Bài 26. Cảm ứng ở động vật

Cảm ứng là gì? Thực vật có mấy hình thức cảm ứng? Đó là các hình thức nào?
Cảm ứng là phản ứng của sinh vật đối với kích thích. Thực vật có 2 hình thức cảm ứng, đó là hướng động và ứng động
CHƯƠNG II: CẢM ỨNG
B. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Cảm ứng ở động vật
Bài 26:
Bài 26: Cảm ứng ở động vật
Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
Cảm ứng ở động vật
chưa có tổ chức thần kinh
Cảm ứng ở động vật
có tổ chức thần kinh
Hệ thần kinh dạng ống
Hệ thần kinh dạng lưới
phim
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I/KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Cảm ứng ở động vật là gì?
Cảm ứng ở động vật là phản ứng trả lời các kích thích từ môi trường sống để tồn tại và phát triển với tốc độ phản ứng nhanh.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Dùng kim đâm vào tay, tay ta co lại, mất bao nhiêu thời gian để tay trở về trạng thái ban đầu?
Còn ở lá cây trinh nữ khi bị kích thích lá cụp lại thì bao lâu lá mới trở về trạng thái ban đầu?
Ở động vật có tổ chức thần kinh, phản xạ được coi là một dạng điển hình của cảm ứng. Phản xạ thực hiện được là nhờ cung phản xạ.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Tại sao phản xạ ở động vật có tổ chức thần kinh là cảm ứng?
Hình 1
1
2
3
Hình 2
4
Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Vậy cung phản xạ gồm những bộ phận nào?
- Cung phản xạ gồm các bộ phận:
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích (thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm)
+ Đường dẫn truyền vào (đường cảm giác)
+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin để quyết định hình thức và mức độ phản ứng (thần kinh trung ương)
+ Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến…).
+ Đường dẫn truyền ra (đường vận động)
1
2
3
4
5
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Mức độ cảm ứng của các loài động vật phụ thuộc vào đâu?
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Hình thức, mức độ và tính chính xác của cảm ứng ở các loài động vật khác nhau phụ thuộc vào mức độ tổ chức thần kinh của chúng.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Có phải cảm ứng
của tất cả các tế bào
và các cơ quan trong
cơ thể đều là phản xạ
không?Cho ví dụ.
I. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Cần lưu ý rằng, các tế bào và các cơ
quan trong cơ thể đều có khả năng
cảm ứng, nghĩa là phản ứng lại khi bị
kích thích, nhưng không phải tất cả
các phản ứng của chúng đều là
phản xạ. Ví dụ, phản ứng co của một
bắp cơ tách rời khi bị kích thích
không được coi là phản xạ.
Tiến hoá trong hệ thần kinh:
HỆ TK CHUỔI HẠCH
HỆ TK ỐNG
HỆ TK DẠNG LƯỚI
CHƯA CÓ TỔ
CHỨC TK
Hình 3
II. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ
TỔ CHỨC THẦN KINH
Hình 4
Động vật chưa
có tổ chức thần
kinh biểu hiện
cảm ứng dưới
hình thức nào?
Động vật đơn bào chưa có tổ chức thần kinh. Chúng phản ứng bằng cách chuyển động cả cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh (nhờ không bào co rút).
Hình 5
O2
Nơi giàu
Ví dụ: Trùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng, trùng đế giày bơi tới nơi giàu ôxi, amip tránh ánh sáng.
III. Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh:
Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới:
Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:
Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống:
1 Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới.
A. Thủy Tức
B. Sao Biển
Hình 6
1 Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới.
A. Thủy Tức
B. Sao Biển
Hình 6
Thủy tức cơ thể có đối xứng không, nếu có thì theo kiểu nào đối xứng nào?
1 Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới.
A. Thủy Tức
B. Sao Biển
Hình 6
Em hãy cho biết các tế bào thần kinh của thủy tức phân bố như thế nào?
1 Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới.
A. Thủy Tức
B. Sao Biển
Hình 6
Khi bị kích thích
thông tin được
truyền như
thế nào?
Cấu tạo: Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể, liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới thần kinh. Các sợi thần kinh liên hệ với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ (tế bào biểu mô cơ có khả năng co rút như tế bào mô cơ).

Đặc điểm cảm ứng
ở nhóm động vật
này là gì?
Đặc điểm cảm ứng: phản ứng với kích thích bằng cách co toàn bộ cơ thể, do vậy tiêu tốn nhiều năng lượng. Phản ứng của hệ thần kinh dạng lưới là phản xạ.
Thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng kim nhọn châm vào thân nó?
Phản ứng của thủy tức có phải là phản xạ không? Tại sao?
Sâu có hành động gì trước kích thích từ môi trường?
2- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh chuỗi hạch:
Giun dẹp
Đỉa
Hình 7
Côn Trùng ( Con dán)
Não
Dây thần kinh
Hạch thân
Não
Hạch ngực
Hạch bụng
Dây thần kinh
- Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành các hạch thần kinh. Các hạch thần kinh được nối với nhau bởi các dây thần kinh và tạo thành chuỗi hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể. Ở động vật chân khớp, não (hạch thần kinh đầu) có kích thước lớn hơn hẳn so với các hạch thần kinh khác. Mỗi hạch thần kinh là một trung tâm điều khiển hoạt động của một vùng xác định của cơ thể.

Đặc điểm cảm ứng
ở nhóm động vật
này là gì?
Đặc điểm cảm ứng: phản ứng mang tính chất định khu, chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới.

video
Tại sao hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có thể trả lời cục bộ (như co một chân) khi bị kích thích?
Động vật có hệ thần kinh
dạng chuỗi hạch phản ứng
lại kích thích theo
nguyên tắc gì?
Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch phản ứng lại kích thích theo nguyên tắc phản xạ. Hầu hết các phản xạ của chúng là phản xạ không điều kiện.
Đánh dấu x vào ô cho ý không đúng về ưu điểm của hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.

A - Nhờ có hạch thần kinh nên số lượng tế bào thần kinh của động vật tăng lên.
B – Do các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau và hình thành nhiều mối liên hệ với nhau nên khả năng phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường.
C - Nhờ các hạch thần kinh liên hệ với nhau nên khi bị kích thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân và tiêu tốn nhiều năng lượng.
D – Do mỗi hạch thần kinh điều khiển một vùng xác định trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới.




X
CỦNG CỐ
Câu 1: Kể tên bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích tổng hợp thông tin và bộ phận thực hiện của cung phản xạ ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch?
1)Bộ phận tiếp nhận kích thích: là các giác quan.
2)Bộ phận phân tích và tổng hợp: là chuỗi hạch thần kinh
3) Bộ phận thực hiện: là cơ, các nội quan,…
Giáp xác
Thân mềm
Ruột khoang
Cá
C
D
A
B
Câu 2: Cơ thể động vật đã xuất hiện tổ chức thần kinh, nhưng đáp ứng không hoàn toàn chính xác bằng cách co rút toàn thân, xảy ra ở:
Câu 3: Khi kích thích một điểm trên cơ thể, động vật có hệ thần kinh dạng lưới phản ứng toàn thân và tiêu tốn nhiều năng lượng. Tại sao?
Do hệ thần kinh có cấu tạo mạng lưới nên khi bị kích thích, xung thần kinh xuất hiện sẽ lan tỏa nhanh ra khắp toàn bộ cơ thể và toàn bộ cơ thể co lại dẫn đến tiêu tốn nhiều năng lượng.
BÀI ĐÃ KẾT THÚC
Các em nhớ về học bài cũ và xem bài mới nhé !