Bài 26. Cảm ứng ở động vật

B – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Bài 26: CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Cho 1 vài VD về cảm ứng của thực vật. s
I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể
Khí hậu trở lạnh.
Mèo nằm co rúm lại
I/.KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Chó thè lưỡi để làm mát cơ thể.
Sâu bọ phản ứng
với kích thích
I/.Khái niệm cảm ứng ở động vật
Cảm ứng ở động vật là gì ? So sánh với cảm ứng ở thực vật ?
Khi trời nóng.
Cảm ứng ở ĐV có gì khác với cảm ứng ở TV?
Cảm ứng: Cảm ứng là khả năng cơ thể động vật phản ứng lại các kích thích của môi trường (bên trong và bên ngoài cơ thể) để tồn tại và phát triển.






Thực vật
Phản ứng chậm, phản ứng khó nhận thấy, hình thức phản ứng kém đa dạng.
Động vật
Phản ứng nhanh, phản ứng dễ nhận thấy, hình thức phản ứng đa dạng.
- Phân biệt đặc điểm cảm ứng:
I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
- Phản xạ là phản ứng của cơ thể thông qua hệ thần kinh để trả lời lại kích thích bên ngoài hoặc bên trong cơ thể.
- Ở động vật có tổ chức TK, phản xạ là một dạng điển hình của cảm ứng.
Vậy:
- Phản xạ là gì?
Cung phản xạ gồm có các bộ phận:
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích: thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm
+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin: hệ thần kinh
+ Bộ phận thực hiện phản ứng: cơ, tuyến...
I/.KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
SƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠ
Bộ phận tiếp nhận kích thích
Tác nhân kích thích
 Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên?
Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin
Bộ phận thực hiện phản ứng
-> Cơ co. Đó là phản xạ tự vệ, phản xạ thực hiện do có đầy đủ các thành phần của cung phản xạ…
-> Cơ co. Do cơ, chế phẩm thần kinh có khả năng hưng phấn. Nghĩa là có tính cảm ứng chứ không phải là phản xạ.
Phân biệt co cơ trong trường hợp sau:
=> Cảm ứng là đặc tính chung của mọi tổ chức sống.
Hệ thần kinh ở các loài động vật tiến hoá như thế nào?
Kích thích vào cơ đùi ếch
(Ếch còn sống)?
Kích thích vào cơ đã tách rời hay chế phẩm thần kinh?
I/.KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Tiến hoá trong hệ thần kinh
HỆ TK DẠNG LƯỚI
HỆ TK DẠNG CHUỖI HẠCH
HỆ TK ỐNG
CHƯA CÓ HỆ TK
II/. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU.
Động vật chưa có tổ chức thần kinh gồm những nhóm nào?
1. Ở động vật chưa có tổ chức thần kinh
Trùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng.
Trùng roi
II/. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU.
1. Ở động vật chưa có tổ chức thần kinh
Amíp
Động vật đơn bào phản ứng với các kích thích như thế nào ?
II/. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU.
1. Ở động vật chưa có tổ chức thần kinh
II/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH.
Động vật đơn bào: trùng Amíp, trùng roi, trùng Đế giày…
Bằng chuyển động cả cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh
a - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới:
II/. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU.
2. Ở động vật có tổ chức thần kinh
Dựa vào nội dung SGK em hãy kể các đại diện của động vật có hệ thần kinh lưới?
Đại diện: Thủy tức, sao biển,….
III/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH.
Quan sát H.26.1, đọc thông tin SGK mục III.1 và hoàn thành bảng sau:
1/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH DẠNG LƯỚI.
Động vật có cơ thể đối xứng tỏa tròn, thuộc ngành ruột khoang: Thủy tức, Sao biển…
Các tế bào thần kinh nằm rãi rác trong cơ thể và liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh mạng lưới tế bào thần kinh.
Bằng cách co toàn bộ cơ thể phản ứng nhanh kịp thời nhưng chưa thật chính xác,vì vậy mà phản ứng tiêu tốn nhiều năng lượng.
Hãy cho biết con thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng kim nhọn châm vào thân nó?
Phản ứng của thủy tức có phải là phản xạ không? Tại sao?
a - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới:
II/. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU.
2. Ở động vật có tổ chức thần kinh
Quan sát hình bên và cho biết cấu tạo của hệ thần kinh thủy tức?
Cấu tạo: Các tế bào cảm giác liên kết với các tế bào thần kinh. TBTK có các nhánh liên hệ các tế bào biểu mô cơ hoặc các tế bào gai.
Kích thích
a - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới:
II/. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU.
2. Ở động vật có tổ chức thần kinh
b. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.
II/. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU.
2. Ở động vật có tổ chức thần kinh
Dựa vào nội dung SGK em hãy kể tên một số động vật có hệ thần kinh chuỗi hạch?
Đại diện: Giun đốt, chân khớp
III/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH.
2/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH DẠNG CHUỖI HẠCH.
Quan sát H.26.2, đọc thông tin SGK mục III.2 và hoàn thành bảng sau:
Động vật có cơ thể đối xứng 2 bên thuộc ngành giun dẹp, giun tròn, chân khớp.
Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành các hạch thần kinh.các hạch thần kinh được nối với nhau bởi các dây thần kinh và tạo thành chuỗi hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể
Theo nguyên tắc phản xạ nên phản ứng chính xác hơn và tiêu tốn ít năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới.
Hệ thần kinh hạch
ở côn trùng
b. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.
II/. CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐV KHÁC NHAU.
2. Ở động vật có tổ chức thần kinh
Cấu tạo: Các tế bào thần kinh tập trung thành dạng chuỗi hạch thần kinh bụng, có não ở phía đầu từ đó phát đi 2 chuỗi hạch thần kinh bụng.

Chọn đáp án đúng nhất:
Câu 1. Ở động vật, cảm ứng là:
Các phản xạ có điều kiện, giúp cơ thể thích nghi
với môi trường.
Khả năng tiếp nhận và đáp ứng các kích thích của
môi trường, giúp cơ thể tồn tại và phát triển.
Các phản xạ không điều kiện, giúp bảo vệ cơ thể.
Là sự thích nghi của cơ thể, do các hoocmon điều
khiển
A
C
B
D
Chọn câu đúng nhất:
Câu 2. Cơ thể động vật đã xuất hiện tổ chức thần kinh, nhưng đáp ứng không hoàn toàn chính xác bằng cách co rút toàn thân, xảy ra ở:
Cá
Giáp xác
Thân mềm
D
C
B
Ruột khoang
A
Câu 3. Đáp án nào sau đây không phải là ưu điểm của hệ thần kinh chuỗi hạch?
Nhờ có hạch thần kinh nên số lượng tế bào thần
kinh của động vật tăng lên.
Do mỗi hạch thần kinh điều khiển một vùng xác định
trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn so
với hệ thàn kinh dạng lưới.
Do các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau và
hình thành nhiều mối liên hệ với nhau nên khảnăng
phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường.
A
D
B
Nhờ các hạch thần kinh liên hệ với nhau nên khi kích
thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân
và tiêu tốn nhiều năng lượng.
C
DẶN DÒ
1) Trả lời câu hỏi 1, 2 SGK trang 110.
2) Hãy so sánh hình thức cảm ứng của các động vật có tổ chức thần kinh khác nhau?
HẸN GẶP LẠI