Bài 26. Cảm ứng ở động vật

CÂU 1: Ứng động (vận động cảm ứng) là:
Hình thức phản ứng của cây trước tác nhân kích thích không định hướng.
Hình thức phản ứng của một bộ phận của cây trước tác nhân kích thích theo một hướng xác định.
Hình thức phản ứng của thân cây trước tác nhân kích thích ánh sáng.
Phản ứng của sinh vật đối với kích thích.
CÂU 2: Kiểu ứng động, trong đó, các tế bào ở hai phía đối diện nhau của cơ quan (như lá, cánh hoa...) có tốc độ sinh trưởng khác nhau, được gọi là:
Ứng động sinh trưởng.
Ứng động không sinh trưởng.
Quang ứng động.
Thủy ứng động.
CÂU 3: Kiểu ứng động không có sự phân chia và lớn lên của các tế bào của cây, được gọi là:
Ứng động sinh trưởng.
Ứng động không sinh trưởng.
Quang ứng động.
Thủy ứng động.
CÂU 4: Nguyên nhân của sự đóng, mở khí khổng là do:
Biến động hàm lượng khí CO2 trong các tế bào khí khổng.
Biến động hàm lượng khí O2 trong các tế bào khí khổng.
Biến động hàm lượng nước trong các tế bào khí khổng.
Biến động hàm lượng khí nitơ trong các tế bào khí khổng.
BÀI 26:
NHÓM 02
KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
1. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới.
2. Cảm úng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.
Cảm ứng là khả năng tiếp nhận kích thích và phản ứng lại các kích thích từ môi trường sống đảm bảo cho sinh vật tồn tại và phát triển.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Cảm ứng là gì
Cảm ứng của thực vật biểu hiện bằng hướng động hoặc ứng động và diễn ra với tốc độ chậm.
Cảm ứng là khả năng tiếp nhận kích thích và phản ứng lại các kích thích từ môi trường sống đảm bảo cho sinh vật tồn tại và phát triển.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Các bạn hãy cho biết sự khác biệt giữa cảm ứng của thực vật và cảm ứng của động vật ?
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Cảm ứng của thực vật biểu hiện bằng hướng động hoặc ứng động và diễn ra với tốc độ chậm.
Cảm ứng là khả năng tiếp nhận kích thích và phản ứng lại các kích thích từ môi trường sống đảm bảo cho sinh vật tồn tại và phát triển.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Còn cảm ứng ở động vật cũng là phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường sống để tồn tại và phát triển nhưng cách biểu hiện khác với thực vật và tốc độ phản ứng nhanh hơn.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Phản xạ là sự phản ứng đáp lại của cơ thể động vật đối với các kích thích từ bên trong và bên ngoài đến với cơ thể của chúng.
Ở động vật có tổ chức thần kinh, phản xạ là một dạng điển hình của cảm ứng.
Phản xạ thực hiện được là nhờ cung phản xạ.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Phản xạ là gì ?
Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm (da...) qua trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng (cơ,tuyến...)
Ở động vật có tổ chức thần kinh, phản xạ là một dạng điển hình của cảm ứng.
Phản xạ thực hiện được là nhờ cung phản xạ.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Cung phản xạ là gì ?
Cung phản xạ gồm các bộ phận sau đây:
Bộ phận tiếp nhận kích thích (thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm).
Đường dẫn truyền vào (đường cảm giác).
Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin để quyết định hình thức và mức độ phản ứng (thần kinh trung ương).
Đường dẫn truyền ra (đường vận động).
Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến…).
Cung phản xạ gồm mấy bộ phận ? Hãy kể tên.
Ở động vật có tổ chức thần kinh, phản xạ là một dạng điển hình của cảm ứng.
