Bài 26. Cảm ứng ở động vật

BÀI 27
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (TIẾP THEO)

3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
a. Đại diện
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (tt)

Ngành động vật có xương sống: cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú.
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
a. Đại diện
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (tt)
b. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
Thế nào là hệ thần kinh dạng ống?
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
b. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
- Có số lượng rất lớn các tế bào thần kinh tập hợp lại ống thần kinh nằm dọc theo vùng lưng của cơ thể.
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (tt)
Cấu tạo hệ thần kinh dạng ống
Thần kinh trung ương
Thần kinh ngoại biên
1
2
3
4
Não
Tủy sống
Hạch thần kinh
Dây thần kinh
Não cắt dọc
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
b. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
- Có số lượng lớn các tế bào thần kinh tập hợp ống thần kinh nằm dọc theo vùng lưng của cơ thể.
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (tt)

- Hệ thần kinh dạng ống được cấu tạo từ hai phần:
+ Thần kinh trung ương: Não (Bán cầu đại não, não trung gian, não giữa, tiểu não và hành não) và tủy sống.
+ Thần kinh ngoại biên: Hạch thần kinh và dây thần kinh.
Não bộ nhìn từ trên xuống
Bán cầu
não phải
Bán cầu
não trái
Vùng vận động
Vùng thính giác
Vùng hiểu tiếng nói
Vùng cảm giác
Vùng thị giác
Vùng hiểu chữ viết
Vùng vận động ngôn ngữ
Vùng vị giác
8
1
2
3
4
5
6
7
8
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
b. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
- Có số lượng lớn các tế bào thần kinh tập hợp ống thần kinh nằm dọc theo vùng lưng của cơ thể.
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (tt)

- Hệ thần kinh dạng ống được cấu tạo từ hai phần:
+ Thần kinh trung ương: Não (Bán cầu đại não, não trung gian, não giữa, tiểu não và hành não) và tủy sống.
+ Thần kinh ngoại biên: Hạch thần kinh và dây thần kinh.
 Hệ thần kinh dạng ống có cấu trúc rất phức tạp  khả năng xử lí thông tin vô cùng đa dạng  giúp cơ thể nhanh chóng thích nghi với môi trường để đảm bảo sự tồn tại của sinh vật.
- Hệ thần kinh dạng ống hoạt động theo nguyên tắc phản xạ.
- Phân loại phản xạ:
+ Phản xạ đơn giản (phần lớn là phản xạ không điều kiện)
+ Phản xạ phức tạp (phần lớn là phản xạ có điều kiện).
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
c. Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (tt)
Đường vận động
Đường cảm giác
Thụ quan đau ở da
Tủy sống
Cơ co (ngón tay co lại)
 Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại.
Kích thích
Bộ phận tiếp nhận kích thích
Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin
Bộ phận thực hiện
Cung phản xạ gồm những bộ phận nào?
Giải thích tại sao khi tay đưa gần ngọn nến đang cháy (hoặc gai nhọn) thì tay co lại?
Phản xạ co tay khi bị kích thích là phản xạ có hay không có điều kiện? Tại sao?
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
c. Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
- Ghi lại tất cả những suy nghĩ diễn ra trong đầu bạn khi gặp chó dại.
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
c. Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
+ Các suy nghĩ diễn ra trong đầu như: nên làm thế nào bây giờ, chó dại có vi trùng gây bệnh dại, nếu bị cắn có thể chết, nên bỏ chạy hay nên chống lại, nếu bỏ chạy chó sẽ đuổi...

- Hãy cho biết bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận xử lí thông tin và quyết định hành động, bộ phận thực hiện của phản xạ tự vệ khi gặp chó dại.
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích là mắt, bộ phận điều khiển hành động là não, bộ phận thực hiện là cơ chân, tay….
Bạn sẽ có phản ứng (hành động) như thế nào?

Có thể có các hành động như: bỏ chạy, đứng im, tìm gậy để đánh đuổi, nhặt gạch hoặc đá để ném, la lớn để mọi người đến giúp...

Đây là phản xạ phức tạp hay đơn giản?

