Bài 26. Câu trần thuật đơn

CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ LỚP 6/7

Giáo viên thực hiện : Trần Trọng Thùy

TRƯỜNG THCS NGUYỄN HUỆ

KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Em hãy trình bày đặc điểm của thể thơ năm chữ .
2. Chỉ ra vần liền,vần lưng trong đoạn thơ sau :
“Y- an – na yêu kiều
Tên một người thánh nữ
Đến từ nơi viễn xứ
Dựng tháp bà linh thiêng .

Lầu Bảo Đại tương truyền
Một vì vua bỏ nước
Dân một lòng sau trước
Dựng đất nước lại rồi”.
(Trích “ Thành phố tôi yêu” - Trần Thị Khánh Trang )

Tiết 110 Phần tiếng việt :
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Bài học :
Ví dụ 1:sgk/101. Các câu dưới đây được dùng để làm gì .
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài . (1) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng : (2)
Hức !(3)Thông ngách sang nhà ta ? (4) Dễ nghe nhỉ ! (5) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được . (6) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. (7) Đào tổ nông thì cho chết ! ( 8 )
Tôi về, không một chút bận tâm .(9)

*Câu trần thuật đơn là gì :
*Ví dụ 1: sgk/101
Câu 1,2,6,9 : Câu trần thuật (kể)
Câu 4 : Câu cầu khiến ( câu hỏi )
Câu 3,5,8 : Câu cảm ( cảm thán )
Câu 7 : Câu cầu khiến ( mệnh lệnh )
Tiết 110 : Phần tiếng việt :
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Bài học :
*Câu trần thuật
đơn là gì :
*VD 1: sgk/101
* Ví dụ 1 : Xác định chủ ngữ và vị ngữ trong các
câu trần thuật vừa tìm được :
1.Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì
một hơi rõ dài .
2.Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng .

6.Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu

được .
9. Tôi về, không một chút bận tâm .

Ví dụ 2 : Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều .
*VD 2 :
Câu giới thiệu
C
V
C
C
V
V
C
V
C
V
Câu trần thuật đơn
Câu trần thuật đơn
Câu trần thuật ghép
Câu trần thuật đơn
C
V
Qua phân tích, em
hãy cho biết câu
trần thuật đơn có
cấu tạo như thế
nào ?
Câu trần thuật đơn
là loại câu do một
cụm C - V tạo thành. .
Kể
Tả
Nêu ý kiến
Câu 1 : kể
Câu 2 : tả
Câu 9 : nêu ý
kiến
Ghi nhớ sgk/101
Câu giới thiệu
Câu trần thuật đơn
Câu trần thuật
đơn


Lưu ý : Căn cứ để xác định câu trần thuật là câu có một cụm C – V tạo thành . Song cần lưu ý là một cụm C – V làm nồng cốt . Những câu có từ hai cụm C – V trở lên nếu mà có một cụm C – V làm nồng cốt câu thì vẫn được coi là câu trần thuật đơn .
Ví dụ a Mèo chạy làm đổ lọ hoa .
C
V
v
c
Ví dụ b Cây này lá vàng
V
C
v
c

Lưu ý : Câu trần thuật đơn có thể có một hay
nhiều chủ ngữ hoặc vị ngữ
Ví dụ 1: Đoan, Phương, Trà đều là học sinh chăm ngoan.
Ví dụ 2: Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người .
V
C1
V3
V1
V2
C2
C3
C
Tiết 110 : Phần tiếng việt :
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I. Bài học :
* Câu trần thuật
đơn là gì :
Ghi nhớ sgk/101
*Bài tập nhanh : Các câu trần thuật đơn
sau có tác dụng gì .
1. Hoa cúc nở vào mùa thu .
2. Kiều phương là cô bé rất thông minh .

3. Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm
nghề đánh cá tên là Lê Thận .
4. Mẹ tôi vừa mới đi chợ về .
Miêu tả
Đánh giá
Giới thiệu
Kể
Tiết 110 : Phần tiếng việt :
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I.Bài học :
II. Luyện tập:
A.Ở lớp :
Bài tập 1:
sgk/101

*Bài tập 1: sgk/101 : Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích
dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm
gì .
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng

sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang
lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão,
bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy . Cây trên núi

đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết
cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa . Và nếu cá có vắng tăm
biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá
giã đôi .

