1cụm C- V tạo thành.
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Câu trần thuật đơn là gì?
+ Ngoài thành phần chính làm nòng cốt, trong câu còn có thành phần phụ.
LƯU Ý:
VD: Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một

hơi rõ dài.
+ Câu trần thuật đơn thể có một chủ ngữ và nhiều vị ngữ hoặc ngược lại.
+ Trong câu, có thể chủ ngữ hoặc vị ngữ được cấu tạo bằng một cụm C-V nhỏ.
VD: - Mèo chạy làm đổ lọ hoa.


- Cái bàn này chân bị gẫy

Là câu trần thuật đơn.
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
C
V1
V2
TN
V
C
C
C
V
V
C
V
Dùng câu trần thuật đơn để đặt câu theo những bức tranh sau ?
1. Bài tập 1 (SGK 101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
(1)Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(4) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
II. Luyện tập:
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Các câu trần thuật đơn:
(1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa.


Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.

 Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô
Ti?ng Vi?t: câu trần thuật đơn
-> Nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1:
I. Câu trần thuật đơn là gì?
2. Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng, cháu Tiên)

b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)

c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh)


II. Luyện tập:
=> Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính : Lạc Long Quân
=>Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch
=> Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính : Bà đỡ Trần
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
3. Bài tập 3 : (SGK/102)
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện ở bài tập 3 ( phần a, b) có gì khác với cách giới thiệu nhân vật trong bài tập 2 (ph?n b,c - T102).

II. Luyện tập:
thảo luận ( 3 phỳt )
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Giới thiệu ngay nhân vật
chính
Giới thiệu nhân vật phụ
trước rồi từ những việc làm
của nhân vật phụ mới giới
thiệu nhân vật chính
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính ở 2 bài tập
b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
M?t hụm cú hai ch�ng trai d?n c?u hụn.
( Son Tinh, Th?y Tinh )
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
4. Bài tập 4 (SGK/105)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gỡ ?
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy m?t con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi răng, máu me, nh?t dãi trào ra.
( Vũ Trinh )
=> Cõu m? d?u ngo�i gi?i thi?u nhõn v?t cũn miêu tả hoạt động của các nhân vật.

II. Luyện tập.
Tiếng Việt: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu 1: C©u trÇn thuËt ®¬n lµ :
A. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó béc lé c¶m xóc.
B. Lµ lo¹i c©u do mét cum C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó cÇu khiÕn.
C. Lµ lo¹i c©u thường được dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù vật, sù việc hay ®Ó nªu mét ý kiÕn; do một cụm C-V tạo thành .
D. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó hái
Bài tập C?NG C?
Câu 2: C©u “ Lớp em mang tªn ng­êi anh hïng Trần Quốc Toản” thuéc kiÓu c©u nµo?
A. C©u trÇn thuËt ®¬n.
B. C©u nghi vÊn.
C. C©u cÇu khiÕn.
D. C©u c¶m th¸n.
Câu 3: Trong những ví dụ sau, trường hợp nào không phải là câu trần thuật đơn? Vì sao?
a.Hoa cúc nở vàng vào mùa thu.
b.Chim én về theo mùa gặt.
c.Tôi đi học, bé Hoa đi nhà trẻ.
d. Những dòng sông đỏ nặng phù sa.
v
c
c
v
Câu trần thuật đơn:
-V? ý nghia: thu?ng du?c dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật, s? vi?c hay để nêu một ý kiến.
-V? c?u t?o: do một cụm C-V tạo thành.
Lưu ý: Câu trần thuật đơn phải đảm bảo 2 yếu tố:
- Ý nghĩa(Tác dụng): dùng để giới thiệu, tả, hoặc kể hay để nêu một ý kiến.
- Cấu tạo: do một cụm C-V tạo thành.
+ Ngoài thành phần chính làm nòng cốt, trong câu còn có thành phần phụ.
+ Câu có thể có một chủ ngữ và nhiều vị ngữ hoặc ngược lại.
CỦNG CỐ KIẾN THỨC
Hướng dẫn tự học:
Nh? khỏi ni?m; nh?n di?n v� tỏc d?ng c?a cõu tr?n thu?t don
Hoàn thiện bài tập còn lại (Cõu a- BT2; cõu c-BT3)
Viờ?t mụ?t doa?n van(5 -> 7 cõu) miờu ta? khung ca?nh Cụ Tụ sau con ba~o trong do? co? su? du?ng ớt nh?t m?t cõu trõ`n thuõ?t don.
So?n b�i: Câu tr?n thu?t don có từ "Là"-cõu 1,2,3-m?c I/trang 114
D?c tru?c b�i d?c thờm: Lòng yêu nước