Bài 26. Cảm ứng ở động vật

KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu hình thức cảm ứng ở thuỷ tức và gián?
Hình thức cảm ứng nào tiến hóa hơn?Vì sao?
+ Thủy tức có hình thức cảm ứng toàn thân.
+ Gián có hình thức cảm ứng cục bộ tại các hạch thần kinh.
+ Hình thức cảm ứng của gián tiến hóa hơn vì: Thủy tức phản ứng toàn thân nên tiêu tốn nhiều năng lượng. Gián phản ứng cục bộ nên tiêu tốn ít năng lượng.
TIẾT 27 BÀI 27 CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (TT)
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
Tại sao gọi hệ thần kinh ở người là hệ thần kinh dạng ống ?
Hệ thần kinh dạng ống có những thành phần cấu tạo nào?
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
Nguồn gốc từ lá phôi ngoài
- Một số lượng lớn tế bào thần kinh tập trung lại thành ống nằm ở phía lưng. Bao gồm:
+ Thần kinh trung ương
Não
Tuỷ sống
Gồm 5 phần:
Bán cầu đại não
Não trung gian
Não giữa
Tiểu não
Hành não
+ Thần kinh ngoại biên
Bao gồm:
Dây thần kinh não
Dây thần kinh tuỷ
Các hạch thần kinh
Nối giữa trung ương thần kinh với cơ quan thụ cảm và cơ quan phản ứng
Điền tên các bộ phận của hệ thần kinh dạng ống vào các ô hình chữ nhật dưới đây:
Não
Tủy sống
Hạch thần kinh
Dây thần kinh
* Nhận xét: Hiện tượng tổ chức thần kinh dạng ống chia thành nhiều bộ phận, mỗi bộ phận thực hiện những chức năng khác nhau nhờ đó các hoạt động của động vật ngày càng hoàn thiện , đa dạng, chính xác hơn
Hãy lấy các ví dụ về phản xạ?
- Mọi hoạt động của động vật có hệ thần kinh đều được thực hiện theo cơ chế phản xạ. Phản xạ là thuộc tính cơ bản của mọi cơ thể có hệ thần kinh.
Chạm phải vật nóng
Rụt tay lại
Chim, thú thời tiết lạnh
Xù lông
Gõ xoong và cho gà ăn nhiều lần
Gõ xoong
Gà về
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
a) Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Trong các ví dụ trên, có mấy thành phần tham gia vào việc thực hiện phản xạ?
Các thành phần tham gia thực hiện phản xạ:
Bộ phận tiếp nhận kích thích
(thụ quan đau dưới da)
- Đường truyền vào(sợi TK cảm giác)
Bộ phận phân tích và tổng hợp kích thích (TK trung ương)
Đường truyền ra(sợi TK vận động)
- Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến ...).
Cung phản xạ
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Cấu tạo của hệ thần kinh có liên quan như thế nào đến việc thực hiện phản xạ ở động vật?
Có mấy loại phản xạ, đó là những phản xạ nào?
III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
* Hình thức thể hiện:
+ Phản xạ đơn: 1 kích thích - 1 phản ứng trả lời
+ Phản xạ chuổi: 1 kích thích - nhiều phản ứng
+ Phản xạ không điều kiện: Mang tính bẩm sinh
+ Phản xạ có điều kiện: Có được qua kinh nghiệm sống
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
* Động vật có hệ thần kinh càng phức tạp thì số lượng phản xạ càng nhiều, phản ứng càng chính xác, tiêu phí càng ít năng lượng, hình thức phản ứng càng phong phú, đa dạng và số lượng nơron tham gia vào cung phản xạ càng nhiều.
b) Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Chạm phải vật nóng
Rụt tay lại
Chim, thú thời tiết lạnh
Gõ xoong và cho gà ăn nhiều lần
Xù lông
Gõ xoong
Gà về
Hãy cho biết các ví dụ này thuộc hình thức phản xạ có điều kiện hay không điều kiện?
