Bài 26. Cảm ứng ở động vật

PHẦN IV: SINH HỌC CƠ THỂ
CHƯƠNG II: CẢM ỨNG
B – Cảm ứng ở động vật
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Cảm ứng là gì? nêu một vài ví dụ về cảm ứng ở động vật. Cảm ứng có là đặc tính chung của mọi cơ thể sống không?
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NiỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT:
1. Khái niệm:
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NiỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT:
1. Khái niệm:
Cảm ứng là khả năng tiếp nhận và phản ứng lại các kích thích của môi trường (bên trong và bên ngoài cơ thể) để tồn tại và phát triển. Là đặc tính chung của mọi tổ chức sống.
VD: (HS tự ghi)
Cảm ứng ở động vật có gì khác với cảm ứng ở thực vật?
Thảo luận nhóm 02 phút
(Về: tốc độ nhanh chậm, dễ thấy hay khó thấy, hình thức đa dạng hay kém đa dạng)
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NiỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT:
2. Phân biệt đặc điểm cảm ứng:
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NiỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT:
2. Phân biệt đặc điểm cảm ứng:
- TV: thường diễn ra chậm, khó nhận thấy, hình thức kém đa dạng.
- ĐV: thường diễn ra nhanh, dễ nhận thấy, hình thức đa dạng.
- Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh gọi là gì?
- Nếu cắt rời cơ bắp đùi ếch và kích thích thì cũng có phản ứng. Vậy đó có gọi là phản xạ không? Tại sao?
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NiỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT:
2. Phân biệt đặc điểm cảm ứng:
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NiỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT:
2. Phân biệt đặc điểm cảm ứng:
Cảm ứng ở mọi cơ thể động vật có tổ chức thần kinh đều được gọi là phản xạ.
Phản ứng của một bắp cơ tách rời hay một chế phẩm cơ thần kinh khi bị kích thích thì đó không phải là phản xạ. Đó chỉ là tính cảm ứng của các tế bào cơ hoặc của sợi thần kinh.
(Phản ứng co cơ là một phản xạ, xãy ra khi có đủ thành phần của một cung phản xạ)
Thần kinh
trung ương
Thụ quan
Tác quan
Thần kinh
hướng
tâm
Thần kinh
ly tâm
THÀNH PHẦN CUNG PHẢN XẠ
Tác nhân
kích thích
- Hình thức, mức độ và tính chính xác của cảm ứng ở các loài động vật có giống nhau không?
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NiỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT:
2. Phân biệt đặc điểm cảm ứng:
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NiỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT:
2. Phân biệt đặc điểm cảm ứng:
Mức độ chính xác của phản ứng tùy thuộc vào mức độ tổ chức của hệ thần kinh.
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
II. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU:
II. Cảm ứng ở các nhóm động vật khác nhau.
Tiến hoá trong hệ thần kinh
HỆ TK DẠNG LƯỚI
HỆ TK DẠNG CHUỖI HẠCH
HỆ TK ỐNG
CHƯA CÓ HỆ TK
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
II. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU:
1. Ở động vật chưa có tổ chức thần kinh:
1. Ở động vật chưa có tổ chức thần kinh:
ĐỘNG VẬT ĐƠN BÀO
Cơ thể phản ứng lại các kích thích bằng sự chuyển trạng thái co rút của chất nguyên sinh nhờ các vi sợi (hướng động), qua hình thức hướng động dương hoặc hướng động âm.
Trùng roi
Amip
Bài 26 – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
II. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU:
2. Ở động vật có tổ chức thần kinh:
Động vật có tổ chức thần kinh
Hệ thần kinh dạng lưới
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
Ruột khoang
Giun
Thân mềm và chân khớp
Ngành động vật
Đặc điểm tổ chức thần kinh
Khả năng cảm ứng
Tổ chức thần kinh
Động vật có tổ chức thần kinh
Hệ thần kinh dạng lưới
Ruột khoang
Các tế bào cảm giác liên kết với các tế bào thần kinh. TBTK có các nhánh liên hệ các tế bào biểu mô cơ hoặc các tế bào gai.