Phản xạ thực hiện được là nhờ cung phản xạ.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
SƠ ĐỒ CUNG PHẢN XẠ
Hình thức, mức dộ và tính chính xác của cảm ứng ở các loài động vật khác nhau phụ thuộc vào mức độ tổ chức thần kinh của chúng.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Lưu ý: các tế bào và các cơ quan trong cơ thể đều có khả năng cảm ứng, nghĩa là phản ứng lại khi bị kích thích, nhưng không phải tất cả các phản ứng của chúng đều là phản xạ. Ví dụ, phản ứng co của một bắp cơ tách rời khi bị kích thích không được coi là phản xạ.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Ví dụ: Một bạn lỡ tay chạm vào những chiếc gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của phản ứng trên.
Bộ phận tiếp nhận kích thích
Tác nhân kích thích
Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin
Bộ phận thực hiện phản ứng
Động vật đơn bào (động vật nguyên sinh) là những động vật cấu tạo chỉ gồm một tế bào.
II. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
Động vật đơn bào chưa có tổ chức thần kinh.
Động vật đơn bào là gì ?
II. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
Trùng đế giày
Trùng biến hình
Trùng roi
II. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
Động vật đơn bào chưa có tổ chức thần kinh.
Ở nhóm động vật này, cơ thể phản ứng lại các kích thích bằng chuyển động của cả cơ thể hoặc sự chuyển trạng thái co rút của các chất nguyên sinh (nhờ các vi sợi). Hình thức này được gọi là hướng động. Chúng chuyển động tới các kích thích có lợi (hướng động dương) hoặc tránh xa các kích thích có hại (hướng động âm).
II. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
Trùng biến hình thu chân giả để tránh ánh áng chói.
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
1. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng lưới:
Hệ thần kinh dạng lưới có ở động vật có cơ thể đối xứng tỏa tròn thuộc ngành Ruột koang.
Thủy tức
Sứa
Hải quỳ
San hô
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
1. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng lưới:
Hệ thần kinh dạng lưới có ở động vật có cơ thể đối xứng tỏa tròn thuộc ngành Ruột khoang.
Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể và liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh, tạo thành mạng lưới tế bào thần kinh.
Sao biển
Hệ thần kinh dạng lưới
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
1. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng lưới:
Các tế bào thần kinh có các sợi thần kinh liên hệ với tế bào biểu mô cơ (tế bào biểu mô cơ có khả năng co rút như tế bào cơ). Khi tế bào cảm giác bị kích thích, thông tin sẽ được chuyển thành xung thần kinh truyền qua mạng lưới thần kinh đến các tế bào biểu mô cơ hoặc đến các tế bào gai, làm cơ thể co lại để tránh kích thích hoặc phóng gai vào con mồi.
Hệ thần kinh lưới ở Ngành ruột khoang
Gồm các tế bào cảm giác và các tế bào thần kinh liên kết với nhau. Các tế bào thần kinh có các nhánh liên hệ với các tế bào biểu mô cơ hoặc các tế bào gai.
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
1. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng lưới:
Tuy đã xuất hiện tổ chức thần kinh, con vật có phản ứng nhanh kịp thời nhưng chưa thật chính xác, vì khi kích thích ở bất kì điểm nào của cơ thể cũng gây phản ứng toàn thân.
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
2. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có ở động vật có cơ thể đối xứng hai bên thuộc ngành Giun dẹp, Giun tròn,Chân khớp.
Sán dây
Đỉa
Tôm
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
2. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:
Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành các hạch thần kinh.
Các hạch thần kinh được nối với nhau bởi các dây thần kinh và tạo thành chuỗi hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể.
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
2. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:
Động vật thuộc các ngành Giun, cơ thể đã phân hoá thành đầu - đuôi, lưng - bụng, các tế bào thần kinh tập trung thành dạng chuỗi hạch thần kinh bụng (chuỗi hạch bậc thang) có não ở phía đầu, từ đó phát đi hai chuỗi hạch thần kinh bụng. Cơ thể đã có phản ứng định khu, song vẫn chưa hoàn toàn chính xác.
