Bài 26. Cảm ứng ở động vật

B – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Bài 26:
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I/KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
- Cảm ứng ở động vật là gì?
Vd: Khi trời rét, mèo có phản ứng xù lông, co mạch máu, nằm co mình lại.
Cảm ứng là khả năng cơ thể động vật phản ứng lại các kích thích của môi trường (bên trong và bên ngoài)
Khí hậu trở lạnh.
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể.
Kích thích
Lá cây cụp lại.
Mèo xù lông khi trời lạnh
Ở động vật có tổ chức thần kinh, phản xạ được xem là một dạng điển hình của cảm ứng. Phản xạ được thực hiện là nhờ cung phản xạ.
Cung phản xạ gồm các bộ phận sau đây:
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích (thụ thể hoặc cơ quan thụ thể)
+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin để giải quyết định hình thức và mức độ phản ứng (thần kinh trung ương)
+ Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến…)
+ Đường dẫn truyền ra (đường vận động)
+ Đường dẫn truyền vào (đường cảm giác)
- Phân biệt đặc điểm cảm ứng ở động vật và thực vật?
Thực vật: Phản ứng chậm, khó nhận thấy, hình thức kém đa dạng
Động vật: Phản ứng nhanh, dễ nhận thấy, hình thức da dạng
- Một bạn lỡ chạm tay vào những chiếc gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên.
CÂU HỎI:
Bộ phận tiếp nhận KT
là thụ quan đau ở tay.
Bộ phận phân tích tổng
hợp là tủy sống.
Bộ phận thực hiện
là cơ tay.
HỆ TK ỐNG
HỆ TK LƯỚI
HỆ TK HẠCH
HỆ TK CHUỖI
CHƯA CÓ HỆ TK
TIẾN HOÁ CỦA HỆ THẦN KINH:
II/CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH

Bao gồm: động vật đơn bào
Chưa có hệ thần kinh.
Phản ứng lại các kích thích bằng chuyển động của cả cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh.
Vd: Trùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng, trùng đế giày bơi tới nơi giàu Ôxi; Amip tránh ánh sáng chói….
Amip tránh ánh sáng chói
III/CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
1.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới
Hệ thần kinh dạng lưới ở thủy tức
Đặc diểm cấu tạo thần kinh: Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể và liên hệ với nhau bằng các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới
Đặc diểm cảm ứng: phản ứng với kích thích bằng cách co toàn bộ cơ thể, do vậy tiêu tốn nhiều năng lượng.
CÂU HỎI:
- Hãy cho biết con thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng một chiếc kim nhọn châm vào thân nó
Con thủy tức sẽ co toàn thân lại để tránh kích thích.
- Phản ứng của thủy tức có phải là phản xạ không? Tại sao?
Phản ứng của thủy tức là phản xạ. Vì đây là phản ứng của cơ thể trả lời lại kích thích có sự tham gia của tổ chức thần kinh. Khi bị kim châm, tế bào cảm giác tiếp nhận kích thích, xung thần kinh xuất hiện sẽ lan nhanh ra khắp mạng lưới thần kinh và truyền đến tế bào mô bì cơ làm các tế bào này co lại.
2. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.
Bao gồm:
Các tế bào thần kinh tập hợp lại thành các hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài của cơ thể
Phản ứng mang tính chất định khu, chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch ở giun dẹp và côn trùng
CÂU HỎI:
- Tại sao hệ thần kinh dạng chuỗi có thể trả lời cục bộ (như co một chân) khi bị kích thích?
Do chuỗi hạch là trung tâm điều khiển và xác định của cơ thể
Nhóm động vật
Ruột khoang
Động vật nguyên sinh
Động vật đối xứng hai bên
Hình thức cảm ứng
Đặc điểm tổ chức thần kinh
Ưu và nhược điểm
Chưa có tổ chức hệ thần kinh
Hệ thần kinh dạng lưới
Hệ thần kinh chuỗi hạch
Co rút chất nguyên sinh
Phản ứng toàn thân
Phản ứng theo vùng
Phản ứng chậm thiếu chính xác
Tiêu tốn năng lượng thiếu chính xác
Tiết kiệm năng lượng và chính xác hơn
Nhóm 4:
ĐINH NHẬT VY_48
DIỆP LỆ YẾN_49
VŨ HÀ PHƯƠNG_32
NGUYỄN THỊ THANH TÙNG_44