Bài 26. Cảm ứng ở động vật

B – CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
TIẾT 29 - Bài 26:
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể
Khí hậu trở lạnh.
I/.KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Khi trời nóng.
Chó thè lưỡi để làm mát cơ thể.
Cảm ứng ở động vật: khả năng cơ thể động vật tiếp nhận và phản ứng lại các kích thích của môi trường sống để đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển.
I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
- phản ứng chậm
- Phản ứng nhanh
Phân biệt đặc điểm
cảm ứng ở động vật và thực vật
-khó nhận thấy
- Hình thức kém đa dạng
-Dễ nhận thấy
-Hình thức đa dạng
Thực vật
Động vật
Cảm ứng ở động vật có gì khác với cảm ứng ở thực vật?
Cảm ứng: Cảm ứng là khả năng cơ thể động vật phản ứng lại các kích thích của môi trường (bên trong và bên ngoài cơ thể) để tồn tại và phát triển.





- Phản ứng nhanh và chính xác
Dễ nhận biết và phân biệt
Hình thức đa dạng.
- Đặc điểm cảm ứng ở động vật:
I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Thực vật
Động vật
- Phản xạ là dạng điển hình của cảm ứng ở cơ thể động vật có hệ thần kinh.
Vậy:
- Phản xạ là gì?
SƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠ
Bộ phận tiếp nhận kích thích
 Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên?
Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin
Bộ phận thực hiện phản ứng
Cung phản xạ gồm:
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích: thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm
+ Du?ng d?n truy?n v�o: du?ng c?m giỏc
+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin: hệ thần kinh
+ Du?ng d?n truy?n ra: du?ng v?n d?ng
+ Bộ phận thực hiện phản ứng: cơ, tuyến...
I/.KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
-> Cơ co. Đó là phản xạ tự vệ, phản xạ thực hiện do có đầy đủ các thành phần của cung phản xạ…
-> Cơ co. Không có đầy đủ của một cung phản xạ nên chỉ có cảm ứng chứ không phải là phản xạ.
Phân biệt co cơ trong trường hợp sau:
Cảm ứng là đặc tính chung của mọi tổ chức sống.
Phản xạ là một dạng điển hình của cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh
Hệ thần kinh ở các loài động vật tiến hoá như thế nào?
Kích thích vào cơ đùi ếch
(Ếch còn sống)?
Kích thích vào cơ đã tách rời
I/.KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT
Tiến hoá trong hệ thần kinh
HỆ TK DẠNG LƯỚI
HỆ TK DẠNG CHUỖI HẠCH
HỆ TK ỐNG
CHƯA CÓ HỆ TK
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
THUỶ TỨC
H 26.1 Hệ thần kinh dạng lưới
II/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH.
Quan sát H.26.1, đọc thông tin SGK mục III.1 và hoàn thành bảng sau:
1/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ HỆ THẦN KINH DẠNG LƯỚI.
1 - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH
THUỶ TỨC
Động vật Ngành Ruột khoang
Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh, tạo thành mạng lưới tế bào thần kinh.
Các sợi thần kinh liên hệ với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ.

Kích thích
Khi ta dùng một chiếc kim nhọn châm vào thân thủy tức
Hãy cho biết con thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng kim nhọn châm vào thân nó?
Phản ứng của thuỷ tức có phải là phản xạ không? Tại sao?
Động vật Ngành Ruột khoang
Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới tế bào thần kinh.
Các sợi thần kinh liên hệ với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ.

Khi bị kích thích thông tin truyền từ tế bào cảm giác-> mạng lưới thần kinh-> các tế bào biểu mô cơ-> cả cơ thể co lại.

Kích thích
Khi ta dùng một chiếc kim nhọn châm vào thân thủy tức
Động vật Ngành Ruột khoang
Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới tế bào thần kinh.
Các sợi thần kinh liên hệ với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ.

Khi bị kích thích thông tin truyền từ tế bào cảm giác-> mạng lưới thần kinh-> các tế bào biểu mô cơ-> cả cơ thể co lại.

