Bài 25. Tự cảm

LỚP BỒI DƯỠNG CNTT
Tháng 8 năm 2004
Môn : VẬT LÝ
đại học sư phạm hà nội
Bài 59 Sgk Lớp 11
Học viên thực hiện:
nguyƠn L�m ��c
ĐẶNG PHƯỚC TẤN
HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
TRONG TRƯỜNG HỢP ĐƠN GIẢN
khoa� : VA�T L�
HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
TRONG TRƯỜNG HỢP ĐƠN GIẢN
KIỂM TRA
CÂU1:
Lực Lorenxơ tác dụng lên điện tích chuyển động trong từ trường có phương chiều như thế nào ?
CÂU2 :
Hạt mạng điện tự do trong kim loại là hạt gì ? Mang điện gì?
1.THÍ NGHIỆM
- Một thanh kim loại CD trượt dễ dàng trên hai thanh ray.
a)DỤNG CỤ :
- Hai thanh ray bằng kim loại đặt nằm ngang hai đầu nối với một điện kế.
- Đặt cả hệ thống trên trong từ trường đều. Véctơ cảm ứng từ có phương thẳng đứng và hướng từ trên xuống dưới.
C
D
b)TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM� :
- Cho thanh kim loại CD trượt trên hai thanh ray
c) NHẬN XÉT:
Khi thanh CD chuyển động thì kim điện kế lệch khỏi vạch số 0. Vậy trong mạch có dòng điện .
d) KẾT LUẬN:
Vậy dòng điện xuất hiện trong mạch khi thanh chuyển động gọi là dòng điện cảm ứng. Hiện tượng trên gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ.
2.GIẢI THÍCH
Khi thanh CD chuyển động thì các êlectrôn tự do trong thanh cũng chuyển động theo.
Xét thanh kim loại CD
C
D
v
Khi thanh chuyển động trong từ trường .
C
D
Có lực Lorenxơ tác dụng lên các êlectrôn
Vì êléctrôn mang điện âm chuyển động trong từ trường.
Theo quy tắc bàn tay trái lực Lorenxơ tác dụng lên êlectrôn có chiều từ C đến D
D
v
f
Làm cho các êlectrôn chuyển động dọc theo thanh từ C đến D
C
I
Nên dòng điện trong thanh có chiều từ D đến C
CHIỀU CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG THANH
Tuân theo quy tắc bàn tay phải
Nội dung quy tắc
Đặt bàn tay phải hứng các đường cảm ứng từ,
ngón cái choãi ra 900 trùng với chiều chuyển động của thanh
V
D
C
thì chiều từ cổ tay đến các ngón tay còn lại chỉ chiều dòng diện cảm ứng trong thanh.
I
VẬN DỤNG QUY TẮC BÀN TAY PHẢI
Đặt bàn tay phải hứng các đường cảm ứng từ, ngón cái choãi ra 900 trùng với chiều chuyển động của thanh thì chiều từ cổ tay đến các ngón tay còn lại chỉ chiều dòng diện cảm ứng trong thanh.
B
B
B
B
C
D
V
Xác định chiều dòng điện cảm ứng trong thanh CD trong các trường hợp sau ?
ĐÁP ÁN: C đến D
I
C
B
D
V
ĐÁP ÁN: C đến D
I
3. SUẤT ĐIỆN ĐỘNG CẢM ỨNG TRONG MẠCH
a)Xác định bằng công thức chung
E =

t
Trong đó:
:Laø töø thoâng bò queùt bôûi thanh trong thôøi gian chuyeån ñoäng
D
C’
D’

 = B. S (S laø dieän tích hình chöõ nhaät CDC’D’khi thanh
chuyeån ñoäng töø thôøi ñieåm t1 ñeán thôøi ñieåm t2)
t1
t2
b)Công thức thứ hai:
Gọi: l là chiều dài của thanh CD
C
D
C’
D’

t1
t2
l
?a là quãng đường thanh đã đi
được trong khoảng thời gian
?t = t2 - t1
a
Vì vậy ?? = B.l.?a
nên
E =

?t
=
B.l.a
t
Nhưng
a
t
= v (vận tốc chuyển động của thanh)
Do đó E =Bvl
4.SUẤT ĐIỆN ĐỘNG CẢM ỨNG TRONG MỘT ĐOẠN DÂY DẪN CHUYỂN ĐỘNG
Nếu thanh kim loại chuyển động trong từ trường đều với vận tốc không đổi và cắt các đường cảm ứng tư �thì trong thanh vẫn xuất hiện suất điện động cảm ứng.
Suất điện động trong thanh được tính theo hai công thức sau
 Coâng thöùc 1:
E =

?t
? Công thức 2:

E = B.v.l.sin
Với ? là góc hợp bởi B và v
c
D
B
v

5.VÍ DỤ
Bài tập số 4 trang 185 sgk
Tóm tắt nội dung
Đáp số:
E = 6.10-2 V
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Bài5, bài6 (trang185 sgk- VL11)
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN