Bài 26. Câu trần thuật đơn

THCS Nguyễn Viết Xuân
Tổ Ngữ Văn
Nguyễn Thị Thu Thủy
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY, CÔ ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thành phần chính của câu là gì?
Là những thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
Là những thành phần được thêm vào để câu thêm rõ nghĩa.
Là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
Là những thành phần có thể có hoặc không cần thiết ở trong câu.

Câu 2: Cho câu văn : Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết.
- Câu trên có mấy vị ngữ?
1 vị ngữ C. 3 vị ngữ
2 vị ngữ D. 4 vị ngữ
Câu 3: Vị ngữ của câu trên trả lời cho câu hỏi nào?
Là gì? C. Làm gì?
Làm sao? D. Như thế nào?

C
B
`D
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tìm hiểu ví dụ:
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.(1)Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:(2)
Hức !(3) Thông ngách sang nhà ta ?(4) Dễ nghe nhỉ !(5) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.(6) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.(7) Đào tổ nông thì cho chết !(8)
Tôi về, không một chút bận tâm.(9) (Tô Hoài)
Các câu trong ví dụ được
dùng để làm gì?
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu có tác dụng kể, tả, nêu ý kiến: 1,2,6,9
Câu bộc lộ cảm xúc: 3,5,8
Câu dùng để hỏi: 4
Câu cầu khiến: 7
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Tìm hiểu ví dụ:
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.(1) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:(2)
Hức !(3) Thông ngách sang nhà ta ?(4) Dễ nghe nhỉ !(5) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.(6) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.(7) Đào tổ nông thì cho chết !(8)
Tôi về, không một chút bận tâm.(9) (Tô Hoài)
Hãy phân loại các câu trên
theo mục đích nói ?
Câu trần thuật (câu kể): 1,2,6,9.
Câu nghi vấn (câu hỏi): 4
Câu cảm thán (câu cảm): 3,5,8.
Câu cầu khiến (câu khiến): 7.
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I –Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
* Nhận xét:- Câu trần thuật : câu 1; 2; 6; 9
- Câu cảm thán : câu 5; 3; 8
- Câu cầu khiến : câu 7
Xác định chủ ngữ, vị ngữ:
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.

-Tôi mắng.

- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được.

-Tôi về , không một chút bận tâm.

CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I –Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
*Nhận xét
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.(1)
CN VN
-Tôi mắng. (2)
CN VN
- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được. (6)
CN VN CN VN
-Tôi về , không một chút bận tâm. (9)
CN VN
Câu (1), (2), (9) là câu có một cụm CN, VN tạo thành
Em hãy so sánh
số lượng cụm chủ vị
trong các câu trên?
Em hãy cho biết câu trần
thuật đơn là gì?
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
I - Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Ghi nhớ ( SGK)
II- Luyện tập
Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây.Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì ?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Đáp án bài tập1

1.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
C V
=>Dùng để giới thiệu, miêu tả về Cô Tô.
2.Từ khi ………..bầu trời Cô Tô / cũng trong sáng như vậy.
C V
=> Dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
Câu 3,4 là câu trần thuật ghép.
Bài tập 2
Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học.
Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì ?

a) Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng cháu Tiên)
b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
(Ếch ngồi đáy giếng)
c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Con hổ có nghĩa)
TRẢ LỜI : Cả 3 câu a, b, c đều là câu trần thuật đơn. Có tác dụng giới thiệu nhân vật .


Bài tập 3:

a, Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô. (Thánh Gióng)
b, Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. (Sơn Tinh, Thủy Tinh)
c, Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái ăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng. (Em bé thông minh)
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2 ?
Đáp án bài tập 3:
Cách giới thiệu nhân vật ở 3 ví dụ a, b, c đều là giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính.
Bài tập 4:
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì?
a, Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b, Người kiếm củi tên Mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Vũ Trinh)
Đáp án bài tập 4:
Ngoài việc giới thiệu nhân vật, các câu trong bài tập này còn miêu tả hoạt động của nhân vật.
Hướng dẫn học ở nhà
-Học thuộc ghi nhớ trong SGK
-Hoàn thiện bài tập vào vở bài tập ngữ văn.
-Viết một đoạn văn (4-6 câu) tả cảnh trường em.Trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
-Đọc thêm : “ Lòng yêu nước ’’
-Soạn bài: Câu trần thuật đơn có từ “ là”.
Bài tập trắc nghiệm.
Câu 1: Câu trần thuật đơn là gì?
A. Là câu do hai cụm C-V sóng đôi tạo thành.
B Là loai câu do một cụïm C-V taọ thành.
C. Là câu không có đầy đủ hai bộ phận chính.
D. Là câu chỉ có một bộ phận chính, không phân biệt được đó là chữ ngữ hay vị ngữ.
Câu 2: Nhà văn Thép Mới dùng câu trần thuật đơn sau đây để làm gì?
“Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam, bạn thân của nhân dân Việt Nam”.
A. Dùng để giới thiệu
B. Dùng để tả
C. Dùng để kể
D. Dùng để nêu một ý kiến.
B
D
Xin chân thành cảm ơn các thầy các cô