- Khi kích thích ở bất kì điểm nào của cơ thể cũng gây phản ứng toàn thân.
- Phản ứng nhanh, kịp thời nhưng chưa thật chính xác vì vậy mà tiêu tốn nhiều năng lượng.
Ngành động vật
Đặc điểm tổ chức thần kinh
Khả năng cảm ứng
Tổ chức thần kinh
Động vật có tổ chức thần kinh
Ngành động vật
Đặc điểm tổ chức thần kinh
Khả năng cảm ứng
Tổ chức thần kinh
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
Giun
Các tế bào thần kinh tập trung thành dạng chuỗi hạch thần kinh bụng, có não ở phía đầu từ đó phát đi 2 chuỗi hạch thần kinh bụng.
- Phản ứng có định khu song vẫn chưa hoàn toàn chính xác
- Mỗi hạch thần kinh là một trung tâm điều khiển hoạt đông ở một vùng xác định nên tiết kiệm được năng lượng truyền xung thần kinh.
Động vật có tổ chức thần kinh
Ngành động vật
Đặc điểm tổ chức thần kinh
Khả năng cảm ứng
Tổ chức thần kinh
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
Dạng thần kinh hạch gồm hạch não, hạch ngực và hạch bụng. Hạch não đặc biệt phát triển liên hệ với sự phát triển và phân hóa các giác quan.
- Hạch não tiếp nhận kích thích từ các giác quan.
- Điều khiển các hoạt động phức tạp của cơ thể chính xác hơn.
Thân mềm và chân khớp
Củng cố
Chọn đáp án đúng nhất
Câu 1. Cảm ứng ở động vật là:
A. Phản xạ có điều kiện.
B. Khả năng tiếp nhận kích thích và
phản ứng lại các kích thích từ môi trường sống
đảm báo cho sinh vật tồn tại và phát triển.
C. Phản ứng của cơ thể thông qua hệ thần kinh
trả lời lại kích thích bên ngoài hoặc bên trong
cơ thể.
D. Phản xạ không điều kiện.

Đúng
Sai
Sai
Sai
Câu 2. Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch so với động vật có hệ thần kinh dạng lưới:
A. Phản ứng chính xác hơn nhưng tiêu tốn nhiều năng lượng hơn
B. Phản ứng không chính xác bằng nhưng
tiêu tốn ít năng lượng hơn
C. Phản ứng không chính xác bằng và tiêu tốn nhiều năng lượng hơn
D. Phản ứng chính xác hơn và tiêu tốn ít năng lượng hơn
Sai
Sai
Sai
Đúng
Câu 3. Ở các dạng động vật không xương sống như
thân mềm, giáp xác, sâu bọ, tính cảm ứng thực hiện
nhờ:
A. Dạng thần kinh chuỗi hạch
B. Dạng thần kinh ống
C. Các tế bào thần kinh đặc biệt
D. Hệ thần kinh chuỗi
Sai
Đúng
Sai
Sai
Câu 4. Tốc độ cảm ứng của động vật so với cảm ứng ở
thực vật như thế nào?
A. Diễn ra chậm hơn một chút.
B. Diễn ra ngang bằng.
C. Diễn ra nhanh hơn.
D. Diễn ra chậm hơn nhiều.
Sai
Sai
Sai
Đúng
DẶN DÒ:
Trả lời các câu hỏi cuối bài học trong SGK
Đọc trước bài 27.
- Nguồn gốc hình thành và cấu tạo hệ thần kinh ống ở động vật có xương sống.
- Chức năng hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng
Hiểu được khái quát: phản xạ là thuộc tính cơ bản của mọi cơ thể có tổ chức hệ thần kinh.
- Phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện
Chúc các em học tập ngày càng tiến bộ!