Bài 26. Câu trần thuật đơn

CHàO MừNG CáC THầY CÔ GIáO
Và CáC EM HọC SINH

Kiểm tra bài cũ
Trong số các câu trần thuật đơn đã học sau đây. Em hãy chỉ
ra đâu là câu miêu tả, đâu là câu giới thiệu, đâu là câu kể, đâu là câu đánh giá?
Hoa cúc nở vàng vào mùa thu.
Những lúc ngồi bên bàn học, tôi chỉ muốn gục xuống khóc.
Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận.
Kiều Phương là cô bé rất thông minh.

Kiểm tra bài cũ
Đáp án:
Câu miêu tả .
Câu kể.
Câu giới thiệu.
Câu đánh giá. .
TI?T 113: C�U TR?N THU?T DON Cể T? L�
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
1. Ví dụ
Xác định chủ ngữ vị ngữ trong những câu sau?
Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
//
C N VN
b.Truyền thuyết là loại truyện dân gian.tưởng tượng, kì ảo.

(Theo Ngữ văn 6, tập1)
//
C N VN
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

(Nguyễn Tuân)
//
CN VN
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
//
C N VN
là + cụm danh từ
là + cụm danh từ
là + cụm danh từ
là + tính từ
C
V
Vị ngữ trong các câu này do những từ hoặc cụm từ nào tạo thành?
Bài tập: H·y x¸c ®Þnh chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt vÞ ng÷ cña chóng do tõ “lµ’’ kÕt hîp víi tõ vµ côm tõ lo¹i nµo?
Thµnh tÝch cao nhÊt cña TuÊn lµ ch¹y.

§µo ®Ñp nhÊt lµ ®ang në.


Ch¨m tËp thÓ dôc lµ rÊt tèt cho søc kháe.
Là+ĐT
Là + CĐT
Là + CTT
C
V
C
V
C
V
? Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau
đây: Không, không phải, chưa, chưa phải, điền vào trước vị
ngữ của các câu bên dưới:

a. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
=> Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều.

b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có.... tưởng tượng, kì ảo.

=>Truyền thuyết không phải là loại truyện dân gian kể về các . . .

c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
=>Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô chưa phải là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
=>Dế Mèn trêu chị Cốc không phải là dại.


a/ Bà đỡ Trần không phải là người huyện Đông Triều.

=>

b/ Truyền thuyết không phải là loại truyện dân gian kể về các . . . .

=>
c/ Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô chưa phải là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

=>
d/ Dế Mèn trêu chị Cốc không phải là dại.

=>
Không phải + là + cụm danh từ
Không phải + là + tính từ
Chưa phải + là + cụm danh từ
Không phải + là + cụm danh từ
TIẾT 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
Em hãy nhận xét cấu tạo của phần vị ngữ trong các câu trên ?
Em hãy chỉ ra cấu trúc phủ định của các ví dụ trên ?
Cấu trúc phủ định của các ví dụ

CN/ Không phải(chưa phải)+là+ cụm danh từ (tính từ)
( Dạng phủ định)

CN/ là+ cụm danh từ (tính từ)
( Dạng khẳng định)
TIẾT 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
s
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
2. Nhận xét
1. Ví dụ

Vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ (cụm danh từ) tạo thành. Ngoài ra, tổ hợp giữa từ là với động từ( cụm động từ) hoặc tính từ ( cụm tính từ)...cũng có thể làm vị ngữ.
Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định nó kết hợp với các cụm từ:
không phải, chưa phải,.
*/ Ghi nhớ: ( Sgk tr114)
TIẾT 115: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
Từ các ví dụ trên em rút ra đặc điểm gì của câu trần thuật đơn có từ “ là ” ?
VD: Xác định chủ ngữ và vị ngữ trong câu sau.
Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.
Lưu ý:
Không phải bất kì câu nào có từ "là``đều được coi là câu trần thuật đơn có từ là. Vấn đề quan trọng là ở chỗ từ là phải làm 1 bộ phận của vị ngữ v� k?t n?i CN v� VN.
Người ta gọi chàng là Sơn Tinh .
C
V
ĐT
PN1
PN2
Trong câu này từ là nối động từ (gọi ) với phụ ngữ của động từ. Do đó từ là không nối kết chủ ngữ và vị ngữ và không làm 1 bộ phận của vị ngữ nên câu này không được coi là câu trần thuật đơn có từ là.
C
V
PN1
Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vương và


lập đền thờ ở quê nhà.
PN2
ĐT2
ĐT1
Trong câu này từ là nối 2 động từ ( nhớ, phong) với phụ ngữ của chúng chứ không nối kết chủ ngữ và vị ngữ nên không được coi là câu trần thuật đơn có từ là
Lưu ý !
Trong câu trần thuật đơn có từ “là”, đôi khi từ “là” được thay thế bằng dấu phẩy ( , ).
Vd: Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối.
s
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
1. Ví dụ
TIẾT 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
//
CN VN
b.Truyền thuyết là loại truyện dân gian.tưởng tượng, kì ảo.

