Bài 26. Câu trần thuật đơn

Câu trần thuật đơn
Tiết 110
Câu là gì?
Câu là cấu trúc khi viết bắt đầu bằng chữ in hoa và kết thúc bằng dấu kết thúc câu (.), (?), (!), (…). Khi nói (đọc) kết thúc bằng nhịp nghỉ hơi (.), lên giọng (?)
Kiểm tra bài cũ
- Thế nào là thành phần chính của câu?
- Xác định thành phần chính của câu sau:
Trả lời:
Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
Thành phần chính gồm có chủ ngữ và vị ngữ.
Trường THCS Thạnh Mỹ Lợi của chúng em rất đẹp.
Kiểm tra bài cũ
C V
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
1.Ví dụ: ( SGK/101)
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm.
( Tụ Ho�i )
2. Nhận xét :
Đoạn trích có 9 câu.
(1)
(2)
(4)
(7)
(5)
(9)
(8)
(6)
(3)
Đọc đoạn trích sau:
Đoạn trích trên gồm mấy câu ?
Các câu trong đoạn trích được dùng l�m gì ?
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Tả, kÓ
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
Mục đích nói
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Tả, kÓ
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
Dựa vào kiến thức đã học ở tiểu học, em hãy phân loại câu theo mục đích nói?
Mục đích nói
- Câu trần thuật(câu kể) :Câu 1,2,6,9 - Câu nghi vấn (câu hỏi) :4 - Câu cảm thán : câu 3,5,8 - Câu cầu khiến :câu 7
Tiết 110: câu trần thuật đơn
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu nghi vấn
câu cảm thán
câu cảm thán
câu cảm thán
câu cầu khiến
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
(1) Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch

rang lờn, xì một hơi rõ dài.

(2) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh,
tôi mắng.

(6) Chỳ m�y hụi nhu cỳ mốo th?

n�y, ta n�o ch?u du?c.

(9) Tụi v?, khụng m?t chỳt b?n tõm.
?Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các câu trần thuật vừa tìm được.

CN VN

CN VN
CN VN
VN
CN
CN VN
? Xếp các câu trần thuật vừa tìm được thành hai loại:
Cõu do 2 ho?c nhi?u c?m C - V súng dụi (C-V, C-V) t?o th�nh?
Cõu do 1 c?m C - V t?o th�nh?
câu 6
Đoạn trích có 9 câu.
Câu do 2 hoặc nhiều cụm C- V sóng đôi (C-V,C-V) tạo thành :

-Câu do 1 cụm C-V tạo thành:
Tiết 110: câu trần thuật đơn
câu 1; 2; 9
9 T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m.

//
//
//
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
1,2,9 là câu trần thuật đơn
1 Ch­a nghe hÕt c©u, t«i
®· hÕch r¨ng lªn x× mét h¬i râ dµi.
2 Råi, víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i m¾ng:
C
V
C
V
C
V
Câu 1, 2, 9
Xét về
cấu tạo:
Là câu đơn(chỉ có một cụm C-V)
Tiết 110: câu trần thuật đơn
Xét về mục đích nói: (dùng để giới thiệu,kể, tả, nêu ý kiến)
V
//
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1.Ví dụ: ( SGK/101)
2. Nhận xét.
* Ghi nhớ (SGK/101):
Em hiểu thế nào là câu trần thuật đơn ?
Tiết 110: câu trần thuật đơn

C©u trÇn thuËt ®¬n lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn.
Ví dụ:
- Trúc, Yến, Thư đều là học sinh chăm ngoan.
C1 C2 C3 V
- Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người.
C V1 V2 V3
Lưu ý
Xác định chủ ngữ-vị ngữ trong các câu sau:
Câu trần thuật đơn có thể có một hay nhiều chủ ngữ hoặc một hay nhiều vị ngữ.
/
/
Tiết 110: câu trần thuật đơn
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Bài tập 1(101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
(1)Ngày thứ 5 trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(4) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẽ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
II. Luyện tập:
I. Câu trần thuật đơn là gì?
Tiết 110: câu trần thuật đơn
Trả lời: Các câu trần thuật đơn
(1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa.
Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
- > Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô
Tiết 110: câu trần thuật đơn
-> Nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1:
I. Câu trần thuật đơn là gì?
2.Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?

Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long nữ, tên là Lạc Long Quân (Con Rồng, cháu Tiên)


b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.

( Ếch ngồi đáy giếng)
c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
Tiết 110: câu trần thuật đơn
II. Luyện tập:
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : Lạc Long Quân
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh :bà đỡ Trần
Câu trần thuật đơn có dạng : CÓ + CỤM DT; LÀ + CỤM DT
3.Bài tập 3 : (SGK/102)
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính ở bài tập 3 phần a v� phần b với cách giới thiệu nhân vật ở các câu trong bài tập 2 (T102).

Tiết 110: câu trần thuật đơn
II. Luyện tập:
thảo luận nhóm
- Thời gian : 5 phút
Giới thiệu ngay
nhân vật chính
Giới thiệu nhân vật
phụ trước rồi từ
những việc làm
của nhân vật
phụ mới giới thiệu
nhân vật chính
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính ở 2 bài tập
Tiết 110: câu trần thuật đơn
b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
( Son Tinh, Th?y Tinh )
4. Bài tập 4 (SGK/105)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu mở đầu sau đây còn
có tác dụng gỡ ?
Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
( Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi răng, máu me, nh?t dãi trào ra.
( Vũ Trinh )
=> Cõu m? d?u ngo�i gi?i thi?u nhõn v?t cũn miêu tả hoạt động của các nhân vật
II. Luyện tập.
Tiết 110: câu trần thuật đơn
Câu 1: C©u trÇn thuËt ®¬n lµ :
A. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó béc lé c¶m xóc.
B. Lµ lo¹i c©u do mét cum C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó cÇu khiÕn.
C. Lµ lo¹i c©u do mét côm C - V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu , t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc, sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn .
D. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó hái
Bài tập Trắc nghiệm
Dựa vào bức hình dưới đây, đặt 3 câu trần thuật đơn
Dặn dò:
Hoàn thiện các bài tập
Chuẩn bị bài : Câu trần thuật đơn có từ Là
- Soạn : Lòng yêu nước
Bài học đến đây kết thúc
Kính chúc quý thầy cô luôn thành công trong công tác
Các em học sinh luôn luôn học giỏi
Giáo viên : Nguyễn Văn Tám
Trường : THCS Thạnh Mỹ Lợi