Bài 25. Tự cảm

KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Khái niệm từ thông?
Viết biểu thức và nêu đơn vị của các đại lượng trong biểu thức.
KIỂM TRA BÀI CŨ
2. Phát biểu định nghĩa:
Suất điện động cảm ứng
Tốc độ biến thiên của từ thông.
Một mạch kín (C) có dòng điện i. Dòng điện i gây ra một từ trường, từ trường này gây ra một từ thông  qua ( C) gọi là từ thông riêng của mạch.
Tiết 48: Tự Cảm
I. Từ thông riêng của một mạch kín:
1. Từ thông riêng:
 = L.i
L: độ tự cảm của ( C), phụ thuộc vào cấu tạo và kích thước của ( C)
Đơn vị của độ tự cảm: henry (H)
2. Công thức tính độ tự cảm của ống dây hình trụ:
Một ống dây chiều dài l, tiết diện S, gồm N vòng dây, có cường độ i chạy qua, cảm ứng từ trong lòng ống dây B=4Л10-7N/li. Tính độ tự cảm L?
Suy ra
 = L.i
Giải
Ta có:
 =NBS

Độ tự cảm của ống dây hình trụ:
Độ tự cảm của ống dây có lõi sắt:
: Độ từ thẩm, đặc trưng cho từ tính của lõi sắt (có giá trị cỡ 104)
Ống dây có độ tự cảm L đáng kể gọi là ống dây tự cảm hay cuộn cảm.
II. HiỆN TƯỢNG TỰ CẢM
Định nghĩa:
Là hiện tượng cảm ứng điện từ xảy ra trong một mạch có dòng điện mà sự biến thiên của từ thông qua mạch được gây bởi sự biến thiên cường độ dòng điện trong mạch.
- Trong mạch điện 1 chiều, hiện tượng tự cảm xảy ra khi đóng, ngắt mạch.
- Trong mạch điện xoay chiều, hiện tượng tự cảm luôn xảy ra.
2. Một số ví dụ về hiện tượng tự cảm
Ví dụ 1: Quan sát hiện tượng tự cảm khi đóng khoá K
R
Đ1
C
A
K
B
D
Đ2
L , R
Ví dụ 1:
Khi dĩng khố K:
D1 s�ng l�n ngay.
D2 s�ng l�n t? t? 1 th?i gian sau m?i ?n d?nh
- D1, D2 hai d�n gi?ng nhau
- Di?n tr? thu?n R, ?ng d�y L cĩ c�ng gi� tr? v?i di?n tr? thu?n R
Gi?i thích:
Khi dĩng K dịng di?n ICD qua ?ng d�y L tang => B tang => t? thơng qua L tang => xu?t hi?n Ic ch?ng l?i s? tang c?a ICD => ICD tang ch?m => D2 s�ng l�n t? t?
Cịn IAB tang nhanh vì khơng cĩ IC c?n tr? => D1 s�ng ngay
R
D1
C
A
K
B
D
D2
L , R
Đ
K
L
*Khi ng?t K d�n D khơng t?t ngay m� b?ng s�ng l�n r?i m?i t?t h?n.
*Gi?i thích : Khi ng?t K : dịng di?n I qua L gi?m ? B gi?m ? ? qua L gi?m ? xu?t hi?n IC kh� l?n ch?ng l?i s? gi?m c?a I ? Ic phĩng qua d�n ? D s�ng b?ng l�n r?i t?t.
VÍ Dụ 2: quan sát hiện tượng khi ngắt khóa K
III. SUẤT ĐIỆN ĐỘNG TỰ CẢM
1. Khi có hiện tượng tự cảm xảy ra trong một mạch điện thì suất điện động cảm ứng xuất hiện trong mạch được gọi là suất điện động tự cảm
Với  là từ thông riêng :  = L.i
Hay  = L. i
Suy ra
- Suất điện động tự cảm có độ lớn tỉ lệ với tốc độ biến thiên của cường độ dòng điện trong mạch
- Dấu trừ ( - ) phù hợp với định luật Len xơ
2. Năng lượng từ trường của ống dây tự cảm
- Khi cuộn dây tự cảm có dòng điện cường độ i chạy qua thì trong cuộn dây tích lũy năng lượng dưới dạng năng lượng từ trường
IV. ỨNG DỤNG
- Hiện tượng tự cảm có nhiều ứng dụng trong mạch điện xoay chiều. Cuộn cảm là một phần tử quan trọng trong các mạch điện xoay chiều có mạch dao động và các máy biến áp …
1. Chọn câu đúng
Phát biểu nào dưới đây là sai?
Suất điện động tự cảm của cuộn dây lớn khi:
A. Dòng điện qua cuộn dây tăng nhanh.
B. Dòng điện qua cuộn dây giảm nhanh.
C. Dòng điện qua cuộn dây có giá trị lớn
D.Dòng điện biến thiên nhanh
C?NG C?