Không điều kiện
Không điều kiện
Có điều kiện
Ý nghĩa
- Động vật có hệ thần kinh hình ống có số lượng tế bào thần kinh tham gia lớn, số lượng phản xạ ngày càng nhiều. Đặc biệt là phản xạ có điều kiện. Nhờ đó động vật thích nghi tốt hơn với môi trường sống.
Giả sử bạn đang đi chơi, bất ngờ gặp một con chó dại ngay trước mặt.
Bạn sẽ có phản ứng (hành động) gì?
Hãy cho biết bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận xử lí thông tin và quyết định hành động, bộ phận thực hiện của phản xạ tự vệ khi gặp chó dại?
Hãy ghi lại tất cả những suy nghĩ diễn ra trong đầu của bạn khi đối phó với chó dại.
Đây là phản xạ không điều kiện hay là phản xạ có điều kiện? Tại sao?
+ Có thể có các hành động như: bỏ chạy, đứng im, tìm gậy để đánh đuổi, nhặt gạch hoặc đá để ném...
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích là mắt, bộ phận điều khiển hành động là não, bộ phận thực hiện là cơ chân, tay.
+ Các suy nghĩ diễn ra trong đầu như: nên làm thế nào bây giờ, chó dại có vi trùng gây bệnh dại, nếu bị cắn có thể chết, nên bỏ chạy hay nên chống lại, nếu bỏ chạy chó sẽ đuổi...
+ Đây là phản xạ có điều kiện vì phải qua học tập rút kinh nghiệm mới biết được chó dại có biểu hện như thế nào, dựa vào kinh nghiệm đã có mà mỗi người có cách xử lí khác nhau.
CỦNG CỐ
HỆ TK LƯỚI
TIẾN HOÁ TRONG HỆ THẦN KINH
HỆ TK HẠCH
HỆ TK CHUỖI
HỆ TK ỐNG
Phản ứng chính xác, mau lẹ, phức tạp.
Cảm ứng bằng sự co rút của chất nguyên sinh
Phản ứng toàn thân, thiếu chính xác.
Phản ứng định khu, thiếu chính xác.
Phản ứng định khu, chính xác hơn.
HỆ THẦN KINH CÓ SỰ TẬP TRUNG DẦN
Chưa có hệ thần kinh ở động vật nguyên sinh
Thần kinh dạng lưới ở ruột khoang
Thần kinh dạng chuỗi hạch ở giun
Hệ thần kinh tập trung thành 3 khối: hạch não, hạch ngực, hạch bụng(sâu bọ)
Thần kinh dạng ống
Câu hỏi trắc nghiệm
Cảm ứng ở động vật là khả năng cơ thể
phản ứng lại các kích thích của môi trường để tồn tại và phát triển
phản ứng lại các kích thích của môi trường một cách gián tiếp
phản ứng tức thời các kích thích của môi trường để tồn tại và phát triển
cảm nhận các kích thích của môi trường
a
2. Hệ thần kinh dạng ống gồm
a. thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên
b. não bộ và dây thần kinh não
c. tuỷ sống và dây thần kinh tuỷ
d. não bộ và tuỷ sống
a
3. Hình thức và mức độ phản ứng phụ thuộc vào
a. dây thần kinh b. thụ quan
c. cơ hoặc tuyến d. hệ thần kinh
d
4. Chiều hướng tiến hoá của hệ thần kinh ở động vật
Số lượng tế bào thần kinh ngày càng nhiều
Có hiện tượng đầu hoá làm tăng khả năng điều khiển, phối hợp hoạt động
Tế bào thần kinh có cấu tạo phù hợp chức năng
Phương án đúng là
1,2 b. 2,3
c. 1,3 d. 1,2,3
d
5. Trong các nhóm động vật sau nhóm nào có hệ thần kinh dạng ống
Cá, đĩa phiến, giun dẹt, côn trùng
Lưỡng cư, côn trùng, chim, thú
Cá, lưỡng cư, bò sát, chim, thú
Lưỡng cư, bò sát, thuỷ tức, chim, thú.
c
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi 1,2,3 trong sách giáo khoa.
- Đọc trước bài 28 “Điện thế nghỉ”.