Câu trần thuật đơn Giới thiệu và tả
Câu trần thuật đơn nêu ý kiến nhận xét
Tiết 110 : Phần tiếng việt :
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I.Bài học :
II. Luyện tập:
A.Ở lớp :
Bài tập 1: sgk/101


Câu 1,2 : đều câu trần
thuật đơn
Câu1 :dùng để giới
thiệu và tả .
Câu 2 :dùng để nêu
ý kiến nhận xét .
Bài tập 2 : Dưới đây là một số câu mở đầu
các truyện em đã học . Chúng thuộc loại
câu nào và có tác dụng gì .
a.Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như
bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần
thuộc nòi rồng, con trai Thần Long Nữ, tên
là Lạc Long Quân .
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một
giếng nọ .
c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều .
Câu a,b,c đều là câu trần thuật đơn dùng
để giới thiệu nhân vật chính .
Tiết 110 : Phần tiếng việt :
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I.Bài học :
II. Luyện tập :
A.Ở lớp :
Bài tập 1/101
Bài tập 2/102 Câu a,b,c đều
là câu trần thuật đơn dùng
để giới thiệu nhân vật chính.

Bài tập 3/102 : Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện
sau có gì khác với cách giới thiệu nêu ở trong bài tập 2 .
a ) Tục truyền , đời Hùng Vương thứ sáu , ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức . Hai ông bà ao ước có một đứa con . Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to , liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu . Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô .
( Thánh Gióng )
b ) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương , người đẹp như hoa , tính nết hiền dịu . Vua cha yêu thương nàng hết mực , muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng .
Một hôm , có hai chàng trai đến cầu hôn .
( Sơn Tinh , Thủy Tinh )
c ) Ngày xưa , có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài gi?i . Viên quan ấy đã đi nhiều nụi , đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người . Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc .
Một hôm , viên quan đi qua cánh đồng làng kia , chợt thấy bên vệ đường có hai cha con người nọ đang làm ruộng .
( Em bé thông minh )
Giống nhau : Cả hai bài tập
đều giới thiệu nhân vật.
Khác nhau : Bài tập 2 : Giới
thiệu ngay nhân vật chính: Con ếch,
Bà đỡ trần , Lạc Long Quân . Còn
bài tập 3 giới thiệu nhân vật
phụ trước rồi mới giới thiệu
nhân vật chính.
Tiết 110 : Phần tiếng việt :
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I.Bài học :
II. Luyện tập :
A.Ở lớp :
Bài tập 1/101
Bài tập 2/102

Bài tập 3/102, 103
Giống nhau : đều giới thiệu nhân vật .
Khác nhau : bài tập 2 giới thiệu ngay nhân vật
chính . Bài tập 3 giới thiệu nhân vật phụ rồi đến
nhân vật chính .

Bài tập 3/102, 103
Bài tập 4/103

Bài tập 4/103 : Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì .
Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày . ( đẽo cày giữa đường )
b. Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra . ( Vũ Trinh )
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân
vật thì câu a,b còn có tác dụng
miêu tả các hoạt động và việc
làm của nhân vật .
Tiết 110 : Phần tiếng việt :
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I.Bài học :
II. Luyện tập :
A.Ở lớp :
*Bài tập trắc nghiệm : Dòng nào sau đây
không phải là câu trần thuật đơn .
A.Cả đàn bò rống lên sung sướng .
B. Cỏ non mọc tua tủa.
C. Nhẫn vẫn đi sau chúng nhưng anh
không cười như hồi sáng nữa .
D. Gió rét như cắt da cắt thịt .
C. Nhẫn vẫn đi sau chúng nhưng anh
không cười như hồi sáng nữa .
Bài tập thêm :
Điền chữ đúng (Đ) hoặc sai (S) vào các câu trần thuật sau:
Câu 1: Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C-V tạo
thành, dùng để giới thiệu tả hoặc kể hay nêu ý kiến .
Câu 2: Dế Mèn trêu chị Cốc là dại ->là câu nêu ý kiến đánh giá
Câu 3: Lượm là chú bé dũng cảm -> là câu miêu tả
Câu 4: Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn .
->Là câu tả
Câu 5 : Mẹ tôi là một giáo viên . -> là câu giới thiệu .
Câu 6 : Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời .
-> là câu tả và giới thiệu
Đ
Đ
S
Đ
Đ
Đ
Bài tập ứng dụng :
Sử dụng câu trần thuật đơn để nói về các bức tranh sau :
Chợ Năm Căn
Lượm
MỈt tr�i m�c � C� T�
Chợ năm căn là nơi trao đổi
hàng hóa rất phong phú .
Lượm là chú bé dũng cảm .
Mặt trời đỏ như hòn lửa .
Hoa Phượng nở vào mùa hè .
Hoa phượng
Hướng dẫn học ở nhà
Học phần ghi nhớ nô�i dung khái niệm câu trần thuật đơn /101/sgk.
Viết đoạn văn ngắn khoảng 3-5 câu có sử dụng câu trần thuật đơn ( kể, tả, giới thiệu ) chủ đề tự chọn .
Soạn bài : Lòng yêu nước - Đọc văn bản
Tác giả, tác phẩm
- Tìm hiểu ngọn nguồn của lòng yêu nước .
- Lòng yêu nước được thử thách và thể hiện trong cuộc chiến tranh chống ngoại xâm bảo vệ tổ quốc .
-> Trả lời các câu hỏi 1,2,3/108/sgk.