(Theo Ngữ văn 6, tập1)
//
CN VN
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

(Nguyễn Tuân)
//
CN VN
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
//
CN VN
C
V
Là người ở đâu?
Là loại truyện gì?
Là một ngày như thế nào?
Là làm sao ?
Câu đánh giá
Câu miêu tả
Câu định nghĩa
Câu giới thiệu
? Em thử đặt câu hỏi cho các vị ngữ ở những ví dụ trên ?
Các câu trả lời ở phần vị ngữ được đưa ra với mục đích gì ?
s
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
1. Ví dụ
2. Nhận xét
Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là:
+ Câu định nghĩa
+ Câu giới thiệu
+ Câu miêu tả
+ Câu đánh giá
*/ Ghi nhớ: ( Sgk T115)
TIẾT 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
Em hãy cho biết có mấy kiểu câu trần thuật đơn có từ “là” ?
Vd/ Tre là cánh tay của người nông dân(..) Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.(.).Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.
c1) Tre là cánh tay của người nông dân.
CN
VN
Câu đánh giá
c2) Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.
CN
VN
Câu đánh giá
c3) Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.
CN
VN
Câu đánh giá
TIẾT 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ
Bồ các là bác chim ri

Chim ri là dì sáo sậu

Sáo sậu là cậu sáo đen

Sáo đen là em tu hú

Tu hú là chú bồ các.
CN VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
Đều là câu giới thiệu.
Bài tập : Tìm câu trần thuật đơn có từ là trong đoạn trích dưới
đây. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu trần thuật đơn có từ là vừa
tìm được. Cho biết các câu ấy thuộc kiểu câu nào?

Người xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất! Ta kháng chiến, tre lại là đồng chí chiến đấu của ta. Tre vốn cùng ta làm ăn, lại vì ta mà cùng ta đánh giặc.
Buổi đầu, không một tấc sắt trong tay, tre là tất cả, tre là vũ khí. Muôn ngàn đời biết ơn chiếc gậy tầm vông đã dựng nên thành đồng Tổ quốc! Và sông Hồng bất khuất có cái chông tre.
(Thép Mới)
//
-> Câu đánh giá
s
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
III. Luyện tập
1. Bài tập 1 + 2
Đọc và xác định yêu cầu của bài tập 1, 2
Các bước
Bước 1: Tìm câu trần thuật đơn có từ là
Bước 3: Cho biết câu ấy thuộc kiểu câu
trần thuật đơn nào?
Bước 2: Xác định chủ ngữ và vị ngữ của các câu
trần thuật đơn có từ là
TI?T 113: C�U TR?N THU?T DON Cể T? L�
Quan sát bức tranh , em hãy viết 3 câu trần thuật đơn có từ là, trong đó có 1 câu miêu tả, 1 câu giới thiệu, 1 câu đánh giá (viết về hình dáng, tính cách, công việc của chú bé Lượm)
Bài tập
Đáp án :
1) Lượm là chú bé làm nhiệm vụ liên lạc.( Câu giới thiệu)
Lượm là chú bé có hình dáng nhỏ nhắn.( Câu miêu tả )
Lượm là chú bé dũng cảm.( Câu đánh giá )
Bảng so sánh câu trần thuật đơn và câu trần thuật đơn có từ là:
Bài tập 3: Viết một đoạn văn ngắn từ 5 - 7 câu tả một người bạn của em, trong đoạn văn có ít nhất một câu trần thuật đơn có từ là. Nêu tác dụng của câu trần thuật đơn có từ là trong đoạn văn.
Xác định chủ đề:
Tả một người bạn của em
+ Về hình dáng
+ Về tính cách
2. Số câu:
5 - 7 câu.
3. Kiến thức tiếng Việt:
sử dụng câu trần thuật đơn có từ là:
+ Câu miêu tả
+ Câu giới thiệu
+ Câu đánh giá
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ:
Học bài: + Đặc điểm câu trần thuật đơn có từ “là”.
+ Các kiểu câu trần thuật đơn có từ “là”
Bài tập: + Hoàn thành các bài tập SGK.
+ Viết đoạn văn từ năm đến 7 câu tả một người
bạn thân của em, trong đoạn văn có ít nhất một câu
trần thuật đơn có từ “là”. Nêu tác dụng của câu trần
thuật đơn có từ “là” trong đoạn văn.
- Chuẩn bị bài học: Ôn tập, chuẩn bị cho bài kiểm tra TV.
29