Bài 26. Câu trần thuật đơn

Kiểm tra bài cũ:
Cho câu văn: Sáng nay, em đi học.
? 1. Hãy chỉ ra thành phần chính, thành phần phụ trong câu văn trên.
2. Chỉ ra chủ ngữ, vị ngữ và cho biết chúng trả lời cho những câu hỏi gì, chúng có cấu tạo như thế nào và có số lượng bao nhiêu.
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng :
- Hức! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được . Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết !
Tôi về, không một chút bận tâm.
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì ?
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì ?
Câu được dùng để kể , tả , nêu ý kiến :
(Câu trần thuật )
Các câu 1 ,2 , 6 ,9.
Câu được dùng để bộc lộ cảm xúc:
Các câu 5, 3 , 8 .
(Câu cảm thán)
Câu được dùng hỏi :
Câu 4
(Câu nghi vấn)
Câu dùng để cầu khiến :
Câu 7
( Câu cầu khiến )
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài . (2)Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng :
- (3)Hức! (4)Thông ngách sang nhà ta ? (5)Dễ nghe nhỉ! (6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được . (7) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. (8)Đào tổ nông thì cho chết !
(9) Tôi về, không một chút bận tâm.
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
(2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
(6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
(9) Tôi về, không một chút bận tâm.
Các câu tr?n thu?t :
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì ?
Câu được dùng để kể , tả , nêu ý kiến :
(Câu trần thuật )
Các câu 1 ,2 , 6 ,9.
Câu được dùng để bộc lộ cảm xúc:
Các câu 5, 3 , 8 .
(Câu cảm thán)
Câu được dùng hỏi :
Câu 4
(Câu nghi vấn)
Câu dùng để cầu khiến :
Câu 7
( Câu cầu khiến )
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài . (2)Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng :
- (3)Hức! (4)Thông ngách sang nhà ta ? (5)Dễ nghe nhỉ! (6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được . (7) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. (8)Đào tổ nông thì cho chết !
(9) Tôi về, không một chút bận tâm.
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
(2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
(6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
(9) Tôi về, không một chút bận tâm.
Các câu tr?n thu?t :
2. Xác định chủ ngữ , vị ngữ của các
câu trần thuật vừa tìm được .
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì ?
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài . (2)Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng :
- (3)Hức! (4)Thông ngách sang nhà ta ? (5)Dễ nghe nhỉ! (6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được . (7) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. (8)Đào tổ nông thì cho chết !
(9) Tôi về, không một chút bận tâm.
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
Các câu tr?n thu?t :
2. Xác định chủ ngữ , vị ngữ của các
câu trần thuật vừa tìm được .
(1).tôi đã hếch răng lên, xì một

hơi rõ dài.

(2) .tôi mắng.

(6) Chú mày hôi như cú mèo thế này,

ta nào chịu được.

(9) Tôi về, không một chút bận tâm.
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì ?
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
Các câu tr?n thu?t :
2. Xác định chủ ngữ , vị ngữ của các
câu trần thuật vừa tìm được .
(1).tôi/ đã hếch răng lên, xì một
CN VN
hơi rõ dài.
(2) .tôi/ mắng.
CN VN
(6) Chú mày/ hôi như cú mèo thế này,
CN VN
ta/ nào chịu được.
CN VN
(9) Tôi/ về, không một chút CN VN bận tâm.
3. Xếp các câu trần thuật nói trên
thành hai loại :
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì ?
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì
Các câu tr?n thu?t :
2. Xác định chủ ngữ , vị ngữ của các
câu trần thuật vừa tìm được .
(1).tôi/ đã hếch răng lên, xì một
CN VN
hơi rõ dài.
(2) .tôi/ mắng.
CN VN
(6) Chú mày/ hôi như cú mèo thế này,
CN VN
ta/ nào chịu được.
CN VN
(9) Tôi/ về, không một chút CN VN bận tâm.
3. Xếp các câu trần thuật nói trên
thành hai loại :
_ Câu do một cặp chủ ngữ vị ngữ
( một cụm C- V ) tạo thành ;
_ Câu do hai hoạc nhiều
cụm C- V sóng đôi tạo thành ;
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
Các câu tr?n thu?t :
2. Xác định chủ ngữ , vị ngữ của các
câu trần thuật vừa tìm được .
(1).tôi/ đã hếch răng lên, xì một
CN VN
hơi rõ dài.
(2) .tôi/ mắng.
CN VN
(6) Chú mày/ hôi như cú mèo thế này,
CN VN
ta/ nào chịu được.
CN VN
(9) Tôi/ về, không một chút CN VN bận tâm.
3. Xếp các câu trần thuật nói trên
thành hai loại :
_ Câu do một cặp chủ ngữ vị ngữ
( một cụm C- V ) tạo thành ;
_ Câu do hai hoạc nhiều
cụm C- V sóng đôi tạo thành ;
+ Các câu 1, 2, 9 ;
+ Câu 6
_ Câu trần thuật đơn
_ Câu trần thuật ghép
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì ?
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
2. Xác định chủ ngữ , vị ngữ của các
câu trần thuật vừa tìm được .
3. Xếp các câu trần thuật nói trên
thành hai loại :
- Về cấu tạo :
- Về công dụng :
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
1. Các câu duới đây được dùng để làm gì ?
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
2.
3.
- Về cấu tạo :
- Về công dụng ý nghĩa :
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
1.
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.
Trong các câu sau, câu nào là câu trần thuật đơn ? Vì sao em biết ?