Giun dẹp
Đỉa
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
2. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:
Thân mềm và chân khớp là những động vật không xương sống, có hệ thần kinh tập trung hơn thành dạng thần kinh hạch gồm hạch não, hạch ngực và hạch bụng. Trong đó hạch não đặc biệt phát triển, liên hệ với sự phát triển và phân hoá của các giác quan. Hạch não tiếp nhận kích thích từ các giác quan và điều khiển các hoạt động phức tạp của cơ thể chính xác hơn. Mỗi hạch thần kinh là một trung tâm điều khiển hoạt động của một vùng xác định của cơ thể nên tiết kiệm được năng lượng truyền xung thần kinh.
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
Phản xạ không điều kiện là những phản ứng đáp lại mang tính bẩm sinh và thường xuyên của cơ thể động vật đối với sự tác động nhất định của các kích thích, hoạt động thông qua hệ thần kinh.
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
2. Cảm ứng ở động vật hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:
Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch phản ứng lại kích thích theo nguyên tắc phản xạ. Hầu hết các phản xạ của chúng là phản xạ không điều kiện.
Phản xạ không điều kiện là gì?
Chọn ý KHÔNG ĐÚNG về ưu điểm của hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.
A - Nhờ có hạch thần kinh nên số lượng tế bào thần kinh của động vật tăng lên.
B – Do các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau và hình thành nhiều mối liên hệ với nhau nên khả năng phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường.
C - Nhờ các hạch thần kinh liên hệ với nhau nên khi bị kích thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân và tiêu tốn nhiều năng lượng.
D – Do mỗi hạch thần kinh điều khiển một vùng xác định trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới.
Câu 1: Kể tên bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích tổng hợp thông tin và bộ phận thực hiện của cung phản xạ ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch?
1)Bộ phận tiếp nhận kích thích:
 Các giác quan: mắt, da…
2)Bộ phận phân tích và tổng hợp:
 chuỗi hạch thần kinh
3) Bộ phận thực hiện:
 cơ, các nội quan,…
Câu 2: Phản xạ ở động vật có hệ thần kinh lưới diễn ra theo trật tự nào?

a/ Tế bào cảm giác  Mạng lưới thần kinh  Tế bào mô bì cơ.
b/ Tế bào cảm giác  Tế bào mô bì cơ  Mạng lưới thần kinh.
c/ Mạng lưới thần kinh  Tế bào cảm giác  Tế bào mô bì cơ.
d/ Tế bào mô bì cơ  Mạng lưới thần kinh  Tế bào cảm giác.
A. A míp
B. Giun dẹp
C. Thủy tức
D. Châu chấu.
Câu 3: Động vật nào sau đây có hệ thần kinh dạng lưới:
A. A míp
Giun dẹp
C. Thủy tức
D. Châu chấu.
Câu 4: Động vật nào sau đây chưa có tổ chức thần kinh :
A. A míp
B. Mực
C. Thủy tức
D. Châu chấu.
Câu 5: Động vật nào sau đây có tổ chức thần kinh dạng chuỗi hạch :
CÂU 6: Dựa vào kiến thức vừa học các bạn hãy hoàn thành khung sau:
Thần kinh dạng lưới
Thần kinh dạng chuỗi hạch
Đối tượng
Ruột khoang.
Giun dẹp, giun tròn, chân khớp.
Đặc điểm hệ thần kinh
Các tế bào thần kinh liên hệ với nhau, với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ tạo thành mạng lưới thần kinh.
Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành hạch thần kinh, hạch thần kinh nối với nhau nhờ dây thần kinh chuỗi hạch thần kinh.
Hình thức cảm ứng
Phản ứng toàn thân.
Phản ứng cục bộ.
Hiệu quả cảm ứng
Tốn năng lượng, thiếu chính xác.
Ít tốn năng lượng, chính xác hơn.
Dạng hệ thần kinh
Nội dung
CẢM ƠN THẦY, CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ QUAN TÂM THEO DÕI BÀI THUYẾT TRÌNH CỦA NHÓM