Bài 26. Câu trần thuật đơn

CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Cho biết Thành phần chính của câu là gì?
2. Xác định thành phần chính trong câu sau: “Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.”? Cho biết CN và VN trong câu trên có cấu tạo như thế nào?
Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
Dưới bóng tre xanh, ta / gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.
CN VN
2. Xác định thành phần chính trong câu sau: “Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.”?
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
Rồi với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
Hức! Thông nghách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về không một chút bận tâm.
(Tô Hoài)
(1)
(2)
(4)
(7)
(5)
(9)
(8)
(6)
(3)
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Tả, kể
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Yêu cầu, ra lệnh
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
Kể
Bộc lộ cảm xúc
Tả, kể
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Nêu ý kiến
Yêu cầu, ra lệnh
Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến
Mục đích nói
- Câu trần thuật(câu kể) : câu 1,2,6,9 - Câu nghi vấn (câu hỏi) :4 - Câu cảm thán : câu 3,5,8 - Câu cầu khiến :câu 7

Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu trần thuật
Câu nghi vấn
Câu cảm thán
Câu cảm thán
Câu cảm thán
Câu cầu khiến
(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.


(2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:


(6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.



(9) Tôi về, không một chút bận tâm.

CN VN

CN VN
CN2 VN2
VN1
CN1
CN VN

=> Câu có 2 cụm C-V
=> Câu có 1 cụm C-V
=> Câu có 1 cụm C-V
=> Câu có 1 cụm C-V
Cõu tr?n thu?t don
Cõu 1, 2, 9
Xét về
cấu tạo:
Là câu đơn (chỉ có một cụm C-V)


Xét về mục đích nói (ý nghĩa): (dùng để giới thiệu, kể, tả, nêu ý kiến)
(1)Chưa nghe hết câu, tôi / đã hếch răng
CN VN
lên, xì một hơi rõ dài.
-> Kể

(2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh,
tôi / mắng:
CN VN
-> Tả và kể

(9) Tôi / về, không một chút bận tâm.
CN VN
-> Kể và nêu ý kiến
- Tôi / là học sinh lớp 6.
CN VN

-> Giới thiệu


* Ghi nhớ: SGK/101
- Về ý nghĩa : Câu trần thuận đơn được dùng để
giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật, sự việc hay để
nêu một ý kiến.
- Về cấu tạo : Câu trần thuật đơn do một cụm
chủ - vị tạo thành.

Câu 1: Câu trần thuật đơn :
A.Là loại câu do một cụm C-V tạo thành.
B. Là loại câu do nhiều cụm C-V tạo thành, dùng để tả, kể, giới thiệu, nêu ý kiến.
C. Là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để kể, tả, giới thiệu, nêu ý kiến.
D.Là loại câu do một cụm C-V tạo thành dùng để hỏi.
Bài tập trắc nghiệm
Câu 2:Câu “Trường em là trường THCS Trung Nghĩa ” là kiểu câu gì?
Câu trần thuật đơn
Câu nghi vấn
Câu cảm thán
Câu cầu khiến


Bài tập 1(101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?


Ngày thứ 5 trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẽ cá giã đôi.

(Nguyễn Tuân)

(1)
(2)
(3)
(4)
II. LUYỆN TẬP:
Trả lời: Các câu trần thuật đơn
(1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa. CN VN
Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. CN VN
- > Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô

->Nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
1. Bài tập 1:
2.Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long nữ, tên là Lạc Long Quân . (Con Rồng, cháu Tiên)



b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)



c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh).







Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : Lạc Long Quân
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch
Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh :bà đỡ Trần
Có + cụm danh từ
Là + cụm danh từ
Có + cụm danh từ
3.Bài tập 3: Viết đoạn văn miêu tả có sử dụng câu trần thuật đơn.


Nam là bạn thân nhất của em. Bạn Nam học rất giỏi.
Năm nào bạn ấy cũng là học sinh xuất sắc. Em rất thán
phục bạn và hứa sẽ học giỏi như bạn.
Giới thiệu ngay
nhân vật chính
Giới thiệu nhân vật
phụ trước rồi từ
những việc làm
của nhân vật
phụ mới giới thiệu
nhân vật chính
So sỏnh cỏch gi?i thi?u nhõn v?t chớnh ? hai b�i t?p:
B�i t?p 3 : SGK.
b. Hựng vuong th? mu?i tỏm cú m?t ngu?i con gỏi tờn l� M? Nuong, ngu?i d?p nhuư hoa, tớnh n?t hi?n d?u. Vua cha yờu thuong nanngf h?t m?c, mu?n kộn cho con m?t ngu?i ch?ng th?t l� x?ng dỏng.
M?t hụm c? hai ch�ng trai d?n c?u hụn.
( Son Tinh, Th?y Tinh )
4. B�i t?p 4 (SGK/105)
Ngo�i tỏc d?ng gi?i thi?u nhõn v?t, nh?ng cõu m? d?u cũn cú tỏc d?ng gỡ?
Xua cú m?t ngu?i th? m?c d?c h?t v?n trong nh� ra mua g? d? l�m ngh? d?o c�y.
(D?o c�y gi?a du?ng)
b) Ngu?i ki?m c?i tờn m? ? huy?n L?ng Giang, dang b? c?i ? su?n nỳi,th?y du?i thung lung ? phớa xa,cõy c? lay d?ng khụng ng?t m?i vỏc bỳa d?n xem, th?y m?t con h? trỏn tr?ng ,cỳi d?u c�o b?i d?t , nh?y lờn , v?t xu?ng, th?nh tho?ng l?y tay múc h?ng, m? mi?ng nhe cỏi rang, mỏu me, nh?t dói tr�o ra.
( Vu Trinh )
=> Cõu m? d?u ngo�i gi?i thi?u nhõn v?t cũn miờu t? ho?t d?ng c?a cỏc nhõn v?t

Hướng dẫn học sinh tự học:
- Học thuộc ghi nhớ, nhớ được khái niệm câu trần thuật đơn.
- Xem lại bài tập SGK. Nhận diện được câu trần thuật đơn và biết tác dụng của câu trần thuật đơn.
-Vận dụng kiến thức, đặt câu trần thuật đơn.
Về nhà các em chuẩn bị trước bài: “ Lòng yêu nước”.
Đọc phần chú thích và văn bản.Từ đó cho biết:
- Đôi nét về tác giả và tác phẩm.
- Lòng yêu nước được bắt nguồn từ đâu ?
- Lòng yêu nước được thể hiện trong thời chiến như thế nào?
- Qua VB, em rút ra được bài học gì?

Hướng dẫn HS chuẩn bị bài mới:
Bài học đến đây kết thúc
Kính chúc quý thầy cô luôn thành công trong công tác
Các em học sinh luôn luôn học giỏi