Bài 25. Tự cảm

Tiết 48: TỰ CẢM
GV: Nguyễn Quang Hiệu
Tổ Tự Nhiên
Trường THPT Minh Phú
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Hãy cho biết công thức xác định cảm ứng từ trong lòng ống dây hình trụ mang điện?
Câu 2: Hãy viết biểu thức định nghĩa từ thông? Công thức suất điện động cảm ứng?
I. Từ thông riêng của một mạch kín:
- T? tru?ng trong ?ng d�y B = 4?.10-7.n.i ? B~i
- T? thơng qua ?ng d�y l� : ? = NBS ? ?~B
- V?y : ?~i hay:
Với L là hệ số tự cảm của ống dây.
Đơn vị là Henry (H)
II. Hiện tượng tự cảm:
1. Thí nghiệm 1:
R
Đ1
C
A
K
B
D
Đ2
L
Đèn 1 và 2 giống nhau; điện trở R và ống dây L có cùng điện trở
* Khi đóng K: đèn 1 sáng lên ngay còn đèn 2 sáng lên từ từ.
R
D1
C
A
K
B
D
D2
L
II. Hiện tượng tự cảm:
1. Thí nghiệm 1:
Giải thích:
Khi đóng K: Dòng điện qua ống dây L tăng B tăng  từ thông qua L tăng  xuất hiện dòng điện cảm ứng ic chống lại sự tăng  đèn Đ2 sáng lên từ từ.
Dòng điện qua Đ1 không bị cản trở nên tăng nhanh  Đ1 sáng lên ngay.
2. Thí nghiệm 2:
Khi ngắt K đèn Đ bừng sáng lên rồi mới tắt.

Đ
K
L
Giải thích: Khi ngắt K, dòng điện qua L giảm  B giảm   qua L giảm  xuất hiện dòng điện cảm ứng ic chống lại sự giảm  ic phóng qua đèn làm đèn Đ bừng sáng lên rồi mới tắt.
c. Kết luận: Hiện tượng xảy ra như trên gọi là hiện tượng tự cảm.
3. Định nghĩa hiện tượng tự cảm:
Hiện tượng tự cảm là hiện tượng cảm ứng điện từ xảy ra trong một mạch có dòng điện mà sự biến thiên từ thông qua mạch được gây ra bởi sự biến thiên của cường độ dòng điện trong mạch.
Lưu ý:
 Trong các mạch điện một chiều, hiện tượng tự cảm thường xảy ra khi đóng hoặc ngắt mạch điện.
 Trong các mạch điện xoay chiều luôn luôn xảy ra hiện tượng tự cảm.
III. Suất điện động tự cảm
1. Ta có:
Trong đó: Vì L không đổi nên:
Vậy suất điện động tự cảm có công thức:
Suất điện động tự cảm có độ lớn tỉ lệ với tốc độ biến thiên của cường độ dòng điện trong mạch.
2. Năng lượng từ trường trong ống dây:
Năng lượng này là năng lượng đã được tích lũy trong ống dây tự cảm khi có dòng điện chạy qua.
Củng cố
Câu 1:Từ thông riêng của một mạch kín phụ thuộc vào:
A. cường độ dòng điện qua mạch.
B. điện trở của mạch.
C. chiều dài của dây dẫn.
D. tiết diện dây dẫn.
Câu 2:Hiện tượng tự cảm là hiện tượng cảm ứng điện từ do sự biến thiên từ thông qua mạch gây ra bởi:
A. sự biến thiên của chính cường độ dòng điện trong mạch.
B. sự chuyển động của nam châm với mạch.
C. sự chuyển động của mạch với nam châm.
D. sự biến thiên của từ trường Trái Đất.
Củng cố
Củng cố
Câu 3: Suất điện động tự cảm của mạch điện tỉ lệ với:
A. điện trở của mạch.
B. từ thông cực đại qua mạch.
C. từ thông cực tiểu qua mạch.
D. tốc độ biến thiên cường độ dòng điện qua mạch.
Củng cố
Câu 4: Năng lượng của ống dây tự cảm tỉ lệ với
A. cường độ dòng điện qua ống dây.
B. bình phương cường độ dòng điện qua ống dây.
C. căn bậc hai của cường độ dòng điện trong ống dây.
D. nghịch đảo bình phương cường độ dòng điện trong ống dây.