Bài 26. Cảm ứng ở động vật

Khí hậu trở lạnh.
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể.
Sâu bọ phản ứng với kích thích
I - KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
-Cảm ứng ở động vật là nhận biết và phản ứng (trả lời) lại các kích thích đó để đảm bảo cho sinh vật tồn tại và phát triển.
Ở động vật có hệ thần kinh, phản xạ là một dạng điển hình của cảm ứng và được thực hiện nhờ cung phản xạ. Cung phản xạ gồm:
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích (thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm).
+ Đường dẫn truyền vào (đường cảm giác)
+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin để quyết định hình thức và mức độ phản ứng. (thần kinh trung ương).
+ Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến…)
+ Đường dẫn truyền ra ( đường vận động).
SƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠ
Bộ phận tiếp nhận kích thích
Tác nhân kích thích
 Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên?
Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin
Bộ phận thực hiện phản ứng
II - CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
- Động vật đơn bào, chưa có tổ chức thần kinh, chúng phản ứng lại các kích thích bằng chuyển động của cả cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh.
Ví dụ: Trùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng, trùng đế giày bơi tới nơi giàu Ôxi.
- Hệ thần kinh dạng lưới ở động vật có cơ thể đối xứng tỏa tròn thuộc nghành ruột khoang
1.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới:
III- CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
Thủy Tức
San hô
Sứa lược
Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể, liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh  mạng lưới tế bào thần kinh
- Khi bị kích thích
+ Xuất hiện xung thần kinh lan tỏa khắp cơ thể làm toàn bộ cơ thể co lại và tiêu tốn nhiều năng lượng.
Kích thích
Khi ta dùng một chiếc kim nhọn châm vào thân thủy tức
3. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ HỆ THẦN KINH DẠNG CHUỖI HẠCH
- Thấy ở động vật có đối xứng 2 bên: Giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp...
Đỉa
Châu chấu
Bò cạp
+.Các tế bào thần kinh đã tập trung thành các hạch thần kinh. Các hạch thần kinh nối với nhau bởi dây thần kinh tạo thành chuỗi hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể
- Mỗi hạch thần kinh là một trung tâm điều khiển hoạt động của một vùng xác định trên cơ thể -> phản ứng chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn.
Động vật
nguyên sinh

Ruột khoang
(thủy tức)

Chân Khớp

Nhóm động
vật
Đặc điểm tổ chức TK
Hình thức
cảm ứng

Ưu, nhược điểm

Chưa có tổ chức thần kinh,


Chuyển động cơ
thể bằng co rút
chất nguyên sinh

Phản ứng chậm,
thiếu chính xác,
tốn nhiều năng lượng

Các tế bào thần kinh
nằm rải rác trong cơ thể,
liên hệ với nhau qua
các sợi thần kinh

Phản ứng
toàn thân

Phản ứng nhanh hơn,
tiêu tốn năng lượng,
thiếu chính xác.

Hệ thống hạch TK nằm
dọc theo chiều dài cơ theo
mỗi hạch điều khiển hoạt
động của một vùng xác định

Phản ứng
theo vùng

Phản ứng nhanh hơn,
đỡ tiêu tốn năng lượng,
chính xác hơn.

SO SÁNH CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT VÀ ĐỘNG VẬT