Phản ứng kịp thời nhưng chưa chính xác
Tốn nhiều năng lượng.
CHÂU CHẤU
BỌ CẠP
III/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH.
2/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ HỆ THẦN KINH DẠNG CHUỖI HẠCH.
Động vật Ngành Giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp.
GIUN DẸP
ĐỈA
CÔN TRÙNG
III/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH.
2/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ HỆ THẦN KINH DẠNG CHUỖI HẠCH.
Động vật Ngành Giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp.
Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành các hạch thần kinh nối với nhau bởi các dây thần kinh => chuỗi hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể.
Có các hạch thần kinh dạng bậc thang, dạng chuỗi hạch và chuỗi hạch có hạch não.
GIUN DẸP
ĐỈA
CÔN TRÙNG
Tại sao hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có thể trả lời cục bộ (như co một chân) khi bị kích thích?
III/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH.
2/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ HỆ THẦN KINH DẠNG CHUỖI HẠCH.
Động vật Ngành Giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp.
Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành các hạch thần kinh nối với nhau bởi các dây thần kinh =>chuỗi hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể.
Có các hạch thần kinh dạng bậc thang, dạng chuỗi hạch và chuỗi hạch có hạch não.
Mỗi hạch chỉ đạo một phần cơ thể mang tính định khu theo nguyên tắc phản xạ (phản xạ không điều kiện).

Đáp án nào sau đây không đúng về ưu điểm của hệ thần kinh chuỗi hạch?
Nhờ có hạch thần kinh nên số lượng tế bào thần
kinh của động vật tăng lên.
Do mỗi hạch thần kinh điều khiển một vùng xác định
trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn so
với hệ thàn kinh dạng lưới.
Do các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau và
hình thành nhiều mối liên hệ với nhau nên khảnăng
phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường.
A
D
B
Nhờ các hạch thần kinh liên hệ với nhau nên khi kích
thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân
và tiêu tốn nhiều năng lượng.
C
III/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH.
2/ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ HỆ THẦN KINH DẠNG CHUỖI HẠCH.
Động vật Ngành Giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp.
Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành các hạch thần kinh nối với nhau bởi các dây thần kinh =>chuỗi hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể
Có các hạch thần kinh dạng bậc thang, dạng chuỗi hạch và chuỗi hạch có hạch não.
Mỗi hạch chỉ đạo một phần cơ thể, theo nguyên tắc phản xạ (phản xạ không điều kiện).

Phản ứng chính xác hơn
Tiêu tốn ít năng lượng.
CỦNG CỐ
Chọn đáp án đúng nhất:
Câu 1. Ở động vật, cảm ứng là:
Các phản xạ có điều kiện, giúp cơ thể thích nghi
với môi trường.
Khả năng tiếp nhận và đáp ứng các kích thích của
môi trường, giúp cơ thể tồn tại và phát triển.
Các phản xạ không điều kiện, giúp bảo vệ cơ thể.
Là sự thích nghi của cơ thể, do các hoocmon điều
khiển
A
C
B
D
CỦNG CỐ
Chọn câu đúng nhất:
Câu 2. Cơ thể động vật đã xuất hiện tổ chức thần kinh, nhưng đáp ứng không hoàn toàn chính xác bằng cách co rút toàn thân, xảy ra ở:
Cá
Giáp xác
Thân mềm
D
C
B
Ruột khoang
A
Động vật Ngành Ruột khoang
Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh, =>mạng lưới tế bào thần kinh.
Các sợi thần kinh liên hệ với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ.

Khi bị kích thích thông tin truyền từ tế bào cảm giác-> mạng lưới thần kinh-> các tế bào biểu mô cơ-> cả cơ thể co lại.

Phản ứng kịp thời nhưng chưa chính xác
- Tốn nhiều năng lượng.
Động vật Ngành Giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp.
Các tế bào thần kinh tập trung lại tạo thành các hạch thần kinh nối với nhau bởi các dây thần kinh => chuỗi hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể.

Mỗi hạch chỉ đạo một phần cơ thể mang tính định khu theo nguyên tắc phản xạ (phản xạ không điều kiện).

Phản ứng chính xác hơn
Tiêu tốn ít năng lượng
DẶN DÒ
1) Trả lời câu hỏi 1, 2 SGK trang 110.
2) Hãy nêu chiều hướng tiến hoá về khả năng cảm ứng của các động vật có tổ chức thần kinh khác nhau?