Bài 26. Câu trần thuật đơn

NGỮ VĂN 6
Kiểm tra bài cũ:
Cho câu văn: Sáng nay, Nam / đi học bằng xe đạp.
1. Hãy chỉ ra thành phần chính, thành phần phụ trong câu văn trên.
2. Chỉ ra chủ ngữ, vị ngữ và cho biết chúng trả lời cho những câu hỏi gì, chúng có cấu tạo như thế nào?
TN
CN
VN
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Tiết 141
Câu trần thuât đơn
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi với điệu bộ khinh khinh, tôi mắng:
Hức! Thông nghách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này,ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
(1)
(2)
(4)
(7)
(5)
(9)
(8)
(6)
(3)
Dựa theo mục đích nói, các câu trong đoạn trích dùng để làm gì?
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ ( SGK/101)
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Tả, kÓ
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
CÂU TẦN THUẬT ĐƠN
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Tả, kÓ
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Cầu khiến
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
Dựa vào kiến thức đã học ở tiểu học, em hãy phân loại câu theo mục đích nói?
Mục đích nói
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu nghi vấn
Câu cảm thán
Câu cảm thán
Câu cảm thán
Câu cầu khiến
(1) Chua nghe h?t cõu, tụi dó h?ch rang xỡ lờn ,m?t hoi rừ d�i.


(2) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng.


(6) Chỳ m�y hụi nhu cỳ mốo th? n�y, ta n�o ch?u du?c.



(9) Tụi v?, khụng m?t chỳt b?n tõm.
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các câu trần thuật vừa tìm được.

CN VN

CN VN
CN2 VN2
VN1
CN1
CN VN
Xếp các câu vừa tìm thành hai loại:
Câu do 2 hoặc nhiều cụm C - V sóng đôi (C-V, C-V) tạo thành?
Câu do 1 cụm C - V tạo thành?
=> Câu có 2 cụm C-V
=> Câu có 1 cụm C-V
=> Câu có 1 cụm C-V
=> Câu có 1 cụm C-V
Kể
Kể
Kể
Giới thiệu
Nêu ý kiến
3 .Tôi về, không một chút bận tâm.

Câu trần thuật đơn
Chưa nghe hết câu , tôi
đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài.
2 . Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
C
V
C
V
Câu 1,2,3,4,5
Xét về
cấu tạo:
Là câu đơn (chỉ có một cụm C-V)

CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Xét về mục đích nói : (dùng để giới thiệu, kể, tả, nêu ý kiến)
4.Tre là cách tay của người nông dân.
C
v
5.Chú bé Lượm rất hồn nhiên, vui tươi.
C
V
C
v
C�U TR?N THU?T DON
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc sự vật hay để nêu một ý kiến.
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ ( SGK/101)
2. Ghi nhớ
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
LƯU Ý
Câu trần thuật đơn có thể có một hay nhiều chủ ngữ hoặc có một hay nhiều vị ngữ.
Xác định chủ ngữ - vị ngữ trong các câu sau:
Ví dụ:
- Mai, Hoa, Thảo đều là
C1 C2 C3
học sinh chăm ngoan.
V
- Tre trông thanh cao,
V1
giản dị, chí khí như người.
V2 V3
C
I. Câu trần thuật đơn là gì?
1. Ví dụ ( SGK/101)
2. Ghi nhớ
Dựa vào bức hình, đặt câu trần thuật đơn?
Chúng em chăm sóc cây xanh.
Dựa vào bức hình, đặt câu trần thuật đơn?
Lượm
Lượm đeo cái xắc xinh xinh.
Dựa vào bức hình, đặt câu trần thuật đơn?
Hà Nội
Hà Nội là thủ đô của nước Việt Nam
1. Bài tập 1(101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
(1) Ngày thứ 5 trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(4) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẽ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)
II. Luyện tập:
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
Trả lời: Các câu trần thuật đơn
(1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa.
Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
- > Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
-> Nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1:
2.Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?

Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long nữ, tên là Lạc Long Quân (Con Rồng, cháu Tiên)


b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.

(Ếch ngồi đáy giếng)
c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
II. Luyện tập:
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : Lạc Long Quân
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh :bà đỡ Trần
3. So sánh cách giới thiệu nhân vật chính ở bài tập 3 phần a và phần b với cách giới thiệu nhân vật ở các câu trong bài tập 2 (trang 102)
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
II. Luyện tập:
Thực hành cặp đôi 2 phút
Giới thiệu ngay
nhân vật chính
Giới thiệu nhân vật
phụ trước rồi từ
những việc làm
của nhân vật
phụ mới giới thiệu
nhân vật chính
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính ở 2 bài tập
CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn
( Son Tinh, Th?y Tinh )
4. Bài tập 4 (SGK/105)
Ngo�i tỏc d?ng gi?i thi?u, nh?ng cõu trong do?n van cũn cú tỏc d?ng gỡ?
X?a cú m?t ngu?i th? m?c d?c h?t v?n trong nh� ra mua g? d? l�m ngh? d?o c�y.
(D?o c�y gi?a du?ng)
=> Cõu m? d?u ngo�i gi?i thi?u nhõn v?t cũn miêu tả hoạt động của các nhân vật
II. Luyện tập.
CÂU TẦN THUẬT ĐƠN
Viết một đoạn mở bài từ (3 - 5 câu trở lên) cho đề văn “miêu tả một người thân” có sử dụng Câu trần thuật đơn.
Ở nhà, ai ai cũng yêu thương em. Em sống thật hạnh phúc. Nhưng người yêu thương em hơn cả là mẹ em. Người đã sinh ra em, dạy em tiếng nói đầu đời. Và mẹ cũng chính là người em yêu nhất trên cõi đời.
Hướng dẫn học ở nhà
-Học thuộc ghi nhớ, xem lại bài tập và làm hoàn chỉnh vào vở.
-Vận dụng kiến thức, đặt câu trần thuật đơn
Soạn bài “ Lòng yêu nước”
+ Đọc kĩ tác phẩm
+ Trả lời các câu hỏi trong sách