Lớp em học rất chăm.

2. Mùa xuân, chim chóc vui đùa,

bướm ong bay lượn.

3. Có một đội bóng thuộc khối sáu

chơi rất hay trong mùa giải này.

4. Bác Hồ là vị lãnh tụ kính yêu của

dân tộc ta.

Bài tập nhanh.
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
- Dạng 1: “có” + cụm danh từ
VD: Có một chú chim non nằm
trong chiếc tổ.



- Dạng 2: “là” + cụm danh từ
VD: Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
(Thơ Trần Quốc Minh).
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
II _ luyện tập
BT1. Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng để làm gì.

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết c? mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
1 . Tìm câu trần thuật đơn .
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?

Câu 1: Ngày thứ năm trên đảo CôTô

là một ng�y trong trẻo, sáng sủa.




Câu 2: Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi qu?n đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ
bầu trời Cô Tô cũng trong sáng

như vậy.


Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
II _ luyện tập
1 . Tìm câu trần thuật đơn .
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?

Câu 1: Ngày thứ năm trên đảo CôTô/

là một ng�y trong trẻo, sáng sủa.

-> Dùng để giới thiệu, miêu tả khái quát về Cô Tô.
Câu 2: Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi qu?n đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ
bầu trời Cô Tô / cũng trong sáng

như vậy.

-> Dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
II _ luyện tập
1 . Tìm câu trần thuật đơn .
C
V
V
C
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
- Về cấu tạo :
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
II _ luyện tập
Câu1 :
Câu2 :
Dùng để tả, giới thiệu
Dùng để nêu ý kiến nhận xét
1 . Tìm câu trần thuật đơn .
2. Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rång, ch¸u Tiªn)



b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)



c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)




2 .
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
- Về cấu tạo :
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
II _ luyện tập
Câu1 :
Câu2 :
Dùng để tả, giới thiệu
Dùng để nêu ý kiến nhận xét
1 . Tìm câu trần thuật đơn .
2. Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rång, ch¸u Tiªn)
-> C©u trÇn thuËt ®¬n - giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh: L¹c Long Qu©n.
b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)
-> C©u trÇn thuËt ®¬n - giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh: con Õch.

c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
-> C©u trÇn thuËt ®¬n - giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh: bµ ®ì TrÇn.



2 .
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
II _ luyện tập
Câu1 :
Câu2 :
Dùng để tả, giới thiệu
Dùng để nêu ý kiến nhận xét
1 . Tìm câu trần thuật đơn .
2 .Các câu ( trong bài tập 2 ) đều là
câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu
nhân vật
3 .Cách giới thiệu nhân vật chính trong
những truyện sau có gì khác .
a) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô.
(Thánh Gióng)
b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn.
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan
đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nh� nọ đang làm ruộng. (Em bé thông minh)
3 .Cách giới thiệu nhân vật chính trong
những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tâp 2 ?
a) Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô.
(Thánh Gióng)
b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn.
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)
Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan
đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nh� nọ đang làm ruộng. (Em bé thông minh)
3 .Cách giới thiệu nhân vật chính trong
những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tâp 2 ?
3 .Cách giới thiệu nhân vật ở cả 3 ví dụ nàylà giới thiệu nhân vật phụ trước
rồi từ những việc làm của các nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vât chính .
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
II _ luyện tập
Câu1 :
Câu2 :
Dùng để tả, giới thiệu
Dùng để nêu ý kiến nhận xét
1 . Tìm câu trần thuật đơn .
2 .Các câu ( trong bài tập 2 ) đều là
câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu
nhân vật
3 .Cách giới thiệu nhân vật ở cả 3 ví dụ nàylà giới thiệu nhân vật phụ trước
rồi từ những việc làm của các nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vât chính
4. Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì ?
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
(Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Vũ Trinh)
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
II _ luyện tập
Câu1 :
Câu2 :
Dùng để tả, giới thiệu
Dùng để nêu ý kiến nhận xét
1 . Tìm câu trần thuật đơn .
2 .Các câu ( trong bài tập 2 ) đều là
câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu
nhân vật
3 .Cách giới thiệu nhân vật ở cả 3 ví dụ nàylà giới thiệu nhân vật phụ trước
rồi từ những việc làm của các nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vât chính
4 . Ngoài việc giới thiệu nhân vật,
các câu trong bài tập này còn miêu tả
hoạt động của nhân vật .
Về nhà
Học thuộc ghi nhớ trong sgk trang 101.
Hoàn thiện cỏc bài tập vào vở bài tập Ngữ văn.
T?p viết một đoạn văn (3 - 5 câu) tả cảnh quột d?n sõn tru?ng c?a l?p em trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
Chuẩn bị van b?n: " Lũng yờu nu?c".
Tiết 111 câu trần thuật đơn
I _ câu trần thuật đơn là gì ?
- Về cấu tạo :
- Về công dụng :
- Ghi nhớ - sgk trang 101 :
Do một cụm C_V tạo thành .
Dùng để giới thiệu , tả hoạc kể.

*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
II _ luyện tập
BT1. Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng để làm gì.

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đặm đà hơn hết c? mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
Câu1 : Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là
một ngày trong trẻo , sáng sủa .
Câu2 : Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi
Quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của
Sự sống con người thì , sau mỗi lần dông
Bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong
sáng như vậy
_Dùng để tả, giới thiệu
_Dùng để nêu ý kiến nhận xét
1 . Tìm câu trần thuật đơn .