+ Đây là phản xạ phức tạp
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
c. Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống

THẢO LUẬN NHÓM







Tiến hoá trong hệ thần kinh
HỆ TK DẠNG LƯỚI
HỆ TK DẠNG CHUỖI HẠCH
HỆ TK ỐNG
Hệ thần kinh ở các loài động vật tiến hoá như thế nào?

-Số lượng phản xạ càng nhiều, đặc biệt là phản xạ có điều kiện.
-Phản ứng càng chính xác, tiêu phí càng ít năng lượng,
Hình thức phản ứng càng phong phú, đa dạng
Giúp động vật thích nghi tốt hơn với môi trường
*Đặc điểm tiến hóa về hoạt động của hệ thần kinh dạng ống:

Củng cố
Câu 1: Điền vào chỗ trống:
Cảm ứng là khả năng cơ thể động vật.................... lại các.....................của môi trường (bên trong và bên ngoài cơ thể) để.....................................
phản ứng
kích thích
tồn tại và phát triển.
Phân biệt đặc điểm của hệ TK dạng lưới, hệ TK dạng chuỗi hạch và hệ TK dạng ống
Ngành ruột khoang: Thủy tức, Sao biển….
Các tế bào TK nằm rãi rác trong cơ thể liên hệ với nhau và liên hệ tế bào biểu mô cơ qua các dây TK mạng lưới tế bào thần kinh.
- Phản xạ
- Co toàn bộ cơ thể
Nhiều
Chưa thật chính xác
Ngành giun dẹp, giun tròn, chân khớp.
Các tế bào TK tập trung lại  hạch TK.
- Các hạch thần kinh nối với nhau bởi các dây TK chuỗi TK nằm dọc theo chiều dài cơ thể.
*Mỗi hạch điều khiển 1 vùng xác đinh trên cơ thể.
Phản xạ
-Co rút 1 phần cơ thể
- Phản ứng cục bộ tại các hạch TK nhưng chưa hoàn toàn chính xác.
Ít hơn so với hệ TK dạng lưới
Ngành ĐV có xương sống: cá, chim , thú……
Số lượng lớn TBTK tập trung lại  TK trung ương (não bộ và tủy sống)
và TK ngoại biên: hạch TK và dây TK

Phản xạ: không ĐK và có ĐK ngày càng tăng  phản ứng đa dạng và phong phú thích nghi tốt với mt sống.

Cao
Ít
Điền tên các bộ phận của hệ thần kinh dạng ống vào các ô hình chữ nhật.
Hình 27.1. Hệ thần kinh dạng ống ở người
Não
Tủy sống
Hạch TK
Dây TK
Câu 2: Hệ thần kinh dạng ống được cấu tạo từ 2 phần đó là:
a. Bán cầu não và dây thần kinh
b. Não bộ và thần kinh ngoại biên
c. Thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên
d. Tủy sống và dây thần kinh
c. Thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên
Câu 3: Mức độ cảm ứng ở động vật có xương sống là:
a. Phản ứng toàn thân
b. Phản ứng co rút
c. Phản xạ
d. Hình thức phản ứng
c. Phản xạ
Câu 4: Những phát biểu sau Đúng hay Sai?
a. Hệ thần kinh dạng ống cấu tạo từ nhiều tế bào thần kinh hơn hệ thần kinh dạng lưới.
b. Não gồm 5 phần.
c. Hệ thần kinh dạng ống hoạt động theo nguyên tắc cảm ứng.
d. Phản xạ có điều kiện sinh ra đã có.
Đúng
Đúng
Sai
Sai

Mở rộng
Phân biệt hệ thần kinh dạng ống về chức năng
Ưu điểm của hệ thần kinh dạng ống so với dạng lưới và dạng chuỗi hach
Dặn dò
Trả lời các câu hỏi cuối bài
Học bài 26 và 27 tuần sau kiểm tra 15 phút

Tạm biệt quý thầy cô và các em!
Chúc sức khỏe quý thầy cô và các em!
NĂM HỌC: 2015- 2016